خطبه ای که آتش به پا کرد!

پیش از آغاز جنگ صفین لشگریان معاویه زودتر وارد صحرای صفین شدند، و رودخانه بزرگ فرات را محاصره کردند تا حضرت علی علیه السلام را در محاصره اقتصادی قرار دهند.

برخی از سیاستمداران، معاویه را از محاصره آب نهی کردند و گفتند: «علی کسی نیست که تشنه بماند.» اما معاویه در غرور خود باقی بود.

ورود امام (علیه السلام ) به سرزمین صفین

چیزی نگذشت که امام علیه السلام با سپاهی گران وارد صفین شد و به طلایع سپاه خود، که مالک اشتر آنان را فرماندهی می کرد، پیوست. امام علی علیه السلام هنگامی قدم به سرزمین صفین گذارد که دشمن میان سربازان او و آب فرات لشکر عظیمی را مستقر ساخته و امکان دسترسی به آب فرات را از سپاهیان امام سلب کرده بود.

عبد الله بن عوف می گوید: ذخایر آب سپاه امام رو به کاهش بود و ابو الاعور فرمانده مقدمه سپاه معاویه مسیر آب را با سواره و پیاده نظام مسدود کرده بود وتیر اندازان را در جلو آنان مستقر ساخته واطراف آنان را نیزه داران و زره پوشان قرار داده بود. سرانجام عطش بر سپاه امام فشار آورد و شکایت به خدمت او آوردند. (الامامة والسیاسة، ج 1، ص 94)

لشکر امام  مدتی در همین حال بود تا در آن شرایط "اشعث بن قیس" به امام رسید و گفت:

آیا صحیح است که مردم شام ما را از آب فرات محروم سازند، در حالی که تو در میان ما هستی،و شمشیرهای ما با ماست؟! اجازه بده، که به خدا سوگند، یا راه فرات را باز کنیم یا در این راه بمیریم، و به اشتر فرمان بده که با سربازان خود در هر کجا دستور می‏دهی بایستد. امام فرمود: اختیار با شماست.

آن گاه نقطه ای را که مالک اشتر با نیروی خود باید در آنجا موضع بگیرد معین کرد و در میان انبوه لشکریان خود خطبه‏ ی کوتاهی خواند و این خطبه چنان آتشین و مهیج بود که سپاه امام نیروی عجیبی گرفت و پس از آن بود که شرایط جنگ دگرگون شده و اتفاقات حیرت انگیزی افتاد. آن خطبه چنین است:

«قد استطعموکم القتال فاقروا علی مذلة و تاخیر محلة او رووا السیوف من الدماء ترووا من الماء. فالموت فی حیاتکم مقهورین و الحیاة فی موتکم قاهرین.الا و ان معاویه قاد لمةً من الغواة و عمس علیهم الخبر حتی جعلوا نحورهم اغراض المنیة». [خطبه ی 51 نهج البلاغه] .

«سپاه معاویه با این عمل (بستن آب بر شما) شما را به پیکار دعوت کرده است. اکنون بر سر دو راهی هستید: یا به ذلت در جای خود بنشینید، یا شمشیرها را از خون (آنان) سیراب کنید تا خود از آب سیراب شوید. مرگ در زندگی توام با شکست شماست و زندگی در مرگ پیروزمندانه ‏تان. آگاه باشید که معاویه گروهی از بی خبران و گمراهان را به همراه آورده و حق را در زیر پرده‏ ی تزویر از آنان پنهان کرده است تا (ناآگاهانه) گردنهای خود را آماج تیرها و شمشیرها کنند.»

سربازان امام در همان حملات آغازین آب را آزاد کردند، وقتی فرات از محاصره لشگریان معاویه خارج شد، برخی پیشنهاد دادند که آب را بر روی معاویه همانند آنان ببندیم.

حضرت امیرالمۆمنین علی علیه السلام پاسخ داد: نه، ما برای آب نمی‎جنگیم، آب را آزاد بگذارید، تا هر دو سپاه از آن استفاده کنند، که تنها تیزی شمشیرهای شما، برای آنان کافی است.

با این حرکت پیامبرگونه امام، بسیاری هدایت شدند، و از لشگرگاه معاویه فرار کرده به اردوگاه حضرت امیرالمومنین پیوستند.(کتاب صفین، ابن مزاحم، و شرح ابن ابی الحدید، ج1، ص329)