تبیان، دستیار زندگی
رویداد گذر زهره به علت کم یاب بودنش پدیده مهمی به حساب می آید. به عبارت دیگر ما در هر قرن ممکن است حداکثر دوبار شاهد آن باشیم و پس از 17 خرداد 1391 تا 105 سال دیگر شاهد آن نخواهیم بود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (IOTA)

گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (iota)گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (iota)

تبیان: چرا گذر زهره پدیده نادری محسوب می شود؟

**رویداد گذر زهره به علت کم یاب بودنش پدیده مهمی به حساب می آید. به عبارت دیگر ما در هر قرن ممکن است حداکثر دوبار شاهد آن باشیم و پس از 17 خرداد 1391 تا 105 سال دیگر شاهد آن نخواهیم بود. البته منجمان از این پدیده برای آشنایی بیشتر مردم برای توجه بیشتر به آسمان به عنوان یک طبیعت گمشده نیز استفاده می کنند.

تبیان:آیا گذر زهره از مقابل خورشید در همه جای ایران قابل رویت است؟

**بله، در همه جای ایران قابل روئیت است. البته باید توجه داشت که تفاوت هایی وجود دارد؛گذر در زمان طلوع خورشید آغاز می شود و مردمان شرق کشور، این پدیده را دقایقی زودتر مشاهده خواهند کرد ولی به طور کلی در همه جای کشور اگر افق شرقی بازی داشته باشید می توانید از دیدن آن لذت ببرید.

تبیان:چگونه می توانیم این پدیده منحصر به فرد را رصد کنیم؟ آیا نیاز به وسیله خاصی هست؟

**هم بله و هم نه! در واقع این به هدف شما از رصد این پدیده برمی گردد. منجمان آماتور برای انجام فعالیت های علمی حتما نیاز به تلسکوپ یا اپتیک مناسب دارند ولی این اوضاع برای مردم متفاوت است و آنها می توانند با تهیه فیلتر مناسب این رویداد را رصد کنند. عینک های خورشیدی زیادی در فروشگاه های نجومی در حال فروش است که می تواند چشمان شما را از آسیب حفظ کند. باید توجه کنید که نگاه مستقیم به خورشید و بدون ابزارهای محافظتی می تواند باعث کوری شود، پس در زمان رصد باید دقت کنیم.

تبیان:افراد علاقه مند چه فعالیت هایی را می توانند در زمان گذر انجام دهند تا تنها تماشاچی این رویداد نادر نباشند؟

**برای این کار ابزارهای ساده ای مورد نیاز است، هرچند این ابزارها در دسترس همگان نیست. یک تلسکوپ، کاهنده نور(مانند فیلترمایلار) و یک کرنومتر ابزارهایی هستند که علاقه مندان می توانند با استفاده از آنها فعالیتهای مفیدی انجام داده و فقط تماشاچی نباشند.

واقعیت این هست که گذر زهره از دیدگاه علمی چندان ارزشی ندارد و آنچه باعث اهمیت آن شده برخی فعالیت های آموزشی هست که در این رویداد قابل انجام است. به طور نمونه اندازه گیری فاصله زمین تا خورشید از پروژه هایی هست که با روش های گوناگونی می توان آن را در این رویداد مورد محاسبه قرار داد.

با این حال برای علاقمندانی که تمایل دارند فعالیت جدی تری داشته باشند توصیه می کنم از فرم استاندارد ثبت رصدی که توسط بنده و آقای جان تالبوت از نیوزلند تهیه شده است استفاده کنند و در زمان رصد گزینه های آن را پر کرده و برای قسمت خاورمیانه ای آیوتا ارسال کنند تا مورد تحلیل داوران قرار گیرد.

تبیان:برنامه گروه شما برای ثبت و داده گیری از این رویداد تاریخی چیست؟

**در ابتدا سعی بر این شد که خلا اطلاعاتی جامعه نجومی را در حد توان و وقت تامین کنیم؛ متاسفانه بیشتر به امور تاریخی و تعریفی پرداخته شده بود و فراتر از آنچه در هشت سال گذشته شاهد بودیم در مورد گذر زهره چیزی اضافه نشده بود. به همین علت پروژه ها و اطلاعات مفصلی از طریق بولتن ویژه گذر به شکل دو زبانه منتشر شد. پس از آن توجه ما به سازمان دهی و مشاوره به گروه های نجومی معطوف شده است؛ به همین لحاظ ثبت نام از تیم های رصدی انجام شده و البته باید عرض کنم که با استقبال غیر قابل پیش بینی نیز مواجه شد.

آیوتای خاورمیانه توجه خاصی به این رویدا به لحاظ علمی تر کردن فضای جامعه نجوم آماتوری و گسترش فعالیت های گروهی داشته است.

به تازگی وقتی هیات امنا متوجه شد که تعدادی از اعضا IOTA/ME وقت زیادی را صرف آن می کنند تصمیم گرفت تا خبرنامه به شکل فصلی منتشر شود و عمده تمرکز گروه برروی فعالیت و کسب داده های علمی قرار گیرد

تبیان:به نظر می رسد برای گذر زهره اطلاع رسانی وسیعی را به صورت همایش و کارگاه در سراسر ایران داشته اید. در چه شهرهایی تا به حال این کار را انجام داده اید؟ آیا استقبال علاقه مندان از برنامه هایتان مناسب بود؟ در آینده در چه شهرهایی قصد اجرای کارگاه دارید؟ مردم شهرهای مختلف کشور چگونه می توانند از برنامه های شما آگاهی پیدا کنند؟

**البته شخصا با برگزاری همایش های عمومی موافق نیستم و تصور می کنم راه های بهتری وجود دارد تا مردم و علاقه مندان را با این نوع رویدادها آشنا کرد. به هرصورت آیوتا خاورمیانه در این مورد خاص کارگاهی برگزار نکرد و در صرفا در دو همایش در تهران و کرج مشارکت داشته است.

در خصوص استقبال هم باید عرض کنم عموما این نوع رویدادها تب خود را در جامعه راه می اندازند و همه تلاش ها برای سازمان دهی و جهت دهی مناسب آن شکل می گیرد.

در هرصورت علاقمندان می توانند از طریق وبگاه قسمت خاورمیانه ای آیوتا با برنامه های گروه آشنا شوند و یا از اطلاعات موجود در آنجا استفاده کنند. آدرس وبگاه: www.iota-me.com

تبیان:شما با شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران پیرامون پدیده گذر زهره هم تفاهم نامه ای را امضا کرده اید. قصد انجام چه برنامه های مشترکی را با این نهاد دارید؟

**درواقع برنامه هایی اجرا شده است. شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران کلیه فعالیت های پروژه محور از زمان طراحی تا تحلیل و گزارش را در اختیار قسمت خاورمیانه ای آیوتا قرار داد. لازم به ذکر است که دلیل عمده گروه ما برای امضا این تفاهم نامه کمک به همگرایی نهادهای نجومی کشور است. شاخه آماتوری ضمن انعکاس فعالیت های انجام شده، همایشی را نیز با شش سخنران در مجموعه برج میلاد با حضور علاقمندان از سراسر کشور برگزار نمود.

همچنین قسمت خاورمیانه ای آیوتا تفاهم نامه ای را نیز با سازمان فضایی ایران در امور مختلف امضا کرده است.

گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (iota)گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (iota)

تبیان:گروه شما در میان جامعه نجومی کشور بیشتر از سایر گروه ها به نجوم عملگرا اهمیت می دهد که این خیلی اتفاق خوش یمنی است. چه برنامه ای برای حفظ این روند و عدم درجا زدن دارید؟

**در واقع این گروه بر همین اصل تاسیس شده است. هیات امنای گروه معتقد است تا زمانی که روش های علمی دنبال شود این روند متوقف نخواهد شد. اگر نمونه بخواهم ذکر کنم شاید خبرنامه IOTA/ME مورد خوبی باشد. این خبرنامه از زمان تاسیس قسمت خاورمیانه ای به شکل ماهانه منتشر می شود و تاکنون 18 شماره آن به شکل دوزبانه برای ایران و جهان منتشر شده است. به تازگی وقتی هیات امنا متوجه شد که تعدادی از اعضا IOTA/ME وقت زیادی را صرف آن می کنند تصمیم گرفت تا خبرنامه به شکل فصلی منتشر شود و عمده تمرکز گروه برروی فعالیت و کسب داده های علمی قرار گیرد. در خصوص جامعه نجوم آماتوری هم می توانم ادعا کنم که با برگزاری هفت کارگاه در سطوح بین المللی، کشوری و منطقه ای در طی 19 ماه نشان دادیم که می توان به شکل منسجم و گروهی رفتار کرد و کارهای بزرگی انجام داد؛ مهمترین قسمت برگزاری این کارگاه ها این هست که این کارگاه ها در اقصی نقاط کشور برگزار شده و در هیچ شهری دو بار کارگاه برگزار نشد.

تبیان:درباره ماهیت مجمع جهانی زمان سنجی اختفا و اهداف آن توضیح می دهید؟

**درواقع این مجمع جهانی در دهه 1970 میلادی توسط آقای دیوید دانهام تاسیس شد. هدف اصلی این مجمع جهانی بررسی پدیده هایی همچون اختفا است. البته اختفا تعریف گسترده ای دارد و می توان طبق منشور علمی IOTA گفت که تمامی پدیده هایی که در آن گرفت رخ می دهد جزو فعالیت های این مجمع است.

این مجمع جهانی دارای شش قسمت با مدیریت مستقل در جهان است که قسمت خاورمیانه ای آن حدود 19 ماه هست که تاسیس شده است.

تبیان:قسمت خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا که شما ریاست آن را به عهده دارید چگونه شکل گرفت؟

**این قسمت به طور رسمی در جریان برگزاری نخستین کارگاه بین المللی اختفا در گنبد کاووس که با پیام ریاست IOTA آغاز شد رسمیت یافت. پیش از آن تلاش های گسترده ای صورت گرفت تا ضمن آموزش اختفاهای نجومی و نرم افزارهای کاربردی آن اعتماد جامعه علمی جهانی را برای تاسیس قسمت خاورمیانه ای جلب شود.

البته لازم به ذکر هست که آقایان دکتر محمد رضا نوروزی و مهندس آریا صبوری همکارن من در هیات امنا هستند.

عکس سه

گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (iota)گفتگو با مسئول خاورمیانه مجمع جهانی زمان سنجی اختفا (iota)

تبیان:تعاملات بین المللی شما با سایر کشورهای خاورمیانه چگونه است؟

**متاسفانه باید عرض کنم که تعاملات بین المللی ما غیر از کشورهای خاورمیانه با دیگر کشورهای جهان گسترده است! دو علت اساسی دارد؛ اول اینکه نجوم آماتوری و حرفه ای در خاورمیانه غیر از ایران پیشرفت چندانی نداشته است و حتی شاهد وجود تلسکوپ های مناسبی در منطقه همچنان نیستیم. دوم اینکه بسیاری از کشورهای خاورمیانه را اعراب تشکیل می دهند و برخی از آنها با وجود مبالغ زیادی که می توانستند هزینه کنند ولی نتوانستند مقر این نهاد بین المللی را کسب کنند و جوانان ایران زمین با لیاقتی که از خود نشان دادند و با ارتباطات گسترده ای که برقرار شد توانستند مقر IOTA/ME را به ایران بیاورند. البته ما دوستان خوبی در کشورهای افغانستان و عراق داریم.

فکر می کنید کارهایی که برای این گذر انجام می دهیم می تواند میراث مناسبی را از ما برای آیندگان به یادگار بگذارد؟

این بار هم باوجود تلاش ها و پیشرفت هایی که نسبت به گذر هشت سال پیش انجام شده ولی نقص هایی زیادی را در جامعه نجوم آماتوری شاهد هستیم؛ با این حال در قسمت خاورمیانه ای آیوتا همه کارها از اسفند ماه تاکنون طبق برنامه و با موفقیت نسبی پیش رفته است.

م.ح.اربابی فر

بخش دانش و زندگی تبیان