تبیان، دستیار زندگی
برای خدا، خودنمایی کنیم، نه برای کسانی که چند صباحی دیگر ما را تنها می گذارند و به فراموشی خواهند سپرد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : احمد رزاقی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بزرگترین بیماری اخلاقی قرن چیست؟


در عصر سیطره رسانه ها و سلطه قدرتهای صنعتی بزرگ بر جهان و تلاش و رقابت بی وقفه نهادهای آموزشی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در جهت تحصیل هر چه بیشتر سود و سرمایه از صفا و صمیمیت و صداقت و همدلی که در عصر ما قبل مدرن در جوامع بشری وجود داشت کمتر اثری دیده می شود.

نفاق

تمامی دولت ها و گروهها و باندهای بزرگ اقتصادی و سیاسی بنام آزادی، عدالت و برابری توده های عظیمی از مردم بویژه جوانان را فدای مطامع و منافع خود نموده و بر قدرت و ثروت خود می افزایند.

خدمت به مردم محروم، احقاق از ظالمان و ستمگران، توزیع عادلانه ثروت، به حاشیه راندن غاصبان قدرت و ثروت، ترویج فضائل و ارزش های انسانی و اخلاقی، مبارزه با فساد، اعتیاد، بیکاری، خشونت و ایجاد فضای مناسب جهت عمل به احکام و معارف دینی و ارزش های انسانی از جمله محورها و مدارهای اصلی تبلیغات و تلقینات همه دولتمردان و متولیان حرکت ها و خیزش های آزادی بخش در جهان شده است. اما در پس پرده زیبای شعائر مذکور، بخصوص پس از رسیدن به قدرت و ثروت اثری از کوچکترین توجه عملی به آن ارزش ها دیده نمی شود. درست فهمیدید ریا و نفاق و دو رنگی اصلی ترین و بزرگترین و مخربترین بیماری اخلاقی در جهان امروز می باشد.

به رغم گسترش دامنه اطلاع رسانی و بالا رفتن آمار متخصصان و عالمان و اندیشمندان و توسعه صنعت و فناوری و دستیابی انسان معاصر به موفقیت های بزرگ علمی و کاهش چشمگیر آمار بی سوادی، اما حقایق و واقعیت ها زیر آواری از دورنگی ها و نفاق و ریا دفن شده و بشر امروز در فضای آلوده و غبار گرفته حیران و سرگردان رها شده است.

هر سیستم سیاسی و اجتماعی فاسد و استثمارگری که با مبارزه و مرگ هزاران انسان به پا خاسته و شجاع، به زیر کشیده می شود و به زباله دان تاریخ سپرده می شوند، و جای خود را به حکومتی تازه می دهند، آفات آن در گذشته ها و نابود شده ها دامن اینان را نیز خواهد گرفت بعد از مدتی همان راه و روش و جهتی را پیش می گیرند که افراد عناصر و گروه های فاسد و غارتگر سابق طی می کردند.

با تأکید بر فرآیند معیوب فوق آیا نباید پذیرفت که کارخانه ریاسازی و نفاق پروری بزرگترین و مخربترین کارخانه جهان معاصر به شمار می آید؟ و همه نهادهای نظامی، قضایی یا سیاسی، آموزشی، هنری و علمی در خدمت این کارخانه شوم در آمده‌اند؟

حب جاه و منزلت و مقام اصلی ترین ریشه ریا و نفاق است. علاقه شدید به مورد توجه بودن دیگران و نیاز به ستایش از یک سو و انزجار از مزیت و نکوهش دیگران و طمع به آنچه در دست دیگران (اعم از قدرت و ثروت و موقعیت اجتماعی و...) می باشد.و همه اینها ریشه در حب دنیا و عدم باور قلبی به جهان پس از مرگ و عتاب و صوات اخروی دارد

برای ریشه کن نمودن این بیماری چه باید کرد؟ از کجا باید آغاز کرد؟ آیا همچنان فرافکنی را پیشه خود سازیم و هر آنچه پیش آمده است را ناشی از عملکرد دیگران بدانیم و خود را تبرئه کنیم؟ آیا بهتر نیست هر یک از ما از خود و خانواده خود شروع کنیم؟ مگر نه این است که خانه و خانواده اولین و کهن ترین و مۆثرترین نهاد اجتماعی(چه در جهت اصلاح و چه در جهت فساد) به شمار می آید؟

بیائید برای پاکسازی و پالایش همه عرصه های زندگی و به زیر کشید همه غاصبان قدرت و ثروت خود و خانواده مان را از گزند پلیدیهای ناشی از ریا و نفاق پاک کنیم.

بیائید این جمله کوتاه بایزید بسطامی را زمزمه کنیم و عمل کنیم که گفت:

«یا چنان نمای که هستی یا چنان باش که می نمایی.»

قبل از هر چیز (و بعد از شناخت آثار مخرب ریا) صداقت و صفا و صمیمیت را در بین اعضای خانواده خود تمرین کنیم و از یکدیگر بخواهیم مراقب گفتار و رفتار هم باشیم. عواقب دنیوی و اخروی صداقت و پاکی و بی ریایی را برای خود و اعضای خانواده مان با شکل ها و شیوه های مختلف مرور و تداعی کنیم.

خودنمایی‌های جنسی در محیط کار

برای خدا، خودنمایی کنیم، نه برای کسانی که چند صباحی دیگر ما را تنها می گذارند و به فراموشی خواهند سپرد. عزیزترین کسان را بعد از مرگ زیر خروارها خاک دفن می کنند و به کار و کاسبی خود می پردازند برای خود و عزیزانمان یادآوری کنیم که ریا در رویکرد دینی و حیاتی شرک است. خلق را به خدا ترجیح دادن است. این مهم را بیاموزیم که در طرز پوشش، سخن گفتن، معاشرت؛ نگاه کردن، صادق بودن منافع و مصالح ماندنی و معنوی را برمطامع نماندنی و زود گذر ترجیح دهیم.

نه به ثروتمند بودن و یال و کوپال و زیبایی و پُست و مقام و موقعیت اجتماعی و جنسیت خود بنازیم و نه به میزان و کمیت عبادات، ظاهر مذهبی و تعداد تشرف به مکه و مدینه و... و نیز اختصاص بخشی از اموال خود به صدقات و انفاق و امور خیریه و حضور در مسجد و بسیج و...

قبل از هر چیز (و بعد از شناخت آثار مخرب ریا) صداقت و صفا و صمیمیت را در بین اعضای خانواده خود تمرین کنیم و از یکدیگر بخواهیم مراقب گفتار و رفتار هم باشیم. عواقب دنیوی و اخروی صداقت و پاکی و بی ریایی را برای خود و اعضای خانواده مان با شکل ها و شیوه های مختلف مرور و تداعی کنیم

بیائید خوبی ها و خدمات و (بعضی) عبادات، صدقات خود را پنهانی انجام دهیم که یکی از راههای بالا بردن ثواب اعمال پنهانی بودن آن می باشد.

ریشه اصلی ریا چیست؟

حب جاه و منزلت و مقام اصلی ترین ریشه ریا و نفاق است. علاقه شدید به مورد توجه بودن دیگران و نیاز به ستایش از یک سو و انزجار از مزیت و نکوهش دیگران و طمع به آنچه در دست دیگران (اعم از قدرت و ثروت و موقعیت اجتماعی و...) می‌باشد. و همه اینها ریشه در حب دنیا و عدم باور قلبی به جهان پس از مرگ و عتاب و ثوات اخروی دارد.

علاج و درمان عملی ریا

1. قناعت و ساده زیستی و اعتقاد قلبی به پاداش و کیفر نبوی و خروی از سوی خداوند ریشه رذایل مذکور را خشکانیده و آرامش و نشاط و شادابی از یک سو و بی ریایی و صداقت را از سوی دیگر در ذهن و ضمیر انسان نهادینه خواهد کرد.

2. تا می توانیم باید اعمال نیک خود را پنهانی انجام دهم و از مطلع شدن دیگران خوشحال نشویم، همانطور که گناهان خود را از دیگران پنهان نموده و از اینکه دیگران از گناه ما مطلع شوند به شدت ناراحت می شویم.

3. از دوستان و محارم خود بخواهیم مراقب ما باشند تا هرگاه در دام ریا گرفتار شدیم، تذکر بدهند و مانع غفلت ما بشوند.

4. هرگاه لغزیدیم و ریا کردیم، خود را به نوعی تنبیه و تربیت کنیم: مثلاً یک روز روزه بگیریم، مقداری صدقه بدهیم، چند رکعت نماز بخوانیم و از این قبیل...

5. با افراد صادق و بی ریا معاشرت داشته و از افراد ریاکار و متظاهر به دین و دنیا دوری کنیم.

احمد رزاقی

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.