تبیان، دستیار زندگی
این تقسیم بندی جنسیتی در معرفی الگو که در بین ما رواج دارد کاری است که با فرهنگ قرآن، بیگانه است. در فرهنگ تربیتی قرآن کریم هر گاه که بحث به معرفی الگو می رسد تنها چیزی که مطرح نیست جنسیت الگو و الگوگیرنده است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امید پیشگر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تفکیک جنسیتی در الگوبرداری!!!

حضرت زینب


وقتی از فضایل اخلاقی و کمالات انسانی یک بانوی برتر و الگو مانند حضرت زینب سلام الله علیها سخن به میان می آید ذهن ها متوجه بانوان جامعه شده و از آنها خواسته می شود تا با پیروی عملی از چنین شخصیت والایی اخلاق و فضیلت های والای انسانی را در خود پرورش دهند و بی آنکه کسی به زبان آورد از مردها خواسته می شود که فقط شنونده این بحث ها باشند؛ چرا که معتقدند این بحث ها هیچ ثمره عملی برای آنها ندارد.

برپایی همایش ها و نشست هایی زنانه و دعوت از سخنران و یا کارشناسان زن به خصوص در صدا و سیما و مدام زنان را مخاطب قرار دادن و پیوسته روی جنبه زن بودن ایشان تکیه کردن در سخنرانی ها و گفتگوها، همه نشانه از این دارد که تصور ما نسبت به حضرت زهرا و زینب کبری سلام الله علیهما این است که ایشان تنها برای زنان الگو هستند و بس.

این تصور تنها به بانوان مقدسی که نام بردیم ختم نمی شود و دایره آن مردان والا مقام را در نیز بر می گیرد. در این تصور رایج، همانگونه که زنان والا مقام الگوی اختصاصی برای زنانند، انبیاء و امامان معصوم علیهم السلام نیز الگوی اختصاصی مردانند و اگر از فضایل اخلاقی و کمالات انسانی آنها سخنی گفته می شود مخاطب آن سخن، فقط جامعه مردان است و زنان را در این بین کاری نیست.

و این تقسیم بندی جنسیتی در معرفی الگو که در بین ما رواج دارد کاری است که با فرهنگ قرآن، بیگانه است. در فرهنگ تربیتی قرآن کریم هر گاه که بحث به معرفی الگو می رسد تنها چیزی که مطرح نیست جنسیت الگو و الگوگیرنده است.

بارزترین نمونه بی اعتنایی به این تفکیک جنسیتی در ارائه الگو را می توان در آیات پایانی سوره مبارکه تحریم مشاهده کرد.

در سه آیه پایانی این سوره خداوند متعال خطاب به تمام مردان و زنان، برای هر یک از دو مسیر کفران و اطاعت، دو زن را برای نمونه و الگو معرفی می کند.

این تقسیم بندی جنسیتی در معرفی الگو که در بین ما رواج دارد کاری است که با فرهنگ قرآن، بیگانه است. در فرهنگ تربیتی قرآن کریم هر گاه که بحث به معرفی الگو می رسد تنها چیزی که مطرح نیست جنسیت الگو و الگوگیرنده است

در آیه 10 که مربوط به معرفی نمونه های کفرورزی است خداوند متعال زن حضرت نوح و زن حضرت لوط را الگوی مردان و زنان کافر معرفی می کند:

«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ كَفَرُواْ امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ  كَانَتَا تحَْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَلِحَینْ‏ِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنهُْمَا مِنَ اللَّهِ شَیًْا وَ قِیلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِینَ»؛ خدا براى كافران(چه مرد و چه زن)، زن نوح و زن لوط را نمونه ذکر کرده است كه تحت سرپرستى و زوجیت دو بنده شایسته از بندگان ما بودند، ولى [در امر دین و دین‏دارى‏] به آن دو [بنده شایسته ما] خیانت ورزیدند، و آن دو [پیامبر] چیزى از عذاب خدا را از آن دو زن دفع نكردند و [هنگام مرگ‏] به آن دو گفته شد: با وارد شوندگان وارد آتش شوید.

در مقابل وقتی سخن از ایمان و بندگی خدا می شود باز تمام مومنین؛ چه مرد و چه زن را مخاطب خود ساخته و برای تمام آنها آسیه و مریم سلام الله علیها را مَثَل می زند و با معرفی این دو مردان و زنان مومن را به تآسی و الگو گیری رفتاری از ایشان فرا می خواند:

«وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبّ‏ِ ابْنِ لىِ عِندَكَ بَیْتًا فىِ الْجَنَّةِ وَ نجَِّنىِ مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نجَِّنىِ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ * وَ مَرْیمَ‏َ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتىِ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَ صَدَّقَتْ بِكلَِمَاتِ رَبهَِّا وَ كُتُبِهِ وَ كاَنَتْ مِنَ الْقَانِتِینَ»

و خدا براى مۆمنان همسر فرعون را مثل زده است هنگامى كه گفت: پروردگارا! براى من نزد خودت خانه‏اى در بهشت بنا كن ومرا از فرعون و كردارش رهایى بخش ومرا از مردم ستمكار نجات ده. * و [نیز] مریم دختر عمران [را مثل زده است‏] كه دامان خود را پاك نگه داشت و در نتیجه از روح خود در او دمیدیم و كلمات پروردگارش و كتاب‏هاى او را تصدیق كرد و از اطاعت‏كنندگان [فرمان‏هاى خدا] بود.

اگر حضرت زینب سلام الله علیها توانست در سایه عبادت و بندگی با معرفت خداوند متعال به مقامات عالی انسانی نائل شود او برای زن و مرد ما الگوست؛ نه فقط برای زنان تا ما کارشناس زن دعوت کنیم و از او بخواهیم تا شخصیت زنانگی حضرت را برای زنان ما توصیف کند

یک نکته ادبی

در زبان عربی برای اشاره به جمع مردان و زنان از همان الفاظی استفاده می شود که برای جمع مردان به کار می رود؛ که الذین و الرجال دو مورد از آنهاست.

شبیه این تعبیر در فارسی نیز وجود دارد. ما در فارسی به جمع مردان و زنان می گوییم «مردم» و هیچگاه «زنم» گفته نمی شود.

بنابراین وقتی در آیات ذکر شده «الذین» آمده این به معنای تمام زنان و مردان است؛ بدون تفکیک جنسیتی.

تمام آنچه گفتیم برای این بود که ذهن گویندگان و نویسندگان و نیز شنوندگان و خوانندگان ایشان را به این نکته مهم توجه دهیم که در فرهنگ اصیل سلامی ملاک، آن عبادت و فضیلت و کمال انسانی است که اگر در کسی بود باید بدان توجه داده شود و همگان را به تأسی از آن دعوت کرد و در این بین مرد بودن و یا زن بودن آن شخص، مهم نیست.

اگر حضرت زینب سلام الله علیها توانست در سایه عبادت و بندگی با معرفت خداوند متعال به مقامات عالی انسانی نائل شود او برای زن و مرد ما الگوست؛ نه فقط برای زنان تا ما کارشناس زن دعوت کنیم و از او بخواهیم تا شخصیت زنانگی حضرت را برای زنان ما توصیف کند. هر چند این کار در جای خود بسیار ارزشمند و ستودنی است؛ اما نباید این بزرگ شخصیت عالم را در همین حد محدود کرد و مردان را از مخاطب قرارگرفتن ایشان خارج نمود.

هنر گوینده و نویسنده زینبی ما باید این باشد که بتواند چهره عالم گیر آن بانو را به تصویر بکشد آنهم تصویری که مردان و زنان عالم را به پیروی و تأسی از آن حضرت وادارد.

موضوعاتی مانند اطاعت و بندگی خدا ، ولایت پذیری و حرکت در خط امامت ، صبر و استقامت ، ایستادگی حیرت آور در برابر دشمن تا بن دندان مسلح ، مدیریت بحران ، دفاع از نهضت تا سرنگونی نظام ستم و ... قابلیت آن را دارند که مردان و زنان عالم را در تمام اعصار درنوردیده و شخصیت این بانوی نمونه اسلامی را به عنوان الگویی بی نظیر به جهانیان بشناساند.

امید پیشگر

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.