بدرقه زهره با چشمانی اشکبار

با توجه به نادر بودن این رویداد، مرور خاطرات افراد باتجربه می تواند به ما در داشتن یک رصد موفق کمک قابل توجهی کند.

علی ابراهیمی سراجی یکی از آن افرادیست که هم گذر قبلی را به طور کامل رصد کرد و هم برای گذر امسال برنامه های مختلفی را تدارک دیده است.

آنچه می خوانید گوشه‌ای از خاطرات این رصدگر تیزپای هلال ماه از گذر قبلی است که به طور اختصاصی برای بخش دانش و زندگی تبیان نوشته شده است:

بدون شک پدیده های جذاب رصدی در اواخر دهه‌ی هفتاد و اوایل دهه‌ی هشتاد شمسی باعث پیشرفت نجوم آماتوری ایران گردید. علی الخصوص گذر زهره در سال 1383 که پس از 122 سال در دنیا از جمله ایران دیده می شد. در اردیبهشت 1382 تمام مراحل گذر عطارد از آسمان ایران دیده شد و 13 ماه بعد زهره و گذر آن از مقابل خورشید مهمان آسمان ایران بود. با توجه به این نکته که تمام مراحل گذر از ایران دیده می شد رصدگران بسیاری از ایران و حتی خارج کشور سعی کردند تا با یک برنامه ریزی مناسب گذر زهره را به نظاره بنشینند. این در حالی بود که یک ماه قبل هم در آسمان ایران غوغایی به پا شده بود. ظهور همزمان سه دنباله دار نیت، بردفیلد و لینیر از یک طرف و وقوع ماه گرفتگی کلی، بهاری بی نظیر را برای رصدگران ایرانی رقم زده بود.

گذر زهره از صبح 19 خرداد 1383 در ایران آغاز می شد. من به همراه دوستان ابتدا در محل آسمان نمای معلم، شاهد برخود اول و ورود سیاره زهره به سطح خورشید بودیم. لحظات بسیار زیبایی بود و چون بعد از قریب به یک قرن روی داد بسیار دلنشین و هیجان انگیزتر از هر پدیده ی رصدی دیگری بود. با ورود قرص کامل زهره به سطح خورشید (برخورد دوم) رفته رفته قرص تیره زهره از لبه های خورشید فاصله گرفت. در هنگام برخورد دوم همگی منتظر پدیده عجیب قطره ی سیاه بودیم ولی این پدیده در کمال تعجب مشاهده نشد (و مشخص شد که شاید به علت خطا در عدسی ها، آینه ها و ابزارآلات رصدی در قدیم بوده است.)

پس از ثبت و رصد گذر، ساعتی بعد به سمت فرهنگسرای امیرکبیر رفتیم تا بتوانیم گذر زهره را در کنار سایر دوستان به نظاره بنشینیم. در آنجا علاقه مندان بسیاری در گرد ابزارهای رصدیمان بودند و لحظات خاطره انگیزی را رقم زدند. گهگاهی با فیلترهای خورشیدی گذر را با چشم هم می دیدم که بسیار زیبا و خاطره انگیز بود. با توجه به این نکته که ثبت برخوردهای گذر زهره برای اندازه گیری برخی از پارامترهای مهم بسیار اهمیت داشت بنابراین با تلاش بسیار موفق به ثبت 4 برخورد شدیم.

دو خاطره کوتاه از گذر زهره

در هنگام برخورد اول و دوم دوستی که شدیداً به دنبال عکاسی بود موفق به ثبت این پدیده نشد و لذا تلسکوپ کاسگرین 6 اینچی را که در دستان ما بود با کمال بی انصافی در اختیار گرفت تا برخورد سوم و چهارم را در عکس ثبت کند. بعد از ظهور فیلم متوجه شد که به علت برداشتن فیلتر قسمتی از شاتر دوربین سوخته است و تمام فیلم هایش نور دیده بود!!!

ما که مجبور بودیم از تلسکوپ دیگری برای ثبت برخوردها استفاده کنیم مجبور شدیم یکی از تلسکوپ هایی که عموم مردم در حال دیدن بودن را در اختیار بگیریم. خانمی علاقه مند که علاقه ی شدیدی به رصد و ثبت برخوردها داشتند کوتاه نیامدند و دائماً تمرکز ما را گرفته بودند ولی با این حال موفق شدیم تا با دقت بسیار مناسبی برخوردها را ثبت کنیم.

با خروج زهره از سطح خورشید در عصر 19 خرداد 1383 خاطره ای زیبا و هیجان انگیز از پدیده ای نادر در اذهان ما باقی مانده بود و آن چه برای ما دلخوشی ایجاد می کرد رویداد دوباره ی گذر در 17 خرداد 1391 بود که نیمی از آن در ایران دیده می شود.

آیا پس از صبح دل انگیز 17 خرداد 1391 نبایستی با چشمانی اشکبار زهره را تا 105 سال دیگر بدرقه کنیم؟