عفونت و ورم پستان در اثر شیردهی مادر

ماستیت به عنوان التهاب پستان تعریف می شود. هر چند که می تواند به طور خود به خود یا طی شیردهی ایجاد شود، ولی این بحث محدود به ماستیت در زنان شیرده است که ماستیت در آن ها به صورت بالینی به عنوان التهاب دردناک پستان تعریف شده که همراه با علایم شبیه آنفلوآنزا (مانند تب و ضعف) رخ می دهد.

ماستیت به ویژه به این دلیل مشکل ساز است که ممکن است منجر به قطع شیردهی که تغذیه مطلوب نوزاد را فراهم می سازد، شود.

برای طولانی تر کردن مدت شیردهی، پزشکان خانواده باید در کمک به مادران تبحر بیشتری پیدا کنند تا بر مشکلات شیردهی از جمله ماستیت غلبه نمایند.

خطر ماستیت را می توان با تخلیه مکرر و کامل پستان و روش مطلوب شیردهی کاهش داد.

عفونت نوک پستان می تواند در اثر بد گرفتن نوک سینه توسط نوزاد، یا اختلالات دهان نوزاد مانند شکاف کام یا عفونت های باکتریایی یا مخمری ایجاد شود.

تشخیص ماستیت معمولا بالینی است و بیماران با عفونت موضعی در یک پستان همراه با تب و ضعف مراجعه می کنند.

درمان ماستیت

درمان ماستیت با بهبود روش شیردهی آغاز می شود. در صورتی که مادر تخلیه پستان را طی دوره ماستیت متوقف کند، احتمال بیشتری دارد که دچار آبسه یا ورم پستان شود.

مادران باید مقادیر زیادی مایعات بنوشند و استراحت کافی نمایند.

شیردهی را می توان در هنگام ماستیت، بدون نگرانی از انتقال عفونت باکتریایی به نوزاد ادامه داد. علاوه بر این نشان داده شده است که شیر حاصل از پستان مبتلا به ماستیت، سطح بالاتری از برخی اجزای ضدالتهابی را دارد که برای نوزاد اثر محافظت کننده دارند.

ادامه شیردهی خطری برای نوزاد به همراه ندارد، در واقع احتمال بیشتری را برای شیردهی پس از بهبود ماستیت فراهم می کند و تخلیه موثرتر شیر را از ناحیه مبتلا امکان پذیر می سازد.

با وجود این، برخی نوزادان ممکن است طعم شیر نوشیده شده از پستان مبتلا را دوست نداشته باشند که احتمالا به دلیل افزایش مقدار سدیم است. در این موارد، شیر را می توان دوشید و دور ریخت.

آبسه پستان شایع ترین عارضه ماستیت است. از این عارضه می توان با درمان سریع ماستیت و ادامه شیردهی پیشگیری کرد.

هنگامی که آبسه ایجاد می شود، تخلیه جراحی یا آسپیراسیون سوزنی لازم است. شیردهی را به طور معمول می توان در صورت وجود آبسه درمان شده ادامه داد.

پیشگیری از ماستیت

از آنجا که تصور می شود ماستیت تا حدی به دلیل تخلیه ناکافی شیر از پستان ایجاد می شود، بهبود روش شیردهی احتمالا سودمند خواهد بود. مشاورین شیردهی می توانند در این تلاش بسیار سرنوشت ساز باشند.

عوامل خطر ماستیت

عفونت نوک پستان ها می تواند شاخصی زودرس از اختلالی باشد که بیمار را مستعد ماستیت می سازد. در هفته های اول شیردهی، عفونت نوک پستان ها بیش از همه در اثر بد گرفتن پستان به وسیله نوزاد شیرخوار ایجاد می شود.

به کارگیری بالشتک های پلاستیکی برای پستان ها می تواند به تحریک آن ها در اثر محبوس شدن رطوبت منجر شود. در نوک پستان هایی که عفونت دارند و بیش از حد خشکند، به کارگیری شیر دوشیده شده پستان یا لانولین خالص شده می تواند سودمند باشد.

شقاق نوک پستان می تواند موجب درد شده و به عنوان منفذی برای ورود باکتری ها عمل کند که منجر به ماستیت می شوند. انسداد مجاری شیر نیز می تواند منجر به ماستیت شود.

این مشکل به صورت حساسیت موضعی در پستان بروز می کند که ناشی از تخلیه ناکافی شیر از یک مجرا است. ناحیه سفت، قرمز رنگ و حساس به لمس بر روی پستان مبتلا وجود دارد و یک حباب یک میلی متری دردناک و سفید رنگ ممکن است روی نوک پستان ها ایجاد شود.

این حباب به نظر می رسد که در اثر رشد بیش از حد اپی تلیوم یا تجمع ذرات یا قطعات چربی به وجود آید. برداشت این برآمدگی با یک سوزن استریل یا مالش با یک پارچه می تواند سودمند باشد.

سایر درمان ها شامل شیردهی مکرر و استفاده از کمپرس یا دوش گرم است.

ماساژ ناحیه مبتلا به سمت نوک پستان اغلب مفید است. از پوشش فشاری باید اجتناب کرد.

استعمال دخانیات، زنان را مستعد ابتلا به عفونت های سینه می کند

استعمال دخانیات، زنان را مستعد ابتلا به عفونت های نوک پستان می کند به گونه ای که مجاری شیری نوک پستان دچار عفونت می شود و چرک از نوک پستان یا هاله قهوه ای دور آن خارج می شود.

اگر از مجاری نوک پستان ترشحات سبز یا زرد خارج شود، نشانه خطر ابتلا به سرطان نیست و این ترشحات هیچ اهمیتی ندارند و لازم نیست بیمار برای درمان آن ها اقدام خاصی انجام دهد. این ترشحات علامت ابتلا به بیماری های خوش خیم پستان است.

در این شرایط بیمار باید به بهداشت نوک پستان خود توجه بیشتری کند تا مجاری زیر نوک پستان او دچارعفونت نشود. از سوی دیگر استعمال سیگار موجب افزایش احتمال عفونت نوک پستان زنان جوان می شود.

در زمینه ترشحات نوک پستان باید به این موضوع توجه شود که آیا ترشحات خود به خود از پستان خارج می شود یا ترشح پس از فشار دادن نوک پستان بیرون می آید؟ علاوه بر آن، ترشح از یک مجرا یا چند مجرا خارج می شود و چه رنگی دارد؟

ترشحاتی اهمیت دارند که خود به خود از نوک پستان خارج شوند، به گونه ای که بیمار پس از بیدار شدن از خواب متوجه شود که لباس زیرش خیس شده است.

چه ترشحاتی از پستان خطرناکند؟

زنان معمولا بین 40 تا 50 سالگی دچار ترشحات نوک پستان می شوند. مجاری شیری زیر نوک پستان بسیاری از زنان ممکن است پس از پایان دوران شیردهی مقداری گشاد باقی بماند و داخل آن ترشح جمع شود و هرچند وقت یک‌بار، هنگامی که فرد نوک پستان خود را معاینه می کند پس از فشار دادن آن، چند قطره ترشح خارج شود.

رنگ ترشحات ممکن است از بی رنگ مانند آب تا شیری، زرد و قرمز (خونی) متفاوت باشد.

به این نکته باید توجه شود که آیا ترشح از یک پستان خارج می شود یا از هر دو پستان و اگر ترشح از یک پستان خارج می شود آیا از یک مجرا بیرون می آید یا از مجاری مختلف. خروج ترشحات سبز یا زرد از دو پستان پس از فشار دادن، نگران کننده نیست چون این ترشحات بر اثر گشاد شدن مجاری شیری زیر نوک پستان خارج می شود.

ترشحات شیری رنگ از نوک پستان در دوران غیر بارداری به علت افزایش ترشح هورمون پرولاکتین (هورمون موثر در تولید و افزایش شیر مادر) در مغز است. این افراد تنها گروهی از مبتلایان به ترشحات پستان هستند که دارو برای آنان تجویز می شود تا میزان تولید پرولاکتین در بدن آنان کنترل شود.

ترشحات خونی که از یک یا دو مجرای یک پستان خود به خود خارج می شوند، نگران کننده هستند و باید با استفاده از روش های تصویربرداری مشخص شود که آیا داخل مجراهای شیری توده وجود دارد یا نه. علاوه برآن باید از ترشحات نمونه برداری شود.

در تمامی موارد اگر ترشح خونی خود به خودی از یک مجرای پستان خارج شود، حتما بیمار باید جراحی شود چرا که معمولا علت ترشح خونی یک طرفه نوک پستان وجود یک ضایعه در مجاری شیری است. البته مواردی از این ترشحات خونی علامت ابتلا به سرطان پستان هستند.

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش سلامت تبیان

پرشین پرشیا- دکتر رضا غلامی خوجین

ایسنا- دکتر ناهید نفیسی