تبیان، دستیار زندگی
در ابتدا باید بدانیم کلمه چیست؟ کلمه کوچکترین جزء یک کلام یا نوشته می باشد که انواع مختلفی دارد.....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اقسام کلمه

اقسام کلمه

دوستان خوب من سلام !

در این طرح قصد داریم درباره ی کلمه و اقسام آن صحبت کنیم.

در ابتدا باید بدانیم کلمه چیست؟

کلمه کوچکترین جزء یک کلام یا نوشته می باشد که انواع مختلفی دارد.

انواع کلمه:

١-   اسم : برای معرفی اشیاء و اشخاص به کار می رود مانند : علی ، کتاب

٢-   فعل : فعل دارای زمان و مفهوم انجام کار یا داشتن حالت است مانند : ذهب ( رفت )، یضحک ( می خندد )، سَیَزرَعُ ( خواهد کاشت )

٣-   حرف : حرف معنای مستقلی ندارد و برای ربط میان کلمات در جمله به کار می رود مانند : مِن ( از ) ، علی ( روی )

اکنون با انواع کلمه در آیات شریفه زیر بیشتر آشنا خواهیم شد :

قُل أَعوذٌ بِرَبّ النّاس ( ناس – ١ )

( بگو پناه می برم به پروردگار مردم )

قُل : فعل امر مفرد مذکر مخاطب

أعوذُ : فعل مضارع متکلم وحده

بِ : حرف

ربّ : اسم

الناس : اسم

وَ هُو الّذی جَعَلَ اللَّیلَ لباساً و النَّومَ سُباتاً و جَعَلَ النَّهارَ نُشوراً ( فرقان – ٤٧ )

( او کسی است که شب را برای شما پوشش قرار داد و خواب را مایه ی استراحت و روز را وسیله ی حیات ( و حرکت ) قرار داد ).

و : حرف ربط

هو : اسم ( ضمیر ) مفرد مذکر غایب

الذی : اسم

جَعَلَ : فعل ماضی مفرد مذکر غایب

لام : حرف

کم : اسم ( ضمیر متصل ) جمع مذکر مخاطب

اللَّیلَ : اسم

لباس: اسم

النوم : اسم

سُبات : اسم

النهار : اسم

نشور : اسم

شاید برای دوستان گلم در مقطع اول راهنمایی در مورد اطلاعات مذکور سؤال پیش آید، اکنون به انواع اسم و انواع فعل حرف به طور خلاصه اشاره می کنم تا یک آشنایی مقطعی با آن پیدا کنید و در مقاطع بالاتر به طور مفصل آن ها را فرا گیرد.

در ابتدا به انواع اسم از نظر تعداد آن می پردازیم:

١-   مفرد : آن است که بر یک چیز دلالت کند مانند : الطالب ( دانشجو ) ، کتاب

٢-   مثنی : لفظی است که دلالت بر دو چیز می کند که با اضافه شدن علامتی در آخر اسم مفرد تبدیل به مثنی می شود به گونه ای که قابلیت تفکیک پذیری از اسم دارد مانند : المعلمان ( دو معلم ) که علامت " ان " و یا " ین " اسم مفرد را تبدیل به مثنی کرده است.

٣-   جمع : اسمی است که دلالت بر سه چیز یا بیشتر از آن می کند و خود بر دو قسم است :

الف : جمع سالم

ب: جمع مکسر

الف : جمع سالم نیز بر دو قسم است :

١-   جمع مذکر سالم : علامت آن این است که " ون " و " ین " در انتهای اسم مفرد آید. مانند : الفلاحون ، الفلاحین

٢-   جمع مؤنث سالم : اسم هایی که با " ات " جمع بسته می شوند ، جمع مؤنث سالم نام دارند. مانند : المسلمات

ب: جمع مکسر : به جمعی گفته می شود که شکل مفرد آن پس از جمع بستن تغییر می کند مانند : النهر ---> الأنهار ، الرّجل ---> الرِّجال

اکنون با تمارین زیر بیشتر با این قواعد آشنا خواهیم شد :

یَعلَمُ خائِنَةَ الأَعیُنِ و ما تُخفِی الصُُدورُ ( غافر – ١٩ )

( او چشمهایی را که به خیانت می گردد و آن چه را سینه ها پنهان می دارند، می داند )

الأَعیُن : جمع مکسر العَین

الصدور : جمع مکسر الصَدر

وَ إِذ أَخَذنا میثاقَ بنی إسرائیلَ لا تعبدونَ اِلّا اللّهِ و بالوالِدَینِ إحساناً ( بقره – ٨٣ )

( و به یاد آورید زمانی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر نیکی کنید )

الوالِدَینِ :  اسم مثنی " الوالد "

و ما اُوتِیَ النّبیونَ مِن رَبّهِمِ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنهُم و نحن لَهُ مُسلِمون ( بقره – ١٣٦ )

( به آن چه به پیامبران از طرف پروردگارشان داده شده است ( ایمان آورده ایم ) و فرقی میان آن ها نمی گذاریم و ما در برابر فرمان خدا تسلیم هستیم )

النبّیون : جمع مذکر سالم ( مفرد آن : النبی )

مسلمون : جمع مذکر سالم ( مفرد آن : مسلم )

وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الأَرضَ و جَعَلَ فیها رَواسِیَ و أنهاراً و مِن کلّ الثّمراتِ جعل فیها زَوجَینِ اِثنَینِ یُغشِی اللّیلَ النَّهارَ إِنَّ فی ذلک لَآیاتٍ لقومٍ یَتفکّرون ( رعد – ٣ )

( و او کسی است که زمین را گسترد و در آن کوه های استوار و نهرهایی قرار داد و در آن از انواع میوه ها یک جفت آفرید، ( پرده ی سیاه ) شب را بر روز می پوشاند، در اینها نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند )

رواسی : جمع مکسر " راسیة "

أنهار : جمع مکسر " نهر "

الثمرات :  جمع مؤنث سالم " الثمرة "

زَوجَین : مثنی " زَوج "

آیات : جمع مؤنث سالم " آیة "

لِیُدخِلَ المُؤمِنینَ وَ المٌومِناتِ جَنّاتٍ تَجری مِن تَحتِها الأنهارِ خالدینَ فیها و یُکَفِّرَ عَنهُم سَیّئاتِهِمِ و کانَ ذلک عند اللّهِ فَوزاً عظیماً ( فتح – ٥ )

( تا مردان و زنان با ایمان را در باغ هایی از بهشت وارد کند که نهر ها از زیر درختانش جاری است در حالی که جاودانه در آن می مانند و تا گناهانشان را ببخشد و این نزد خدا پیروزی و رستگاری بزرگی است )

المؤمنین : جمع مذکر سالم " المؤمن "

المؤمنات : جمع مؤنث سالم " المؤمنة "

جنات : جمع مؤنث سالم " جَنَة "

خالِدین : جمع مذکر سالم " خالد "

سیئات : جمع مؤنث سالم " سَیِّئَة "

مَثَلُ الفَریقَینِ کَالأَ عمی وَ الأصَمِّ و البَصیرِ و السَّمیع هل یَستویان مثلاً اَفَلا تَذَکَّرون ( هود – ٢٤ )

( حال این دو گروه ( مؤمنان و منکران )، مانند حال " نابینا و ناشنوا " و " بینا و شنوا " است، آیا این دو گروه مانند یکدیگرند؟ آیا متذکّر نمی شوید؟ )

الفَریقَینِ : مثنی " الفریق "

وَ لَقَد جاءَت رَسُلُنا إِبراهیمَ بالبُشری ( هود – ٦٩ )

( فرستادگان ما برای ابراهیم بشارت آوردند )

رُسُل : جمع مکسر " رسول "

موفق باشید


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده