زبان دارای تعداد زیادی ماهیچه است که با کمک آنها می‌توانید صحبت کنید، غذا را مزه مزه کنید و بجوید. سطح روی زبان از پاپیل پوشیده شده است. پاپیل ها برجستگی‌های کوچکی می‌باشند و حاوی جوانه‌های چشایی هستند و به جویدن غذا کمک می‌کنند. گلوسیت منجر به تخریب این پاپیل‌ها می‌شود.

ورم زبان، عفونت زبان، نرمی زبان و سندرم سوختگی زبان از جمله نام‌های گلوسیت می‌باشند.

در بیماری گلوسیت (Glossitis)، زبان متورم می‌شود و رنگ آن تغییر می‌کند و غالبا سطح زبان صاف به نظر نمی‌آید.

به طور کلی، گلوسیت یک اختلال دردناک در دهان می‌باشد. این درد بر لب‌ها، لثه‌ها، دندان‌ها، چانه، زبان و پشت حلق تاثر می‌گذارد.

علل

- آلرژی به خمیردندان، دهانشویه، خوشبوکننده دهان، رنگ آبنبات، پلاستیک دندان مصنوعی و یا نگهدارنده دندان مصنوعی و یا برخی از داروهای فشار خون

- خشکی دهان، هنگامی که غدد تولید کننده بزاق از بین بروند (سندروم شوگرن)

- عفونت به باکتری و یا ویروس (تبخال دهانی)

- آسیب ناشی از سوختگی، لبه‌های ناهموار دندان‌ها و آسیب‌های دندان پزشکی و یا ضربه‌های دیگر

- میزان کم آهن و یا برخی ویتامین‌های گروه B مثل کمبود ویتامین B12، B6 و B9 (فولات)

- بیماری‌های پوستی از قبیل: لیکن پلان دهانی، اریتما، آفت، پمفیگوس ولگاریس، سیفلیس و غیره

- محرک‌هایی نظیر: تنباکو، الکل، غذاهای داغ، ادویه جات و غیره

- عفونت قارچی دهان

- اضطراب و افسردگی

- پروتز دندان که باعث فشار بر لثه‌ها می‌شود

- استفاده بیش از حد از مسواک و یا نخ دندان

- مصرف زیاد نوشیدنی‌های اسیدی

علائم

- سخت جویدن و بلعیدن غذا و حرف زدن

- نرمی سطح زبان

- زخم و نازک شدن زبان

- تغییر رنگ زبان: اگر رنگ زبان بی‌رنگ باشد، به علت کم خونی کشنده رخ داده است. اگر رنگ زبان قرمز پررنگ باشد، به علت کمبود ویتامین‌های گروه ب رخ داده است.

- ورم زبان

- احساس سوزش در دهان و نوک زبان

- احساس خشکی دهان

- کاهش بزاق و کاهش بهداشت دهان

- سوراخ کردن زبان

- افزایش تشنگی

- گلودرد

- از دست دادن حس چشایی

راه‌های تشخیص

باید فرد توسط دندان پزشک معاینه شود.

- برجستگی‌های انگشت مانند در سطح زبان که به نام پاپیل (پرز) معروفند، ممکن است از بین رفته باشد.

- زبان متورم یا تکه‌های متورم در زبان دیده می‌شود.

پزشک سوالاتی را در زمینه سابقه بیماری و روش زندگی از فرد خواهد پرسید تا علت ورم زبان مشخص شود.

آزمایش خون برای رد بیماری‌های دیگر، ممکن است انجام شود.

درمان

هدف از درمان، کاهش ورم می‌باشد. درمان در افراد مختلف بر اساس علت آن می‌باشد. اگر ورم زبان بسیار شدید باشد، نیازمند بستری شدن در بیمارستان می‌باشد.

- بهداشت خوب دهان یکی از موارد مهم در درمان می‌باشد. دندان‌های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و حداقل یک بار از نخ دندان استفاده کنید.

- اگر گلوسیت ناشی از عفونت باشد، داروهای آنتی بیوتیک، ضد قارچ ها و دیگر داروهای ضدمیکروبی ممکن است تجویز شوند.

- برای درمان کم خونی و کمبودهای تغذیه ای باید رژیم غذایی تغییر کند و مکمل ها را مصرف کرد.

- از محرک‌هایی نظیر غذاهای داغ و ادویه دار، الکل و تنباکو باید دوری کنید.

- از محصولاتی که دارای دارچین و یا نعناع می‌باشند نیز باید خودداری کنید.

- غرغره کردن با آب نمک، سه بار در روز

کمبود سه ویتامین از ویتامین‌های گروه ب

1- ویتامین B6: این ویتامین نقش مهمی در ساخت گلبول های قرمز خون دارد. الکلیسم ها و افراد مسن در معرض کمبود این ویتامین قرار دارند. کمبود ویتامین B6 موجب گلوسیت، ورم پوست، افسردگی و تشنج و گیجی می‌شود. منابع غذایی این ویتامین عبارت است از: حبوبات، گوشت قرمز، مرغ، ماهی، برخی میوه ها و سبزیجات.

2- ویتامین B12: این ویتامین تولید کننده گلبول های قرمز خون می‌باشد و عملکرد اعصاب را بهبود می بخشد، در سوخت و ساز پروتئین و چربی دخالت دارد و نقش در ساختن DNA دارد. گیاهخواران، افرادی که عمل جراحی دستگاه گوارش انجام داده اند، مبتلایان به گاستریت (ورم معده)، کم خونی کشنده، بیماری کورون و یا سلیاک در معرض خطر بالای کمبود ویتامین B12  قرار دارند. کمبود ویتامین B12 موجب گلوسیت، ضعف، خستگی، کمبود اشتها، کاهش وزن، بی‌حسی و سوزش و یا خارش در دست ها و پاها، از دست دادن حافظه، افسردگی و جنون می‌شود. منابع غذایی این ویتامین: جگر، ماهی قزل آلا، سالمون، گوشت گاو، بوقلمون و مرغ است.

3- ویتامین B9 (فولات): این ویتامین تولیدکننده گلبول های قرمز خونی سالم می‌باشد. زنان باردار، الکلیسم ها و بیماران کلیوی و کبدی در معرض کمبود این ویتامین قرار دارند. کمبود ویتامین B9 موجب زخم زبان، ضعف، کاهش اشتها، کاهش وزن، تپش قلب و بی‌نظمی در رفتار می‌شود. منابع غذایی آن: سبزیجات برگ سبز، مرکبات و حبوبات است.

روند بهبودی

اگر علت تورم زبان از بین برود، گلوسیت به خوبی به درمان پاسخ می دهد.

این اختلال ممکن است بدون درد باشد و یا می تواند باعث ناراحتی در زبان و دهان باشد.

برخی موارد در گلوسیت، آنقدر ورم زبان زیاد است که منجر به بسته شدن راه هوایی می‌شود.

عوارض

- بسته شدن راه‌های هوایی برای نفس کشیدن

- سخت صحبت کردن، جویدن و بلعیدن

 در چه مواردی باید به پزشک مراجعه کرد؟

- اگر علائم گلوسیت بیشتر از 10 روز طول بکشد.

- ورم زبان خیلی شدید باشد.

- نفس کشیدن، صحبت کردن، جویدن و بلعیدن غذا سخت باشد.

پیشگیری

- رعایت بهداشت دهان

- مرتب مسواک زدن و استفاده از نخ دندان

- شرکت کردن در فعالیت های ورزشی

- تغذیه سالم

- نوشیدن زیاد آب که باعث ترشح کافی بزاق شود و کمک به کاهش رشد باکتری کند.

- از مصرف شکلات، مرکبات، غذاهای اسیدی (سرکه و ترشی)، آجیل های شور و یا چیپس سیب زمینی باید خودداری کنید.

- با آب نمک سه بار و یا بیشتر در روز، دهانتان را بشویید.

مطالب مرتبط:

بیماری‌های زبان (1)

بیماری‌های زبان (2)

بیماری زبان جغرافیایی