صفتی که خداوند دوست دارد!
بعد از خداوند متعال مهربانترین انسان ها نسبت به موجودات دیگر به ویژه انسان ها بودند. تا جایى که به خاطر محبت به مردم و عشق به آنان از همه چیز حتى جان خود گذشتند تا افراد جامعه را به سعادت ابدى برسانند.
«قُلْ إِنْ کنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکمْاللّهُ و َیَغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ وَاللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ»[ آل عمران:31]
بگو: اگر خدا را دوست دارید، از من پیروى کنید تا خدا نیز شما را دوست بدارد، و گناهانتان را ببخشاید و خدا آمرزنده مهربان است .
اسلام برنامه تکامل و تعالى انسان است. زیر بنا و اساس این برنامه و این مکتب محبت است. مسأله محبّت به اندازهاى در تحقّق برنامه هایى که اسلام براى پیشرفت جامعه انسانى پیش بینى کرده، مفید است که پیشوایان دین آن را اساس و پایه بلکه خود دین دانستهاند.
امام صادق علیهالسلام فرمود: «هَل الدّین إلاّ الحُبّ» [ خصال، 21/74.]؛ آیا دین به جز محبّت و مهرورزى است؟! و امام باقر علیهالسلام فرمود: «الدّینُ هوَ الحُبُّ وَ الحُبُّ هُو الدّین».[ میزان الحکمه، ج 1 ص 502.]؛ دین همان محبّت و محبّت همان دین است.
خدایى را که دین معرّفى مىکند بالاترین مرتبه محبّت و مهرورزى را نسبت به موجودات به ویژه انسان ها دارد.
از این رو اوّلین صفتى که مسلمان ها در جملهاى که همیشه و هر روز بارها و بارها موظّفاند آن را تکرار کنند بلکه در ابتداى هر کلام و هر کارى به زبان آورند، صفت مهربانى و مهرورزى او نسبت به موجودات عالم و انسان است. در کلمه «بسم اللّه الرحمن الرحیم» که برنامه افتتاحیه تمام مسلمانان است بعد از نام خدا یعنى اللّه دو صفت رحمان و رحیم باید گفته شود و همیشه محبّت او مورد توجه باشد، زیرا او مهربانترین مهربانان است و همین لطف و مهربانى به انسانها بلکه به موجودات، عامل خلقت آنان و گستردن نظام هستى شده است. در قرآن آمده است: «وَ رَحْمَتى وَسِعَتْ کلَّ شَىء» [اعراف، آیه 156.]
و بعد از مرحله خلقت مىبینیم خداوند منّان همانطور که خود نسبت به موجودات و مخلوقات خود و در رأس آنها انسان ها محبت دارد، از انسان ها خواسته است که نسبت به همدیگر هم با محبت باشند و روزبهروز بر محبّت خود نسبت به دیگران بیفزایند.
شاید بتوان گفت یکى از حکمت هاى قرار دادن نسل انسان ها از یک پدر و مادر همین باشد که انسان ها نسبت به یکدیگر احساس علاقه و محبّت کنند و همدیگر را برادر و خواهر خود بدانند.
مکتب همه انبیاى الهى از آدم تا خاتم بر محور و پایه محبت، بنا شدهاست و پایگاه اصلى حکومت اسلامى، عشق و علاقه مردم نسبت به پیشوایان دینى و رهبران امّت اسلامى است و پیشوایان بزرگ و معصوم اسلام نیز براى اینکه مردم با شیرینى محبت، زندگى و جامعه خود را شیرین و پر از محبت و عشق و علاقه کنند و از برکات این صفت الهى و نعمت بزرگ خدادادى بهرهمند شوند، مردم را به محبّت و مهرورزى فراخوانده و راه و روش آن را عملا به مردم نشان دادند.
آن بزرگواران بعد از خداوند متعال مهربان ترین انسان ها نسبت به موجودات دیگر به ویژه انسان ها بودند. تا جایى که به خاطر محبت به مردم و عشق به آنان از همه چیز حتى جان خود گذشتند تا افراد جامعه را به سعادت ابدى برسانند.
در مورد پیامبر در قرآن مىخوانیم: «وَ ما اَرْسَلْناک اِلاّ رَحمةً لِلْعالَمین»[سوره انبیاء، آیه 107.]؛ ما تو را جز اینکه مایه رحمت جهانیان باشى، نفرستادیم. و در جاى دیگر مىخوانیم: «عَزیز علیهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلیکم بِالمؤمنینَ رَئوفٌ رَحیم»[سوره توبه، آیه 128.]؛ناراحتىهاى شما بر او گران است و نسبت به هدایت شما سخت علاقهمند است و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است.
این عطوفت و مهربانى پیامبر صلىاللهعلیهوآله باعث شد که خود را در زحمت طاقت فرسا بیندازد و رنج هاى فراوان متحمّل شود.
آرى پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله و اهل بیت او به قدرى نسبت به مردم مهربان و دلسوز و علاقهمند بودند که حتى در لحظات آخر عمر - که هر کسى به فکر و اندیشه نجات خود است – آنها به یاد امّت و گرفتارىهاى آنان بودند. در حدیثى از امیر مؤمنان علیهالسلام چنین آمده است: آخرین چیزى که از پیامبر شنیده شد این بود که وقتى ملک الموت در آخرین لحظات خدمت پیامبر براى قبض روح آمد، گفت: تو مخیّر هستى به لقاء پروردگار بروى یا در دنیا بمانى. فرمود: به سوى خدا نه به دنیا. بعد فرمود: «أوصیکم بالضعیفین خَیراً: الیتیمِ وَ المَملوک». شمارا سفارش مىکنم به نیکى نسبت به یتیم و کسى که بنده دیگرى است و از خود مال و منالى و اختیارى ندارد .
از احادیث به خوبى استفاده مىشود که نخستین موجودى که باید انسان محبت او را در دل داشته باشد و به آن عشق بورزد خالق هستى است که محبوب واقعى و اصلى اوست و انسانها هر چه دارند از اوست و او مهربانترین مهربانان است و در مرحله بعد پیامبر و جانشینان او که واسطه فیض الهى به بندگان هستند و در مرحله بعد انسان هاى مرتبط با اهل بیت علیهمالسلام و صاحبان ایمان و تقوا.
امید است با شناخت محبوب حقیقى و محبوبان درگاه الهى بتوانیم با مهرورزى نسبت به آنان، خود نیز محبوب پروردگار جهانیان گردیم و به هدف عالى انسانى برسیم.
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دارالحدیث