مصرف زیاد انسولین در دیابت خطرناک است
نویسنده: دکتر علی سنبلستان
هیپوگلیسمی در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت اتفاق می افتد و گاهی اوقات می‌تواند جدی باشد. خوشبختانه، اکثر موارد مربوط به انسولین قابل اجتناب می باشند، به خصوص اگر شما از چند قانون ساده پیروی کنید.
زمانی که انسولین به خوبی کار کند
انسولین سلول های بدن را برای جذب قند (گلوکز) از خون تحریک می نماید. هم چنین تولید گلوکز توسط کبد را مهار می کند.
در دیابت نوع یک، بدن انسولین نمی سازد. در دیابت نوع دو، بدن به انسولین مقاوم است و با گذشت زمان لوزالمعده ممکن است انسولین کمتری تولید کند.
همه افراد مبتلا به دیابت نوع یک نیاز به تزریق انسولین دارند. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع دو که قند خونشان را نمی توان با داروهای خوراکی، رژیم غذایی و ورزش کنترل نمود هم از تزریق انسولین سود می برند.
قند خون کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر به عنوان قند خون پایین در نظر گرفته می‌شود که منجر به هیپوگلیسمی می‌گردد
راه های دریافت انسولین بیش از حد
راه های مختلفی وجود دارد که توسط آنها مقدار زیادی انسولین وارد بدن می گردد و افت قند خون ایجاد می‌شود:
- شما در خواندن اعداد از سرنگ یا ویال انسولین مشکل داشته باشید و وقتی یا با یک محصول جدید آشنا نیستید، مقدار زیادی انسولین را تزریق می کنید.
- انسولین را به مقدار مناسب، اما از نوع اشتباه را تزریق کنید. به عنوان مثال، شما به طور معمول 30 واحد از انسولین طولانی اثر و 10 واحد از انسولین کوتاه اثر را تزریق می کنید. ولی تزریق 30 واحد انسولین کوتاه اثر یک اشتباه ساده است.
- شما انسولین را تزریق می کنید، اما پس از آن غذا نمی‌خورید. تزریق انسولین باید با وعده‌های غذایی تنظیم شود. قند خون پس از صرف غذا افزایش می یابد، اما بدون غذا خوردن، انسولین باعث کاهش سطح قند خون در حد خطرناک می‌شود.
- میزان مناسب انسولین را تزریق می کنید، اما تزریق آن را در بازو یا پا، درست قبل از ورزش انجام می دهید. فعالیت بدنی بر جذب انسولین تاثیر می گذارد، بنابراین در قسمت تحت تاثیر ورزش تزریق نباید انجام شود.
علائم مصرف بیش از حد انسولین
مهم نیست که مصرف بیش از حد انسولین، چگونه اتفاق می افتد، اما همیشه یک اثر را به دنبال دارد: سطح قند خون پایین یا هیپوگلیسمی. علائم هیپوگلیسمی عبارتند از:
به دلایل نامشخص، برخی افراد علائم هشداردهنده کمی را در زمان کاهش قند خون بروز می دهند. این فقدان علائم در افراد مبتلا به دیابت نوع یک شایع‌تر است
گیجی
گرسنگی شدید
تحریک پذیری
تعریق یا پوست سرد و مرطوب
لرزش دست ها
اگر افت سطح قند خون در اثر مصرف بیش از حد انسولین ادامه یابد، عوارض جدی مثل تشنج و کوما و بیهوشی نیز می‌تواند رخ دهد.
قند خون کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر به عنوان قند خون پایین در نظر گرفته می‌شود که منجر به هیپوگلیسمی می‌گردد.
برخی از افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده می‌توانند علائم قند خون پایین را در سطوح قند خون نرمال یعنی 70 تا 120 میلی‌گرم در دسی لیتر نیز تجربه کنند.
از سوی دیگر، برخی از افراد مبتلا به دیابت این علایم را حتی در سطح پایین قند خون هم تجربه نمی کنند.
غافل بودن از سطح پایین قند خون به این معنی است که شما در معرض خطر بالاتری برای مشکلات ناشی از انسولین هستید.
شما ممکن است علائم کمی از کاهش قند خون را داشته باشید و آن ها را زمانی تجربه کنید که کنترل آن ها دشوار است و یا حتی بیهوش شده اید.
خانواده و دوستان شما باید بدانند در صورتی که وضعیت شما جدی شود چه کاری انجام دهند.
در زمان مصرف بیش از حد انسولین چه اقداماتی باید انجام داد؟
اولین نکته این است که در صورت مصرف بیش از حد انسولین دچار وحشت نشوید. در اغلب موارد، مصرف بیش از حد انسولین می‌تواند در خانه درمان شود. کارهای زیر را تا زمانی که هوشیار و قادر به انجام آنها هستید، به ترتیب انجام دهید:
1- چک کردن قند خون
2- نصف فنجان نوشابه و یا آب میوه شیرین بنوشید و آب نبات یا قرص یا ژل گلوکز مصرف کنید. اگر شما یک وعده غذایی را مصرف نکرده اید، همان موقع چیزی بخورید. مصرف پانزده تا بیست گرم کربوهیدرات، سطح قند خون را بالا می برد.
3- استراحت کنید.
4- قند خون خود را مجددا بعد از 15 یا 20 دقیقه چک کنید. اگر هنوز هم کم است، 15 تا 20 گرم قند ساده مثل عسل یا مربا یا آب‌نبات مصرف کنید و اگر می‌توانید چیزی بخورید.
5- دقت کنید که در چند ساعت بعدی، حال عمومی شما چگونه است.
اگر به اندازه کافی هوشیار باشید، باید اطرافیانتان به شما آب قند بدهند. اگر نشانه‌های شما بیش از یک ساعت به طور پیوسته بهبود نیابد، باید با اورژانس تماس بگیرند
6- اگر هنوز هم نشانه‌ها در شما موجود هستند، قند خون خود را دوباره یک ساعت بعد از خوردن غذا چک کنید. اگر قند خونتان پایین است به خوردن مقادیر مناسب مواد قندی ادامه دهید.
7- اگر سطح قند خون شما پس از دو ساعت پایین باقی بماند، یا اگر نشانه‌های شما بهتر نشوند، اورژانس پزشکی را خبر کنید.
بالا بردن قند خون، اگر در مدت کوتاهی ادامه یابد، نگران نباشید. یک سطح بالای قند خون به مدت کم به شما صدمه نمی زند، ولی قند خون بسیار کم مضر است.
اگر شما بیهوش شوید و یا دچار گیجی شوید و یا دچار تشنج گردید، لازم است که اطرافیانتان وضعیت شما را کنترل کنند. آنها باید بدانند که چگونه اقدامات زیر را انجام دهند:
- اگر شما هوشیاری خود را از دست دادید، آنها باید فورا با اورژانس تماس بگیرند.
- آنها باید به شما گلوکاگون، که خواص ضد انسولین دارد تزریق کنند. اگر شما مستعد ابتلا به قندخون پایین هستید، از پزشک خود در مورد نیاز به مصرف گلوکاگون در خانه باید سوال کنید.
چگونه از مصرف بیش از حد انسولین جلوگیری کنیم؟
شما می‌توانید با اقدامات زیر، از مصرف بیش از حد انسولین اجتناب کنید:
- در هر زمان، چیزی مصرف کنید. حتی اگر گرسنه نیستید، تکه ای نان، یک لیوان شیر بدون چربی، یا یک عدد میوه مصرف نمایید.
- آماده باشید. ممکن است دچار عوارض انسولین در برخی از شرایط شوید. یک بسته آب نبات در کیف خود یا در اتومبیل خود نگه دارید.
- مطمئن شوید که دوستان و خانواده تان علائم و نشانه‌های معمول هیپوگلیسمی شما را می‌دانند. اگر سطح قند خون شما پایین بیاید، کسانی که در اطراف شما هستند باید اقدامات کمکی لازم را انجام دهند.
مطالب مرتبط:
هیپوگلیسمی (افت قند خون) و درمان آن
چرا پایش روزانه قند خون مشکل است؟
نکات مربوط به انسولین در دیابتی ها
راهنمای تزریق انسولین در بیماران دیابتی
