ضرورت آب‌پاشی با مواد چسبنده

---

از نیمه اسفند گذشته دوباره گرد و غبار دست‌کم نیمی ازکشور را فرا گرفته است اما دراین بین اظهارنظرهاو راه حل های جالب و تعجب برانگیز بیشتر به چشم می خورد تا راه حل عملی و کارساز.

دیگربه نظر می رسد ریزگرد گاه و بیگاه پدیده ای معمول به نظر می رسد که ریه های هم میهنان مارا دربسیاری از نقاط کشوراز غرب وجنوب تاشمال وتهران مورد تازش قرار می دهد، از پنجره اتاق کاریا خانه هم که نگاهی به بیرون بیفکنی گهگاه غباری دژم گون را میبینی که خوشایند نیست چه رسد به گرفتاری های کشاورزان سخت کوش ما که از تنفس آنان درفضای کشت زارها گرفته تا تلقیح گیاهان وتولید عسل را تحت تاثیر قرار می دهد.

ریزگرد چیست؟

ریز گرد یا گرد وغبار (Haze)توده‌ای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان 1 و 2 کیلومتر محدود می‌کند. سرچشمه اصلی ریزگرد درایران باد شمال است. این باد که از خرداد تا شهریور فعال است، در شمال خاورمیانه شکل می‌گیرد و با گذر از کوه‌های ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابان‌های عراق و سوریه سرازیر می‌شود و تا خلیج‌فارس و رسیدن به آب‌های آزاد پیش می‌رود.

جریان‌های خشک هوای عربستان و بی‌توجهی به محیط‌زیست و بیابان‌زدایی در عراق باعث خشک‌شدن بسیاری از باتلاق‌های عراق و ایجاد نواحی غبارساز شده‌است. در گذشته سه کشور ایران، عراق و عربستان به‌صورت مشترک هزینه‌های مالچ‌پاشی این زمین‌ها را تأمین می‌کردند و تمام زمین‌ها در فصل خاصی از سال مالچ‌پاشی می‌شدند.

جنگ عراق و تغییر رویه این دولت‌ها در دهه نخست 2000 میلادی سبب فراموشی این کار و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. وضعیت اخیر آب وهوایی همسایه غربی، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دهه اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلاینده‌های شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که خدای نکرده صدها شهروند را به بیمارستان می کشاند.

شاید بتوان منشاء ریزگرد رادرانحراف آب از سرچشمه های دامنه آرارات جستجو کرد که سدها مجال رسیدن به خلیج فارس را به آنان نمی دهند وتا می آیند ترنمی رودوار کنند خودرا دردستان سدها درهمان مبداء گرفتار میابند!

اگرچه در کنار همه آنچه گفته شد مباحث ریشه ای همچون گرمایش زمین وتغییرات الگوهای آب وهوایی نیز نقشی اساسی در فرودآمدن این میهمان ناخوانده از آسمان دارد.

چه می شود کرد؟

از تداوم پافشاری سازمان جنگل‌ها و مراتع و سازمان حفاظت محیط‌زیست که اگر ما در فلان تالاب خاص در فلان جای عراق درخت بکاریم مشکل ریزگرد حل می‌شود تا ادعای اخیر معاون استانداری تهران که برای مقابله با این پدیده، شهرداری باید با ماده‌ای چسبناک! روزی چندبار شهر را آبپاشی کند.

هنوز مدت زیادی از زمستان 89 و پیشنهاد خیره‌کننده به کارگیری هواپیماهای سمپاشی برای آبپاشی آسمان خاکستری تهران به‌منظور کاهش آلودگی هوا نگذشته است که این بار مسئولان دولتی راه‌حل کاهش گرد و غبار پایتخت را بدون اینکه به منشأ آن توجهی داشته باشند، در آبپاشی خیابان‌های شهر می‌دانند.

با انجام این کار، یوسف رشیدی مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می گوید که آبپاشی خیابان‌ها نمی‌تواند مشکل ریزگردهای شهر تهران را حل کند و چنین اظهارنظرهایی منطقی نیست. وی ادامه می دهد: مگر منشأ ریزگردهای هوای تهران گرد و غبار روی زمین است که با آبپاشی سطح زمین مشکل حل شود.

وی با بیان اینکه باید ریزگردها را از منابع اصلی ورود آن به پایتخت کنترل کرد، می گوید: به جای پیشنهادهایی مانند آبپاشی سطح خیابان‌ها باید منابع ورود ریزگردها را کنترل کرد و مسئولیت این موضوع نیز با شهرداری تهران نیست.

اظهارات علمی را با عناوین مضحك و خنده‌دار جلوه ندهید

معاون عمرانی استاندار تهران با تاكید بر این كه آب‌پاشی معابر تهران برای مقابله با پدیده ریزگردها موضوعی كاملا علمی است گفت: اینكه برخی بخواهند اظهارات علمی را با عناوین مضحك و خنده‌دار جلوه دهند مشكلی حل نمی‌شود، لذا پیشنهاد می‌كنیم كسانی كه استدلالی در ابن باره دارند با مستندات علمی آن را بیان كنند.

مهندس محمدرضا محمودی، درباره برخی اظهارات در خصوص بی‌تاثیر بودن آب پاشی خیابان های پایتخت در كاهش ریزگردهای تهران افزود: مستندات علمی تاثیر آب‌پاشی خیابان‌ها در كاهش ریزگردها را ارائه می كند چرا كه این بحث دارای پشتوانه علمی است.

وی با اشاره به این كه در بحث آب‌پاشی تهران منظور ریزگردهایی با منشا عربی نیست افزود: در شرایطی كه ریزگردها با منشا عربی هم وجود نداشته باشد معمولا ذرات معلق كمتر از 2/5 میكرون در هوای تهران وجود دارد و غلظت آنها در شرایط «ناسالم» است لذا می‌توان گفت كه تهران در شرایط عادی نیز با مشكل ریزگردها مواجه است.

وی افزود: لاستیك وسایط نقلیه، لنت ترمز خودروها و همچنین آسفالت بی‌كیفیت خیابان‌ها و معابر از مهمترین علل ایجاد و بروز ریزگردها در تهران است از سوی دیگر تخریب ساختمانها و عملیات‌های عمرانی شهرداری نیز بخشی از منابع این آلودگی را تشكیل می‌دهند.

محمودی با بیان اینكه بر اساس مستندات علمی معتقدیم آب‌پاشی خیابان‌ها تا 80 درصد از میزان ریزگردها در تهران می‌كاهد اظهار كرد: یكی از بحث‌هایی كه در دنیا برای مقابله با ریزگردها مطرح است افزودن مواد چسبنده به آب در هنگام آب‌پاشی خیابانها و معابر است كه این اقدامات از وظایف شهرداری‌هاست.

وی با تاكید بر این كه موضوع فقط مربوط به شهرداری تهران نیست خاطرنشان كرد: شهرداری‌های سایر شهرستان‌های استان تهران نیز باید طرح آب‌پاشی معابر خود را اجرا كنند.

معاون استانداری تهران با اشاره به علت اجرایی نشدن طرح باروری ابرها در زمان بروز ریزگردها گفت: اجرای این طرح نیازمند زمان مناسب است و كاری كه انجام می‌شود باید مطمئن باشیم كه بارندگی آن در شهر تهران اتفاق خواهد افتاد.

وی خاطرنشان كرد: بحث در خصوص حل معضل ریزگردها به این معنا نیست كه توپ را در زمین یكدیگر بیندازیم بلكه باید به دنبال حل مشكل باشیم همانگونه برای ریزگردهایی با منشاءعربی دولت باید راهكاری را در سطح بین‌الملل و با همكاری كشورهای همسایه انجام دهد اما در سطح شهر باید اقدامات لازم را انجام دهیم.

محمودی عنوان كرد: همان طوری كه شهرداری در زمان ساخت و ساز ساختمان‌ها حضور دارد باید در زمان تخریب نیز در محل حاضر باشد و بر آب پاشی محل تخریب و حمل مناسب نخاله‌ها با استفاده از حفاظ و پوشش مناسب نظارت كند.

برای حذف ریزگردها چه کنیم؟

اسماعیل کهرم فعال محیط‌زیست و مدرس دانشگاه با بیان اینکه وجود 46 نقطه بحرانی برای عامل ریزگردها توسط ماهواره پیدا شده است که برنامه کوتاه مدتی همچون مالچ پاشی برای این وسعت نمی‌تواند تدبیر خیلی مناسبی باشد، ضمن اینکه مالچ نیز چون از مواد نفتی است برای خاک و رشد گیاهان اصلا مناسب نیست و به خاک آسیب می‌رساند. وی می گوید:برنامه بلندمدت جلوگیری از خشک‌شدن تالاب‌ها، چرای بی‌رویه دام در مراتع و حفظ جنگل‌هاست که نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق و همه”‰جانبه با همکاری مسئولان مربوطه و نیز کشورهای درگیر دارد که البته کارهای انجام شده توسط این کشورها به خاطر گستردگی مناطق موفق نبوده است.

وی معتقد است اصولا کار مهمی غیر از حرف‌زدن برای تثبیت شن”‰ها انجام نمی‌شود در حالی که ما با استفاده از آن موفق شدیم برای نخستین‌بار در بیابان‌های کاشان بذر، نهال و قلمه بکاریم و زمینه رشدشان را فراهم کنیم. حداقل عمر پلی‌لاتیس حدود 6 ماه است که ما می‌توانیم ماندگاری آن را به بیش از 2 سال افزایش دهیم که پس از این مدت گیاهی که در شن‌ها رشد داده می‌شود به‌طور طبیعی از حرکت آنها جلوگیری می‌کند.

حتی ما تضمین داده‌ایم در صورت‌دادن مجوز با هزینه‌ای کم می‌توانیم خاک بیابان را تثبیت کنیم و گیاه و نهال بکاریم ولی جوابی دریافت نکرده‌ایم.