500 روز با زهره
در این میان رخ دادهای نجومی از مهمترین عوامل پیشرفت در صنعت هوافضای دنیا بوده اند، زیرا اتفاقاتی مانند گرفتگی خورشید، تاریک شدن ماه، مقارنه ستارگان و سیارات و گذر سیارات از روی خورشید از بزرگترین موارد ایجاد کننده علامت سوال در ذهن انسان بودند که به موجب آنها صنعت فضایی متولد شد و رونق پیدا کرد.
صنایع فضایی و علوم مرتبط با آن از مهمترین قدرت های انسان امروز است زیرا به وسیله آن میتواند علاوه بر زمین به دنیای خارج از آن هم مسلط شود و این امر در گرو دستیابی به اطلاعات صحیح و مفید برای شناخت دنیای خارج است.
مهمترین بحث محافل نجومی سال 2012 گذر سیاره زهره از مقابل خورشید است که نظر دانشمندان را به خود جلب کرده و بازتاب گسترده ای در مجامع علمی روز دارد.
آژانس فضایی اروپا (ESA) با ساخت و تجهیز این ماهواره تصمیم گرفت به زهره سفر کرده و هرچه بیشتر و دقیق تر روی این سیاره به مطالعه و تحقیق بپردازد تا صحت داده های فضاپیماهای قبلی را بررسی کرده و بتواند به نحوی کاربردیتر از آنها استفاده کند. این ماهواره در آوریل سال 2006 توسط ماهواره بر سایوز به فضا پرتاب شد و تا به امروز درحال انجام ماموریت است.
این ماهواره از تجهیزات بسیار پیشرفته ای برخوردار است که از آن جمله میتوان به آنالیزور پلاسما ، دوربین VMC ، طیف سنج PSF ، طیف سنج مادون قرمز و فرستنده رادیویی اشاره کرد.
ونوس اکسپرس با استفاده از این تجهیزات از دو گرداب بزرگ در اتمسفر قطب جنوب سیاره زهره عکس هایی با وضوح بسیار بالا تهیه کرد که بررسی آنها نشان داد مولکول های هیدروکسیل در جو این سیاره معلق هستند. بررسی یافته های جوی این ماهواره که از طریق ابزار ماورائ بنفش و مادون قرمز انجام میگرفت نشان داد در جو زهره رعد و برق های عظیمی به وقوع می پیوندد و به احتمال قوی پس از وقوع این رعد و برق ها، باران اسید سولفوریک بر سطح این سیاره میبارد.
یکی از اکتشافات عظیم ماهواره ونوس اکسپرس که موجب شگفتی جامعه بشری گشت، کشف مولکول های O3 در جو سیاره زهره بود که لایه ای موسوم به اوزون را برای این سیاره پدید آورده است و این کشف باعث ظهور الگوی آب و هوایی زهره با دقت هرچه تمام تر شد.
در سپتامبر سال 2008، اکتبر سال 2009 و فوریه سال 2010 ونوس اکسپرس به غواصی فضای مرموز بالای قطب زهره رفت تا چگالی اتمسفر آنجا را اندازه گیری کند و این در حالی بود که آزمایش فوق برای اولین بار صورت میگرفت. نتایج این آزمایش نشان داد فضای بالای قطب، %60 نازک تر از پیش بینی هاست و این امکان را فراهم میکند تا فرآیندهای طبیعی پیش بینی نشده ای در آنجا در حال رخ دادن باشد.
به دلیل محیط چالش برانگیز زهره، مسئولان پروژه ونوس اکسپرس، این ماهواره را برای ماموریتی 500 روزه طراحی کردند اما علیرغم همه چالش ها و در کمال تعجب ونوس اکسپرس در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد. در 18 اوت که زهره با زمین کمترین فاصله را داشت تمام ابزارهای مشغول به کار، در سرعت کامل؛ و سیستم های ارتباطی در حداکثر وضعیت خود بودند و برگشت داده ها به سوی زمین و دریافت آنها بدون مشکل انجام میشد.
این عوامل سبب شد تا مسئولان پروژه این ماموریت را 4 سال دیگر تمدید کنند.
به گفته هاکان، یکی از دانشمندان پروژه، حجم داده های ارسالی ونوس اکسپرس به قدریست که دانشمندان را به هیجان واداشته و آنها را مجبور به بایگانی اطلاعات و استخراج نکات مهم آنها کرده است.
ماهواره ونوس اکسپرس اینبار با زمین همراه خواهد بود تا گذر زهره را هرچه زیبا تر به تصویر کشد و به وقوع این پدیده جنبه های تازه ای ببخشد.
م.س . میرزایی
بخش دانش و زندگی تبیان