امتحان بدون اضطراب ،درس بدون ترس

سرشت انسان از بدو خلقت با اضطراب عجین شده است . اضطراب با انسان زاده می شود و با انسان به گور می رود.

انسان نخستین ،در مواجه با خطرات ،تهدیدات و چالش های متعدد زندگی ،که هستی و حیات او را به خطر می انداخته ،دچار اضطراب و نگرانی شده است و برای رهایی و نجات جان خویش ناچار به چاره اندیشی و تدبیر شده است. در واقع اضطراب سبب اختراع راه هایی شده که جان انسان را نجات داده و از او در مقابل تهدیدات محافظت کرده است.

انسان متمدن امروزی نیز روزانه در مقابل هزاران چالش و اضطراب جدید قرار گرفته است و ناچار است جهت برون رفت از این چالش ها و خطرات ،به فکر چاره و راه حل های جدید بیفتد.خود را آماده مقابله با تهدیدات بکند و تهدیدات را تبدیل به فرصت بکند.اضطراب اگر متعادل و متناسب باشد.مثل موتور محرکه انسان عمل می کند و شخص را از حالت سکون و رکود در می آورد و به تحرک وا می دارد.اضطراب اگر در حد خفیف و گذرا و محدود به موقعیت اضطراب آور باشد، بسیار کمک کننده و سازنده می باشد . اضطراب کم و مفید ،نحوه رویارویی با مشکلات و چالش ها را به انسان یاد می دهد ،کارایی و قدرت او را در روبرو شدن و مقابله با عوامل آسیب زا و موقعیت های اضطراب آور جدید ،افزایش می دهد و نهایتا سبب محافظت از انسان در مقابل خطرات و تهدیدها می شود.

اضطراب امتحان، یک نوع اشتغال ذهنی و فکری نسبت به خویشتن است که فرد را دچار تردید و خودتحقیری می‌کند. شخص مضطرب، تمرکز فکری خود را از دست می‌دهد و از تسلط و کنترل کمتری برخوردار است.

اکثر قریب به اتفاق دانش آموزان ،اضطراب امتحان را در حد خفیف و کم تجربه می کنند . اگر اضطراب امتحان ،سبب درس خواندن بیشتر دانش آموزان شود ،سبب برنامه ریزی کردن جهت مطالعه بهتر شود ،هوشیاری ،دقت و تمرکز را در جلسه امتحان بیشتر کند ،نه تنها مخرب و آسیب زا نیست بلکه بسیار ضروری و مفید است و باعث افزایش کارایی و عملکرد تحصیلی  دانش آموزان می شود .

ولی اگر اضطراب امتحان ،آنقدر شدید و طولانی شود که دانش آموز نتواند خود را با شرایط امتحان انطباق دهد ،دست از درس خواندن بکشد ،دچار اختلال در حافظه و تمرکز شود ،دچار علائم جسمی اضطراب مثل طپش قلب ،بیقراری ،لرزش دست ،بیخوابی ،سردرد ،سرگیجه و تهوع استفراغ و ... شود ،بسیار مخرب است ،کارایی و عملکرد دانش آموز را پایین می آورد و باعث افت تحصیلی او خواهد شد.اضطراب امتحان ،10 تا 30 درصد کل دانش آموزان را درگیر می کند،این اضطراب از کلاس چهارم و پنجم ابتدایی شروع شده ،در راهنمایی و دبیرستان تشدید می شود و در مواقع امتحان نهایی و کنکور به اوج خود می رسد.

در کشور ما به امتحانات ،بیش از اندازه اهمیت می دهند و امتحانات نقش بسیار مهمی را در زندگی افراد ،ایفا می کند ،مثلا « امتحانات پایان سال تحصیلی ،کسب نمرات لازم در امتحانات ورودی به بعضی از مدارس معتبر،کسب معدل بالا جهت انتخاب رشته تحصیلی ،کسب رتبه  بالا در کنکور سراسری جهت ورود به دانشگاه ، شرکت در آزمون های استخدامی و کسب نمره لازم جهت اشتغال ،...» هر چه امتحانات حساس تر باشند و با سرنوشت فرد گره بخورند ،فرد بیشتر دچار اضطراب می شود ،چرا که با قبول شدن و یا رد شدن در آن امتحان ،سرنوشتش رقم می خورد و یا تغییر می کند .

هنگامی که دانش آموز و دانشجو ،به کارآمدی عملکرد ،توانایی و استعداد خود در شرایط امتحان و یا در موقعیت هایی که در آن مورد ارزشیابی قرار می گیرد ،دچار نگرانی ،تشویق و تردید شود می توان از اضطراب امتحان سخن گفت . برخی از دانش آموزان در هنگام امتحان ،به ویژه امتحانات سرنوشت ساز « مثلا امتحان نهایی ، کنکور و ...» دچار تشویش می شوند و احساس می کنند که گیج شده اند و منظور سوال را متوجه نمی شوند و فکر می کنند همه آن چیزهایی را که خوانده بودند ، فراموش کرده اند . در نهایت بعد از اینکه فشار زیادی به ذهن خود می آورند یا سوال را بدون پاسخ رها می کنند و یا پاسخ بی ربط و نادرستی می نویسند . در اینجا آنها به اهمیت امتحان و عدم موفقیت خود می اندیشند و همین اندیشه ،اضطراب آنان را بیشتر می کند و عملکردشان را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد . اضطراب امتحان عامل 15 تا 30 درصد افت تحصیلی و یا مردودی دانش آموزان می باشد.

نگارنده در کتاب حاضر سعی دارد تا با بیان علائم اضطراب ،علل اضطراب ،اقدامات والدین جهت کاهش اضطراب امتحان دانش آموزان ،گام های اساسی و مهم در مطالعه و موفقیت تحصیلی و اقداماتی برای تقویت حافظه ،بهداشت مطالعه ،زمان مطالعه ،مکان مطالعه ،مدت مطالعه ،بهداشت خواب ،آمادگی جهت شرکت در امتحانات ، توصیه های لازم برای شب امتحان ،راه های بهبود و افزایش تمرکز در مطالعه و غلبه بر حواسپرتی ،راه های پیشگیری از اضطراب امتحان و نهایتا روش های کسب آرامش را به دانش‌آموزان، والدین و مربیان آموزش دهد.

مشخصات کتاب

نویسنده :مجتبی امین زاده

ناشر:انتشارات تایماز

تنظیم : مرکز مشاوره