در زنان قسمت جلویی واژن به عنوان پشتیبان مثانه محسوب می‌شود. این دیواره با افزایش سن ضعیف و شل می‌شود. همچنین عواملی مانند زایمان می تواند باعث آسیب رساندن به بخشی از دیواره واژن شود و مثانه افتادگی پیدا کند.

افتادگی مثانه مشکلات زیادی برای زنان ایجاد می‌کند، از قبیل بی اختیاری ادرار (نشت ادرار در اثر عطسه و سرفه).

انواع افتادگی مثانه بر اساس شدت آن

افتادگی مثانه که به آن فتق مثانه هم می‌گویند، بر اساس میزان بر آمده شدن مثانه به درون واژن به چهار دسته تقسیم می‌شود:

درجه 1 (خفیف): در این حالت تنها قسمت کوچکی از مثانه به درون واژن بر آمده می‌شود.

درجه 2 (متوسط): مثانه به اندازه ای افتادگی دارد که وارد دهانه واژن می‌شود.

درجه 3 (شدید): مثانه از دهانه واژن خارج شده و بیرون می‌زند.

درجه 4 (کامل): کل مثانه به طور کامل از واژن خارج می‌شود که معمولا همراه با افتادگی سایر عناصر لگنی است، مانند افتادگی رحم، رکتوسل (بیرون زدگی بخشی از رکتوم به درون واژن) و انتروسل (نوعی فتق حاوی روده)

ارتباط افتادگی مثانه با یائسگی

افتادگی مثانه با یائسگی ارتباط تنگاتنگی دارد. قبل از یائسگی، به دلیل ترشح هورمون استروژن، عضلات در اطراف واژن بسیار محکم نگه داشته می‌شوند، اما با شروع یائسگی و کاهش ترشح هورمون استروژن، عضلات شل شده و ضعیف می‌گردند.

علل ایجاد افتادگی مثانه

- زایمان طبیعی: زایمان طبیعی یکی از مهم‌ترین علل افتادگی مثانه است. زایمان طبیعی سبب اعمال فشار زیاد به ماهیچه‌های واژن می‌شود. این ماهیچه‌ها مسئول نگهداری مثانه هستند. زایمان‌های طبیعی پشت سر هم بیشتر موثرند.

- یائسگی: استروژن هورمونی است که باعث محکم و سفت نگه داشتن ماهیچه‌های اطراف واژن می‌شود و کاهش ترشح استروژن در زمان یائسگی عاملی برای افتادگی مثانه است.

- اعمال فشار بر مثانه: عواملی مانند بلندکردن اجسام سنگین، زور زدن هنگام اجابت مزاج، داشتن یک بیماری طولانی‌مدت که با سرفه همراه بوده، ابتلا به یبوست مزمن همه از عواملی هستند که می‌توانند به عضلات لگن آسیب بزنند.

علایم بروز افتادگی مثانه

- اولین علامتی که زنان مبتلا به افتادگی مثانه با آن روبه‌رو می‌شوند، وجود بافت توپ مانند در قسمت واژن است.

- احساس ناراحتی و درد در ناحیه لگن

- بافت بیرون زده از واژن (این بافت ممکن است همراه با درد و خونریزی باشد)

- مشکل هنگام ادرار کردن

- احساس دفع ناقص ادرار (احساس می‌کند پس از ادرار، مثانه کاملا خالی نشده است)

- بی‌اختیاری ادرار (نشت ادرار در طی عطسه و سرفه)

- عفونت‌های مکرر مثانه

- مقاربت دردناک

- کمردرد

- احساس پری یا فشار در قسمت لگن و واژن، به خصوص وقتی فرد برای مدت زمان طولانی بایستد.

عوامل خطر افتادگی مثانه

- زایمان طبیعی: زنانی که چند بار زایمان طبیعی داشته اند، شانس بیشتری برای افتادگی مثانه پیدا می‌کنند.

- افزایش سن: به دلیل کاهش هورمون استروژن در یائسگی، خطر افتادگی مثانه بالا می‌رود.

- زنانی که عمل هیسترکتومی داشته اند، یعنی رحم خود را درآورده‌اند، به دلیل ضعف در نگهداری مثانه که توسط رحم انجام می‌شود، شانس خود را برای ابتلا به افتادگی مثانه افزایش می‌دهند.

- ژنتیک: برخی از زنان به طور ارثی، بافت پیوندی ضعیف‌تری دارند و همین امر شانس ابتلا به افتادگی مثانه را بیشتر می‌کند.

پیشگیری از افتادگی مثانه

- ورزش کنید. اگر به طور منظم ورزش کنید و تمرینات کژل  (kegel exercise)را انجام دهید، شانس خود را برای ابتلا به افتادگی مثانه کاهش می‌دهید. این نوع تمرینات، عضلات لگن را قوی می‌کنند. انجام این تمرینات به خصوص بعد از زایمان (به دلیل جلوگیری از شل شدن عضلات) حتما توصیه می‌شود.

- یبوست را جدی بگیرید و حتما آن را درمان کنید. از غذاهای سرشار از فیبر استفاده کنید و آب زیادی بنوشید تا از یبوست جلوگیری کنید.

- از بلند کردن اجسام سنگین و فشار آوردن به کمر و لگن خود خودداری کنید.

- سرفه و عطسه خود را سریعا درمان کنید و سیگار مصرف نکنید، زیرا مصرف سیگار سبب سرفه می‌شود.

- وزن اضافی خود را کاهش دهید. اضافه وزن به عضلات لگن فشار می آورد.

تمرین کژل برای افتادگی مثانه

با این تمرین، عضلات لگن که از مثانه نگهداری می‌کنند، محکم و سفت می‌شوند. با محکم شدن عضلات لگن، شانس ابتلا به افتادگی مثانه کاهش می یابد.

برای انجام این تمرین ورزشی موارد زیر را انجام دهید:

- ماهیچه‌های لگن خود را سفت کنید (ماهیچه‌هایی که سبب متوقف کردن ادرار می‌شوند)

- این انقباض را به مدت 5 ثانیه نگه دارید و سپس برای 5 ثانیه آزاد کنید.

- این کار را آنقدر انجام دهید تا بتوانید عضلات لگن را برای مدت 10 ثانیه نگه دارید.

- این تمرین را 10 بار در روز انجام دهید تا با تکرار آن بتوانید عضلات ناحیه لگن را محکم و قوی کنید.

این تمرین موفق‌ترین تمرینی است که برای سفت شدن عضلات ناحیه لگن پیشنهاد می‌شود. این تمرین به راحتی، در هر زمان و مکانی قابل انجام است، حتی سر کار، روی مبل و یا زمانی که مشغول استراحت هستید.