تجربه ها و توصیه های یک مبلغ(1)

تجربه ها و توصیه های یک مبلغ(1)

آنچه در ذیل آورده شده، تجربیات بیش از 24 سال تبلیغ می باشد. البته بسیاری از روحانیون گرانقدر ممکن است تجربیات بیشتری را به دست آورده باشند که مجموعه این تجربیات می تواند برای همه و خصوصاً کسانی که در ابتدای مسیر تبلیغ دین می باشند سودمند باشد.

1. آن چه باید برای مبلغ مهم باشد، تفسیر و تبیین قرآن کریم و کلام عترت طاهره (مخصوصاً نهج البلاغه و صحیفه سجادیه) است. بنابراین باید سعی کرد که با آنها انس گرفت تا معلم انس دیگران گردید.

2. اخلاص مهم ترین اصل برای یک مبلّغ دینی است و آن گوهری است که خدای متعال به دوستداران خود عطا فرموده است.

برترین رستگاری به واسطه اخلاص قابل دسترسی خواهد بود. از این رو هر چه اخلاص بیشتر باشد، پاداش دنیوی و اخروی بیشتری را به دنبال خواهد داشت.

3. تبلیغ دین از مهم ترین وظایف و تکالیفی است که بر عهده مبلغان گذاشته شده است. همواره باید همت کرد تا در ادای این تکلیف بزرگ الهی کوتاهی صورت نپذیرد و به بهترین صورت انجام شود.

4. مبلغ باید خوف و خشیت الهی داشته باشد؛ زیرا در صورتی که این ترس و خشیت الهی برای او حاصل نشده باشد، به مقام مبلّغ از دیدگاه قرآن نائل نشده است.

5. مبلغ باید مراقب باشد و بداند هر چه بر زبان می آورد، علاوه بر این که در پیشگاه قادر متعال مورد بررسی قرار خواهد گرفت، خلق خدا هم برای آن حساب ویژه باز می کنند. بنابراین باید سعی کند آن چه را که می گوید، خود، عامل آن باشد.

6. مبلغ باید حق بگوید؛ اگر چه تلخ و سنگین برای خود یا دیگران باشد؛ هر چند در بیان حق باید با سلیقه بود و به بهترین شیوه و در بهترین زمان آن را ارائه کرد.

7. مبلّغ باید با اصطلاحات روز تا حد عمومی آشنائی لازم را داشته باشد تا در تبیین و توضیح مباحث بیشترین توفیق را داشته باشد.

مانند: اصطلاحات جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصاد، سیاست و آنچه در حوزه دین پژوهی مطرح است.

8. از آیات و روایات استفاده فراوان صورت گیرد که هم مردم با آنها انس بگیرند و هم اثر وضعی و نورانیت آن بر دل ها بر جای بماند.

9. طبیعی است که یک مبلّغ هر چقدر هم توانا باشد، پاسخ همه سوءالات را نخواهد دانست. بنابراین باید درباره آنچه نمی داند، از پرسشگر طلب فرصت نماید تا پاسخ آن را با مطالعه و یا در ارتباط بامراکز مربوطه به دست آورد لذا به این دو اصل مهم توجّه داشته باشیم: آنچه را که نمی دانیم نگوئیم و نیز آنچه را که بر آن آگاه نیستیم نفی ننمائیم.

10. سخنران سعی کند پیش از شروع هر منبر مطالب را آماده و دسته بندی نماید. همچنین موضوع بحث را برای خود مشخص کرده و فیش برداری لازم را انجام دهد.

11. بر این باور باشیم که هنگام سخنرانی، یکی از مستمعین حضرت ولی عصر(عج) است؛ لذا باید مراقب آداب سخنوری و منبر باشیم در عین آن که مطالب باید از اتقان و استحکام لازم برخوردار باشد.

12. برای این که مطالب بر مستمعین اثر مطلوب داشته باشد، باید مباحث برای خود گوینده کاملاً هضم شده باشد. در صورتی که مباحث از مسائل معنوی و قلبی باشد، باید آن را باور نمود تا تأثیرش را بر مستمعین بگذارد.

13. در صورتی که با جمعی از مبلّغین به سفر تبلیغی رفته اید، مناسب است مباحث خود را برای ارزیابی ارائه دهید که اگر اشکال و ایرادی وارد باشد، توسط دوستان مرتفع گردد.

14. در میهمانی هایی که گاهی حاضر می شویم، خیلی باید مراقب رفتار و حتّی نحوه خوردن و آشامیدن خود باشیم؛ زیرا این نشست و برخاست ها برای مردم درس و آموزش خواهد بود و مردم خیلی از مسائل را در این نوع جلسات می آموزند.

15. مردم به واسطه حسن ظنّی که به مبلغان دارند، به آنان علاقه مند می شوند و به سخنان آنها با تمام وجود گوش فرا می دهند. از این رو سعی کنیم این حسن ظن و احتمال صدقی را که به سخنان ما می دهند، بیشتر تقویت کنیم.

16. به قول یکی از اساتید؛ اثر تبلیغ، ابتدا باید در خودمان ظهور و بروز نماید در غیر این صورت ممکن است زمینه خسران را برای خود فراهم کرده باشیم. اگر ما از خدا و معاد و قرآن و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و امامان معصوم علیهم السلام سخن می گوئیم، باید مفاد و محتوا و مضمون آن را در خود به باور بنشانیم.

17. با اصطلاحات سنگین و مغلق و غیرقابل دریافت و فهم با مردم سخن نگوئیم؛ بلکه سعی کنیم عموم مردم را در نظر بگیریم و مطالب را با مبانی محکم و ادبیات عامّه بیان کنیم. اگر استعداد مردم منطقه در نظر گرفته شود در این صورت تأثیر سخن دلنشین تر و ماندگار خواهد بود.

«کَلِّمُوا النَّاسَ عَلی قَدْرِ عُقُولِهِمْ».

18. از دعاهای مأثوره بیشتر استفاده کنیم؛ زیرا خواندن دعا و معنای آن تأثیر عمیقی را بر جان ها می گذارد و روح را صیقل می دهد و تلطیف می نماید.

19. موعظه، پند و مباحث اخلاقی، زبان فطرت است و در جلسات خصوصاً در ماه مبارک رمضان در جای خود اثر و بازتاب وسیعی را بر جای خواهد گذاشت.

«وَاَحْیِ قَلْبَکَ بَالْمَوعِظَةِ وَاَمِتْهُ بِالزَّهادَة و...»(1)

در قرآن کریم به بحث موعظه توجّه ویژه ای شده است؛ به گونه ای که خدا در مقام موعظه کننده قرار می گیرد، می فرماید:«قُلْ اِنَّما اَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ»(2)

و در جای دیگر می فرماید: «یَعِظُکُم لَعَلَّکُم تَذَکَّرُون»

20. هیچ گاه بیان خوب و یا صدای خوب خود را عامل فخر فروشی بر دیگران قرار ندهیم؛ بلکه همواره این دو نعمت وسیله ای برای رسیدن به مقاصد عالیه قرار داده شود.

پی نوشت:

1. نهج البلاغه، نامه 31.

2. سبا، 46.

 منبع :

* نوشته حاضر از کتاب ره توشه راهیان نور، ویژه ماه رمضان سال 85 تهیه شده است.

پدید آورنده : رضا رمضانی گیلانی ، صفحه 54

تهیه و تنظیم : جواد دلاوری ، گروه حوزه علمیه تبیان