راه زندگی بی‌تنش برای انسان معاصر
هر انسانی به همدم و گوش شنوا نیاز دارد تا بتواند روحش را با وجود او آرامش بخشد و در مواقعی به وسیله گفتگو با او احساس تنهایی را رها کند .
زندگی آدمی در جهان آمیخته با تنگناها و گرفتاری‌هایی است كه گاه روح و روان او را اسیر اندوه‌های جانكاه می‌كند و تحمل زندگی را بر او دشوار می‌سازد.
در چنین اوضاعی، یكی از راه‌های مؤثر برای رفع ملال، گفت‌وگو با یك دوست صمیمی و درد دل با اوست، كه همچون مرهمی موجب تسكین آزردگی‌های ضمیر می‌شود.
انسان هایی که به وجود خدا اعتقاد ندارند نوعی احساس پوچی را در خود می یابند و در ناخوداگاه خود به دنبال یک همراه می گردند.
و حال اینکه هیچ موجودی نمی تواند ظرفیت لازم و کافی را برای همرازی و همراهی داشته باشد، نیاز به دعا و مناجات با معبود نیز از همین واقعیت برمی‌خیزد كه انسان در زندگی با دردها و رنج‌هایی روبه‌رو می‌شود كه نه خود و نه دیگران را قادر به رفع آنها نمی‌بیند.
تقریبا اکثر متخصصان علوم انسانی بر این مهم اذعان دارند که بخش عمده ای از نگرانی ها و رنج های انسان، مربوط به بحران معنویت، پوچ انگاری و بی معنا دانستن زندگی و در یک کلام: «فقدان یک جهان بینی سالم و قابل قبول» است. اگر نگرانی های انسانی را در این گستره در نظر بگیریم، علم، نه تنها راه کار مناسبی برای آن ندارد، بلکه خود، یکی از عوامل اصلی ایجاد تنشها و بحران معنویت در جوامع انسانی است. بنا بر این، «علم» و «دین» از دو زاویه ی متفاوت به نگرانی ها و رنج های انسانی، نگریسته اند. نگاه دین به این پدیده، نگاه ارزشی است، یا به تعبیر دیگر، در متون دینی از آن دسته نگرانی هایی سخن به میان آمده است که از گناه، نگاه بدبینانه و منفی درباره ی جهان و انسان، غفلت از یاد خدا و دوری از معنویت ناشی می شود و در واقع، یک بیماری اخلاقی - روانی است.
همین آگاهی انسان به ضعف و نقص خود و دیگران، علوم بشری و احساس تنهایی است كه او را به سوی نیایش با خداوند می‌راند، تا با توسل به قدرت بی‌انتهای خداوند، كاستی‌های خویش را جبران كند و همچون قطره‌ای به اقیانوس بیكران هستی بپیوندد و به آرامش و قرار دست یابد.
ارتباط زبانی و گفت‌وگوی انسان و خدا یكی از بدیع‌ترین جلوه‌های هستی انسان است خداوند خطاب به پیامبر اكرم (ص) می‌فرماید: «و چون بندگانم درباره من از تو پرسش كنند (بگو) من نزدیكم و چون بخوانندم دعای دعاكننده را اجابت می‌كنم...» (سوره بقره، آیه 186).
اگر این بیان مشفقانه خداوند نبود، شاید كمتر كسی درک می کرد که می توان با خدا هم‌سخن شد و نیز کمتر کسی جرئت می کرد که بدین کار مبادرت ورزد.
و همین وعده الهی می تواند تکیه گاه و آرام بخش خوبی برای افراد باشد تا با اعتماد به آن روح خود را سبک کنند و در همه حال احساس تنهایی و بی پناهی نداشته باشند .
حال با این اوصاف راه غلبه بر بحرانهای روحی انسان معاصر چیست؟
به طور کلی، اضطرابها، نگرانی ها، حس تنهایی و ...، محصول احساس ناتوانی و ضعف، احساس پوچی و بی معنا دانستن زندگی، عدم دریافت حمایت از سوی دیگران، درماندگی در برابر موقعیت های تنیدگی زا و بحران های زندگی، ترس از شکست و نداشتن کنترل بر محیط است. جهان بینی توحیدی تفسیر واقع بینانه ای از حوادث و رویدادها ارائه نموده و برای پیشگیری و درمان اضطراب، روش های بسیار مؤثری را تدارک دیده است.
نقش دعا و نیایش
در قرآن کریم، درمان تمام نگرانی ها و اضطراب ها یاد و ذکر خدا معرفی شده است. یکی از مصادیق کامل ذکر خدا «نماز» است و خداوند متعال فلسفه ی نماز را تجلی یاد خدا در دل ها بیان کرده است: "نماز را به خاطر ذکر من و یاد من به پا دارید".
تحقیقات تجربی نشان داده است افرادی که اهل دعا و نیایش هستند و در مراسم مذهبی شرکت می کنند، از اضطراب کمتری برخوردارند. در ایران نیز پژوهش ها نشان می دهد که هر قدر جوانان و نوجوانان به نماز مقیدترند، اضطراب آنها کمتر است.
تاثیر توکل به خدا
یکی از روش های مؤثر در پیشگیری و درمان نگرانی ها و تنشهای انسانی، توکل به خداوند است . علامه طباطبایی (ره) کاربرد توکل به خدا را در پیشگیری و درمان اضطراب، این گونه تبیین نموده است: «در برخورد با رویدادهای جهان دو نوع بینش وجود دارد: ایمان به خدا یا عدم ایمان. فردی که به پروردگار هستی ایمان ندارد، در پدیده های جهان، تنها به علل و اسباب ظاهری توجه می کند و از آن جا که علل و اسباب طبیعی همیشه فراهم نیستند و کارایی لازم را ندارند، فرد، دچار اضطراب و افسردگی می شود. اما انسان مؤمن، اداره ی جهان را در تصرف خدا و در احاطه ی اداره ی او می داند.
از سوی دیگر، در مواجهه با مسائل زندگی و نیل به موفقیت به دو دسته از عوامل نیازمندیم:
1- فراهم آوردن اسباب طبیعی 2- فراهم نمودن شرایط روانی خاصی که بتوانیم بهتر با مسائل، رو به رو شویم. گاهی اضطراب، ترس و ضعف اراده، باعث می شود که نتوانیم از راه حل های ممکن، به صورت مطلوب استفاده کنیم. در این گونه موارد، توکل و واگذاری کارها به خداوند، می تواند در کاهش اضطراب و تقویت اراده، نقش مؤثری ایفا نماید.
نگرش مثبت به زندگی و پیشگیری از اضطراب و نگرانی
روان شناسان معتقدند که اضطرابها، نگرانی ها و تنش ها و ....از باورهای غلط و افکار منفی ناشی می شود. در اسلام، سعی شده است با ارائه ی نگرشی مثبت به افراد و تفسیر واقع بینانه از پدیده ها و رویدادهای زندگی، از اضطراب و نگرانی و احساس پوچی در زندگی، جلوگیری شود. این نوع شناخت باعث می شود انسان، جهان هستی را پدیده ی نظام مند، درهم تنیده و دارای قانون بداند که حتی در پس پدیده های به ظاهر ناخوشایند و متناقض نیز نوعی اراده، تدبیر و معنا نهفته است. از این رو، در انسان معتقد به دین، احساس آشفتگی، پوچی و بی معنایی رخ نمی دهد. اعتقاد به مصلحت الهی سبب می شود که شخص در برابر پدیده ها و رویدادهای زندگی و نیز وقایع غیرقابل کنترل، چون بیماری، بلایای طبیعی، مرگ عزیزان، شکست ها و ناکامی ها، به سادگی دچار اضطراب و نگرانی نگردد و انسجام شخصیتی و سلامت روانی خود را حفظ نماید.
باور به داشتن پشتیبان و آن هم پشتوانه ای با قدرت بی انتها انسانها را بر آن می دارد تا با آرامش درونی بیشتر تلاش کنند و بتوانند از نوعی غرور درونی به خاطر یک حامی و دوست برخوردار گردند ،در این حال دیگر میزان یأس و ناامیدی کم شده و انگیزه و امید افزایش می یابد .
علاوه بر این لحظات دعا به دلیل قرار گرفتن شخص در مسیر انرژی های مثبت و جذب کننده حالاتی از شادی و امید را برای فرد به وجود می آورد ،این موضوع برای همه ما ملموس و به یاد ماندنی است و تجربه آن برای هر کس امکان پذیر.
پژوهش های روان شناختی از آرامش روان و قلب کسانی می گوید که باورهای مذهبی داشته و به یک سرچشمه و منشأ ازلی اتصال روحی دارند ، اعتماد به نفس در افراد دیندار و معتقد بالاتر بوده ورنگ واقعی تری به خود می گیرد.
فرآوری: مریم عطاریان بخش خانواده ایرانی تبیان
منابع: پایگاه خبری پلیس ایران، نشریه ی حدیث زندگی همراه با تغییرات و اضافات
مطالب مرتبط:
