ریشه‌های اهانت به امام هادی در خود ما

زمینه های توهین به امام هادی از کجا شروع شد؟ نقش صدا و سیما در ایجاد این زمینه چه بود؟

در روزهای گذشته خبر تاسف بار توهین و جسارت یکی از خواننده های نه چندان باکیفیت رپ فارسی به ساحت حضرت امام علی النقی(ع) در رسانه ها مطرح شد. این خبر که به سرعت در محافل مذهبی و سیاسی کشورمان منشر شد با واکنش متدینین و برخی علما و مراجع روبرو شد . بسیاری از شخصیتهای مذهبی، فرهنگی و هنری نیز به صحنه آمده و ضمن محکوم کردن این جسارت خواستار پیگیری و برخورد با عوامل این امر شدند.  صدور فتاوی و پاسخ به استفتائاتی درباره ارتداد فرد اهانت کننده از واکنشهای قابل توجه در این باره بود.  اما به نظر می رسد علاوه بر لزوم  برخورد با فرد خاطی که اهمیت و وجوب آن بر همه ما واضح و آشکار است باید به این سوال پاسخ داد که چه زمینه هایی در ایجاد و پدید آمدن این شرایط تاثیر داشته اند؟ در واقع چه زمینه هایی وجود داشت که بر پایه آن این جسارت و توهین شنیع شکل گرفته است؟

در واقع باید دانست که هر جرم  این چنینی زمینه ها و بسترهایی دارد که برای مبارزه با آن علاوه بر برخورد با مجرم باید نسبت به اصلاح این زمینه ها نیز اقدام کرد.

ما در این نوشتار به دنبال پاسخ دهی به این موضوع هستیم.

1- شناخت ما از امام هادی(ع) و دستگاههای فرهنگی

یکی از مهمترین نکات مطرح درباره این موضوع این است که در جامعه شیعی ما علی رغم وجود دستگاههای پرهزینه فرهنگی و دینی مانند صدا وسیما، انتشاراتها، نظام آموزشی و پرورشی، حوزه های علمیه و دهها نهاد ریز و درشت دیگر تمرکز متناسبی بر معرفی سیره، اندیشه و جایگاه برخی ائمه معصومین (ع) انجام نشده است. اگرچه ممکن است برخی استدلال کنند که به علت شدت فشارهای وارد شده بر امامان دهم و یازدهم از سوی خلفای جور، آثار و احادیث کمتری از آنان نسبت به معصومینی مانند امام صادق(ع) و امام باقر(ع) بر جای مانده است، اما پرسش بنیادین اینجاست که همین میزان موجود از سیره، آثار و احادیث این ائمه بزرگ تا چه حد به مخاطب شیعی شناسانده شده است؟  نکته نگران کننده اینجاست که نهادهای فرهنگی و رسانه ای ما در معرفی و تبیین جایگاه این امام (ع) حتی  فقط در ایام میلاد و یا شهادتشان برنامه ای غیر کلیشه ای دارند؟

2- سریال سازی تلوزیونی، فرهنگ عامه و سوالهای اساسی ما

یکی از مسائل مهم مورد وفاق دانشمندان علم ارتباطات نقش تلویزیون در شکل دهی فرهنگ عامه است. این تلویزیون است که با سریال ها و برنامه های خود ارزش های فرهنگی اذهان عامه را دستکاری کردی و به آنها جهت و سمت می دهد. در واقع تلویزیون می توانند ارزشها و نمادهای جامعه را در مسیر مورد نظر خود دستکاری نماید.  در نظام ما اگرچه صدا و سیما به شکل یکپارچه تحت کنترل و حاکمیت نظام است اما گهگاه به نظر می رسد خلاف اهداف راهبردی خود عمل می نماید و در جهت عکس به فرهنگ سازی در سطح توده اقدام می کند.

نمی توان از خاطر برد که صدا و سیما در عهدی که حضرت آیت الله محمد تقی بهجت و علامه محمد تقی جعفری در قید حیات بودند از نام تقی برای معرفی چه شخصیتهایی در سریالهای خود استفاده کرد که تاثیرات مخرب آن تا کنون در جامعه وجود دارد. به علاوه  بهره‌گیری از نام  نقی در تلویزیون و سایر رسانه های تصویری جامعه ما هم دقیقاً  برخلاف اهداف نظام اسلامی و درجهت اهداف بیگانگان بود و اكثر روستاییان،  عوام الناس و افراد كم سواد به این نام مقدس اسم گذاری شده‌اند.  شاید اوج این حركت نامطلوب و غفلت عجیب را بتوان در سریال نوروزی پایتخت شبكه اول صدا و سیمای جمهوری اسلامی سراغ گرفت كه در آن كاراكتر طنز قصه یعنی پنجعلی برای صدا كردن فرزند خود به مضحك‌ترین وضعیت ممكن نام مقدس «نقی» را صدا می‌زد و این نوع صدا زدن «نقی» تا مدت‌ها ورد زبان كودكان و نوجوانان و مردم كوچه و بازار بود.

در واقع شاید بتوان گفت که تقدس زدایی از نام "نقی" در فرهنگ عامه شاید توسط تلویزیون به شکل نا خود آگاه شروع شد.به هر حال اگرچه نمی توان عمدی را برای سیاستگذاران دستگاه صدا و سیما متصور بود اما این کج سلیقگی و درک غلط رسانه ای زمینه را برای تقدس زدایی از این موضوع فراهم نمود

نتیجه گیری

اگرچه ما به عنوان فرزندان تشیع و محبان اهل بیت نسبت به دوستانشان دوستی و نسبت به دشمنانشان دشمنی  داریم و از عاملان صفحه اینترنتی موجود در یک شبکه اجتماعی و بانیانش و خواننده آهنگ سخیف و موهن اعلام انزجار می کنیم و خواستار برخورد شدید با آنها هستیم اما باید به این نکته هم تاکید کنیم که باید زمینه های فرهنگی و رسانه ای این گونه حوادث نیز رفع گردیده و ضمن سیاست گذاری صحیح در حوزه رسانه مبنی بر تعظیم و بزرگداشت این امام همام (ع) به معرفی و تبیین جایگاه ایشان در تشیع اقدام گرد.

یوسف قاضی زاده

بخش ارتباطات تبیان