تبیان، دستیار زندگی
شعر نه تنها در شکل گیری ادبیات انقلاب که در بسته شدن نطفه ادبیات مقاومت و دفاع مقدس و به دنیا آمدن فرزند این واقعه موثر بوده و در واقع شعر دفاع مقدس بخش درخشانی از شعر انقلاب را در بر می گیرد تا جایی که این فاصله به قدری اندک می شود که هویت شعر مقاومت و د
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

شعر دفاع مقدس، نگین شعر انقلاب


شعر نه تنها در شکل گیری ادبیات انقلاب که در بسته شدن نطفه ادبیات مقاومت و دفاع مقدس و به دنیا آمدن فرزند این واقعه موثر بوده و در واقع شعر دفاع مقدس بخش درخشانی از شعر انقلاب را در بر می گیرد تا جایی که این فاصله به قدری اندک می شود که هویت شعر مقاومت و دفاع مقدس از شعر انقلاب قابل تفکیک نیست.

شعر دفاع مقدس، نگین شعر انقلاب

مصطفی محدثی خراسانی از جمله شاعرانی که در جریان سازی شعر در شهرستان های کشور بود و هدایت شعر جوان خراسان را حداقل طی دو دهه عهده دار بود و تا مدتی هم مسئولیت سردبیری مجله شعر حوزه هنری را نیز بر عهده گرفت، این شاعر از پیشبرد ادبیات و شعر در وقوع انقلاب سخن گفته است.

- شعر چه امکانات و گستردگی ای دارد و از آن چگونه می توان استفاده کرد؟

اولاً شعر در واقع امکان برقراری ارتباط با همه اقشار جامعه را ایجاد می کند و زبان مشترک همه انسان هاست. ممکن است در همه هنرها گرایش ها و تخصص های خاصی برای به وجود آوردن فضایی مشترک و ارتباط برقرار کردن با مخاطب وجود داشته باشد، اما باید گفت همان طور که همه انسان ها با زبان مادری شان صحبت می کنند به همان اندازه نیز به سمت شعر کشش دارند و سیم های ارتباطی شان به این بخش از هنر و ادبیات از آغاز کلام متصل بوده و است.

- شعر را در میان هنرها چگونه دسته بندی می کنید؟

شعر هنری کلامی است و بار احساسی و اندیشه ای همراه خود دارد. همچنین مناسب ترین ابزار برای بیان ظریف ترین و عمیق ترین عواطف بشری است. یکی از ویژگی های بارز شعر، سهولت ارتباط با آن است. شعر برای راه یافتن در روح و جان مخاطب نیازمند واسطه های خاص نیست و به طور کلی به هیچ واسطه ای احتیاج ندارد. در مقابل، هنرهای دیگر برای برقرار کردن ارتباط با مخاطب به ابزار گوناگونی نیاز درند. اما شعر به محض جاری شدن در ذهن شاعر می تواند مخاطب خود را به راحتی بیابد و حتی محتاج به جست و جو نیست.

ما باید از تعریف های سطحی از شعر دفاع مقدس پرهیز کنیم، این تلقی که ما فقط شعری را شعر دفاع مقدس بدانیم که به نحوی مربوط به رزمندگان و عملیات ها اشاره است تنها ظلم به فرهنگ شهادت و ایثار کرده ایم. باید دامنه این تعریف را آنقدر باز کنیم که آن تأثیراتی را که فرهنگ شهادت و ایثار در زندگی اجتماعی، شخصی و شیوه زندگی ما گذاشته وقتی باز خورد آن را با جستجو در زندگی اجتماعی و تأثیرات فرهنگ ایثار و شهادت در حوزه ادبیات دفاع مقدس هم تعریف کنیم.

- به نظر شما شعر با توجه به امکاناتی که از آن یاد کردید در شکل گیری و پیشبرد ادبیات انقلاب اسلامی چه نقشی داشته است؟

این شکل از ادبیات در شکل گیری و پیشبرد ادبیات انقلاب اسلامی تاکنون به شدت موفق بوده است و در تمام فراز و فرودهای این اتفاق بزرگ و عظیم اجتماعی پا به پای انقلاب و گاه جلوتر از آن حرکت کرده است و در بیان و نهادینه کردن ارزش ها، باورها، اهداف، اعتقادات و فرهنگ این حرکت و اقدام خودجوش مردمی نقش بزرگی را ایفا کرده است. شعر نه تنها در شکل گیری ادبیات انقلاب که در بسته شدن نطفه ادبیات مقاومت و دفاع مقدس و به دنیا آمدن فرزند این واقعه موثر بوده و در واقع شعر دفاع مقدس بخش درخشانی از شعر انقلاب را در بر می گیرد تا جایی که این فاصله به قدری اندک می شود که هویت شعر مقاومت و دفاع مقدس از شعر انقلاب قابل تفکیک نیست و دلیل این بی مرزی را می توان فاصله اندک وقوع انقلاب تا آغاز دفاع مقدس دانست. در واقع در سال های دفاع مقدس کسانی که در زمینه شعر و ادبیات فعالیت می کردند، هنرمندانی بودند که در انقلاب اسلامی به ثمر نشسته بودند. شعر دفاع مقدس در سال هایی به اوج و کمال خودش رسید که شاعران برخاسته از متن انقلاب به بالندگی و توانمندی های لازم رسیده بودند.

مصطفی محدثی خراسانی

حدود سال های 64 تا 66 جوان هایی که در ابتدای انقلاب تازه لب به سخن گشوده بودند، توانمند شده بودند در آن زمان شاعر از شعر می توانست به عنوان ابزاری برای بیان و انتقال احساسات، شور، هیجان و زلالی عمومی استفاده کند و از این راه به موازات شرایطی که در سال های دفاع مقدس بر کشور حاکم بود پیش رود و ارزش هایی مانند شهادت و ایثار که در انقلاب پدید آمده بود در دوران دفاع مقدس تبدیل به زیربنای اصلی مقاومت شد و این اعتقادات به حدی گستره عمیق و بنیادینی دارند که ما هنوز نیز باید منتظر باشیم در آینده تأثیرات آن در ادبیات کشورمان متجلی شود و باز هم متذکر می شوم تصور من بر این است که تعریفی که ما از شعر انقلاب داریم می تواند همان تعریف شعر دفاع مقدس باشد چرا که اوج توانمندی و درخشش شعر انقلاب در جریان شعر دفاع مقدس انفاق افتاد.

- و با توجه به قابلیت ها و کاربرد گسترده شعر، آیا از این گونه ادبیات در راستای بیان مفاهیم انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تاکنون به خوبی سود برده ایم؟

متاسفانه خیر. آنچه تاکنون تولید شده به نظرم در مقایسه با آنچه قرار است در آینده تولید و ارائه شود بسیار اندک است. البته قصد ندارم چیزی از ارزش های شعرا و متولیان امر که در این راه تلاش کرده اند بکاهم. اما تصور من بر این است که آنچه در آینده تولید می شود تأثیرات عمیق تر و نهادینه تری خواهد داشت. در واقع ما الان تجلی آنی تر و تا حدودی هیجانی و سطحی تری از این تجلیات را به نظاره نشسته ایم.

از طرف دیگر ما باید از تعریف های سطحی از شعر دفاع مقدس پرهیز کنیم، این تلقی که ما فقط شعری را شعر دفاع مقدس بدانیم که به نحوی مربوط به رزمندگان و عملیات ها اشاره است تنها ظلم به فرهنگ شهادت و ایثار کرده ایم. باید دامنه این تعریف را آنقدر باز کنیم که آن تأثیراتی را که فرهنگ شهادت و ایثار در زندگی اجتماعی، شخصی و شیوه زندگی ما گذاشته وقتی باز خورد آن را با جستجو در زندگی اجتماعی و تأثیرات فرهنگ ایثار و شهادت در حوزه ادبیات دفاع مقدس هم تعریف کنیم.

بخش ادبیات تبیان


منبع:شبکه هنر