قلعه ای که 280 اتاق داشت

در دل روستایی كم‌جمعیت كه چند پیرمرد و تعداد انگشت‌شماری مغازه در آن دیده می‌شود،

با صدای چشمه قناتی كه در زمستان و تابستان جاری است، روحی تازه می‌گیری، چند كیلومتر كه بیشتر می‌روی، اصفهان را پشت‌سر گذاشته و به یزد نزدیك می‌شوی؛ روستایی در دل كویر سوزان که تو را متحیر می‌كند.

شاید كمتر كسی به آنجا سفر كرده یا اسمش را شنیده باشد. نزدیك جنوب شرقی خور و بیابانك دژی باستانی از خشت و گل در دل كویری كه از زیر خاك سر برآورده است و زمانی 2500 نفر را در خود جای می‌داده، واقع شده است؛ قلعه‌ای با 280 اتاق كه به قول پیرمردان این روستا تسخیرناپذیر است در زیر تیغ آفتاب كویر دژ بیاضیه بنای خشت و گلی كه به دلیل معماری خاص و خندق عمیق احاطه شده در اطرافش، سال‌ها در برابر حمله دشمنان در كنار مردمانش قدعلم كرده است.

شاید جالب باشد که بدانید قلعه بیاضیه امكاناتی مانند مسجد، آسیاب و چاه آب دارد و خندقی دورتادور قلعه را با عرض بیش از 10 متر احاطه كرده. ظاهرا این قلعه در منطقه ای قرار گرفته كه در گذشته، زیاد مورد هجوم اشرار بوده است. به همین دلیل، مردم روستاهای اطراف بسیاری از مواقع بیش از یك سال در داخل این قلعه پناه می گرفتند، به گونه ای كه محل نگهداری آذوقه، خمره ها و كوزه های قدیمی و اسكان مردم در قلعه كاملا مشخص است و هنوز حفظ می شود.

جدای از پله هایی كه اتاق ها و حجره ها را به هم وصل می كنند، گذر اصلی این قلعه از طبقه پنجم تا اول با حالت چرخشی و شیب هایی كه دارد، به شكل رمپ ساخته شده و هیچ پله ای در آن استفاده نشده است.

قلعه باستانی بیاضیه پنج طبقه دارد و در آن اتاقك‌ها و راهروهای پیچ در پیچی به چشم می خورد. این بنا که اثری باستانی و یادگار دوره ساسانی است این روزها حال و روز خوشی ندارد و مثل خیلی از بناهای دیگر، در حال نابودی است. باروهای آن خراب شده و برج‌هایش نابود؛ در بزرگ چوبی قلعه، اتاق‌های تودر‌تو با كوزه‌های بزرگ و زیبا و پله‌های خشت و گلی كه اگر به آن رسیدگی نشود، حتما از بین خواهد رفت.

تمام مردم خور و بیابانك نام قلعه بیاضیه را شنیده‌اند و دلیل معروفیت آن را فتح نشدن توسط راهزنان می‌دانند تا آنجا كه در دوران احمدشاه مردم این روستا به قلعه اجدادی خود پناه بردند تا از چشم راهزنان و دزدان در امان باشند و در تمام این دوران، راهزنان نتوانستند این قلعه را تسخیر كنند و باعث شد این قلعه در ذهن مردم منطقه باقی بماند. بازار زرگرها ـ‌ مسجد جامع، حسینیه قدیمی و درخت زیتون هزار ساله، همگی در كنار این قلعه بهترین جاذبه جهانگردی داخلی و خارجی به حساب می‌آید.

به دلیل گسترش مسجد بیاضیه، خندق حفر شده ضلع جنوبی و غربی قلعه از بین رفته است، اما امید می‌رود كه با فعال شدن بحث گردشگری مردمان این روستا از طرف مسوولان گردشگری حمایت شوند تا عظیم‌ترین قلعه خشت و گلی كه تمدن ایران را در خود جای داده است، به یكی از مراكز مهم گردشگری تبدیل شود.

مظهر قنات در‌ كویر

تاریخ قنات در ایران به 2500 سال پیش برمی‌گردد و قدیمی‌ترین قنات ایران در گناباد واقع شده است و شگفت‌انگیزترین قنات ایران در اردستان است، اما بیشترین قنات‌ها در یزد وجود دارد كه به آن مظهر تمدن حفر قنات می‌گویند. اما بیاضیه از این تمدن به دور نبوده و مظهر آبادانی و كشاورزی این روستا در گذشته ساختار ماهرانه قنات بیاضیه بوده است.

اتصال دو رشته قنات شور و شیرین به یكدیگر از شگفتی‌های حفر این قنات بوده است و این كه حجم آب خروجی از قنات حدود 20 لیتر در ثانیه است كه گفته می‌شود در فصول مختلف سال، متفاوت است.

این قنات در دوران گذشته منبع تامین و حیات زندگی روستاییان این منطقه بوده است كه ردپایی از نیاكانمان را می‌توان در آن دید. صدای آرام و گوشنواز آب، درخت بید كنار قلعه و تاریخ و تمدنی بی‌نظیر كه شاید در هیچ جای دنیا نتوان آن را یافت، یادگاری از گذشتگان ماست كه ‌ای كاش سری به این روستا و مردمانش بزنید. تمدن‌مان را ببینید، علم و اصول مهندسی را كه هرگز در شهرهایمان نخواهیم یافت، شاید به جایی برسیم كه نگذاریم مهد گردشگری‌مان به تلی از خاك تبدیل شود.

برگرفته از جام جم، ایسنا