چگونگی تشخیص افکار رحمانی و شیطانی
در بسیارى از موارد میان افكار رحمانى و شیطانى فرقى نمىگذاریم و نمىدانیم كدام یک از افكار ما رحمانى است و داراى منشأ معنوى مىباشد و كدام یک از آنها شیطانى و یا نفسانى است و بوسیله شیطان و یا نفس در ذهن ما القاء شده است؟
عدم تشخیص افكار و اندیشهها، ایجاد تحیّر و سرگردانى مىكند و نمىدانیم در برابر این گونه افكار كه معلوم نیست رحمانى است یا شیطانى، چه وظیفهاى داریم؟
مشكلتر از آن، مسأله تجسّم افكار و مكاشفه است؛ كه حقیقت آن براى نوع مردم حتّى افراد تحصیل كرده، ناشناخته مانده است.
اینك براى آن كه بدانیم چه كسانى مىتوانند افكار و اندیشههاى رحمانى خود را تشخیص دهند، مىگوئیم: قرآن مجید پاسخ این سئوال را بیان كرده و صریحاً فرموده است:
«إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَكَّروُا.... »(1)
بدرستى آنان كه تقوا را پیشه خود نمودهاند، هر گاه از شیاطینى كه در حال گردیدن هستند به آنان برسند، متوجّه )آمدن و وسوسه شیاطین( مىشوند و به یاد خدا مىپردازند.
یعنى تقوا آن چنان به انسان نیرو و آگاهى مىدهد كه هر گاه شیطان بر انسان فكر و اندیشهاى را القاء كند، متوجّه آن شده و مىفهمد كه این اندیشه بوسیله شیطان در ذهن او جاى گرفته است.
بنابر این براى آن كه بتوانیم افكار و اندیشههاى رحمانى و شیطانى را از یكدیگر تشخیص دهیم و بدانیم براى كدام یك از آنها ارزش قائل شویم و كدام یك را بىاعتنایى نموده و طرد كنیم، باید تقوا را پیشه خود سازیم، تا بوسیله آن، نیروى تشخیص و قدرت تمییز افكار رحمانى از اندیشههاى شیطانى، در ما ایجاد شود.
پس با دارا شدن تقوا و پرهیزكارى، نه تنها دچار فریب شیطان نمىشویم؛ بلكه داراى بصیرت و آگاهى بیشتر در شناخت دشمن و راههاى نفوذ آن نیز مىشویم و آمادگى بیشترى براى رسیدن به مراحل عالى پیدا مىنمائیم.
زیرا راه پیشرفت و تكامل و رسیدن به هر گونه هدف، شناخت موانع ومعرفت دزدانِ طریق است. و گرنه انسان نمىتواند راههاى پرخطر و مشكل را به راحتى و بدون برخورد با موانع طىّ كند. در مسیر معنوى و سیر و سلوك روحى نیز باید انسان با موانع راه و حیلههاى نفس و شیطان آشنایى داشته باشد، تا به فریب و نیرنگ آنها گرفتار نشود. انسان باید بداند شیطان از چه راهى او را به گمراهى مىكشد و چگونه او را از راه راست منحرف مىكند.
متأسفانه عدهاى از افراد به خاطر بىبهره بودن از تقوا، از مرضهاى فكرى، آلودگیهاى نفسانى، تیرگى قلب و عدم بینش و بصیرت رنج مىبرند و راهى براى درمان این بیماریها نشان ندارند و نمىدانند چگونه مىتوانند به درمان نفس خویشتن بپردازند و با چه داروئى به درمانِ مرضهاى معنوى خود اقدام نمایند و بر اثر عدم آشنایى با مكتب شفابخش اهل بیتعلیهم السلام، گرفتارِ كجرویهاى افرادى چون »دون خوان« جادوگر سرخپوست آمریكائى و یا اسیر گفتار »ماهاریشى« و دیگر ریاضت كشان شیطانى مىشوند و به گمراهى و سرگردانى خود مىافزایند.
چه كسى تاكنون با حقیقت مكتب وحى آشنایى یافته و باز هم محتاج بافتههاى این گونه افراد ناشایسته است؟
ما مىپذیریم كه برخى از این گونه افراد بر اثر ریاضتهاى خلاف عقل و شرع به قدرتها و مهارتهایى دست یافتهاند، ولى بر اثر ریاضت و تمرینهاى روحى به پارهاى از قدرتهاى نفسانى و شیطانى - نه رحمانى - دست مىیابند و چون داراى تقوا نیستند، تواناییهاى خود را در راه فساد و لجام گسیختگى، قدرتهاى سلطه جوى جهان قرار مىدهند.
همچون بعضى از مرتاضهاى هندى و گاوپرستانى كه سر و روى خود را با فضولات گاوهاى مقدس آلوده مىكنند و ریاست جمهورى آمریكا و... با آنان به مشورت و راه جویى مىنشینند. حتماً این آلودگان به آنان درس معنویّت، خداشناسى و انسان دوستى مىآموزند!! و آنان را از انجام حیلههاى خانمان سوز و ویرانگر مردم ستمدیده باز مىدارند!!
آیا مىخواهند به وسیله نیروهاى نامرئىِ شیطانى به جنگ با قدرتهاى غیبى والهى بپردازند(2).
مگر نه این است كه اینان وارثان فرعون هستند و همانند او مىاندیشند و به این دلیل به ساحران و جادوگران متوسّل مىشوند!
چون ندیدند حقیقت، ره افسانه زدند!
براى نجات از دردهاى ناشناخته روحى، باید به راهنمایی هاى كسانى گوش فرا داد كه با روح و جان همه آشنایى دارند و شاهد خلقت و چگونگى آفرینش انسان ها و همه مخلوقات بودهاند.
از این رو به مكتب حیات بخش اهل بیتعلیهم السلام روى مىآوریم و با توجه به كلمات گهربار حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام دل و جان خود را آرامش مىدهیم. آن بزرگوار مىفرمایند:
أَمَّا بَعْدُ: فَإِنّی اوُصیكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ الَّذی اِبْتَدَءَ خَلْقَكُمْ وَإِلَیْهِ یَكوُنُ مَعادُكُمْ، وَبِهِ نَجاحُ طَلِبَتِكُمْ، وَإِلَیْهِ مُنْتَهى رَغْبَتِكُمْ، وَنَحْوُهُ قَصْدُ سَبیلِكُمْ، وَإِلَیْهِ مَرامی مَفْزَعِكُمْ، فَإِنَّ تَقْوَىاللَّهِ دَواءُ داءِ قُلوُبِكُمْ، وَبَصَرُ عَمى أَفْئِدَتِكُمْ، وَشَفاءُ مَرَضِ اَجْسادِكُمْ، وَصَلاحُ فَسادِ صُدوُرِكُمْ، وَطَهُورُ دَنَسِ أَنْفُسِكُمْ، وَجَلاءُ غِشاءِ اَبْصارِكُمْ، وَاَمْنُ فَزَعِ جَأْشِكُمْ، وَضِیاءُ سَوادِ ظُلْمَتِكُمْ...(3)
امّا بعد: من با تأكید به شما سفارش مىكنم به دارا بودن تقواى خداوندى كه آفرینش شما را شروع نمود و بازگشت شما به سوى اوست. و بوسیله عنایت او به مقاصد خود ظفر مىیابید و به سوى اوست منتهاى میل و رغبت شما و به سوى اوست نشان گاه خوب براى فزع و ترس شما.
براستى كه تقواى الهى دواء درد قلبهاى شما است و بصیرت براى كوردلیهاى شما و شفاى مرض اجساد شما و اصلاح كننده فساد سینههاى شما و پاكیزه كننده كثیفى نفسهاى شما و جلا دهنده پردههاى چشم شما است و باعث ایمنى ترس قلب شما و روشنایى سیاهى ظلمتهاى شما است.(4)
همان گونه كه دیدید، حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام تقوا را، راه درمان تیرگى قلب، آلودگیهاى فكرى، عدم بینش و دیگر مرضهاى روحى معرفى مىفرمایند. و همه انسانهائى را كه در جستجوى انسانیّت و یافتن راه معنویّت هستند، به داشتن آن سفارش مىكنند.
ارتباط و دوستى خود را بر اساس تقوا قرار دهید
به جهت عظمت و ارزشى كه تقوا دارد، باید علاقه و دوستى ما به برادران دینى و دوستانمان بر اساس تقوا و پرهیزكارى آنان باشد، نه به خاطر ثروت و ریاست و بهرههاى مادّى!
حضرت امام باقرعلیه السلام مىفرمایند: حضرت أمیرالمؤمنینعلیه السلام فرمودند:
اَحْبِبِ الْإِخْوانَ عَلى قَدْرِ التَّقْوى.(5)
برادران(دینى) خود را به قدر پرهیزكارى آنان دوست داشته باش.
دوستى با افراد نباید به خاطر ارزشهاى ظاهرى و جهات مادّى آنان باشد. اگر ملاك دوستى و برخوردهاى اجتماعى انسان تقوا و پرهیزكارى باشد؛ از گزند و نیرنگ افراد شریر جامعه محفوظ مىماند و از فریب و حیلههاى آنان در امان مىماند. ولى بعضى از افراد به جاى آن كه تقوا و پرهیزكارى را اساس دوستى قرار دهند، به قول خود »دفع افسد به فاسد« مىكنند و سرانجام »افسد« را نیز مرتكب مىشوند و در دام بازیگران جامعه گرفتار مىگردند!
پرهیز از مال حرام
شریک بن عبداللَّه یكى از این گونه افراد است. او در زمان مهدى عبّاسى قاضى كوفه بود. روزى قبل از قبول مقام قضاوت بر مهدى عباسى وارد شد. مهدى عباسى به او گفت: باید یكى از سه دستورى را كه مىدهم انتخاب كرده و انجام دهى: یا مقام قضاوت كوفه را بپذیرى، یا فرزندان مرا تعلیم دهى، یا یك دفعه از طعام من بخورى. »شریك« به هیچ یك از سه دستورى كه شنیده بود راضى نبود، ولى چون چاره نداشت فكرى كرد و گفت: خوردن طعام براى من آسانتر از دو دستور دیگر است.
مهدى عباسى فرمان داد غذائى بسیار لذیذ براى او تهیّه كنند. چون طعام را آوردند و«شریک» از خوردن غذا فارغ شد، طبّاخ به مهدى عباسى گفت:
لیس یفلح الشیخ بعد هذه الأَكلة ابداً.
«شریک» بعد از این طعام، دیگر رستگار نخواهد شد.
«شریک» پس از خوردن آن غذا همنشینى با بنىالعباس را پذیرفت و نه تنها به آموزش كودكان آنان پرداخت؛ بلكه منصب قضاوت را نیز پذیرفت.(6)
آرى آن گاه كه سفرههاى رنگین گسترده مىشود و یا كرسى ریاست نهاده مىشود، پرهیزكاران در بوته آزمایش قرار مىگیرند و حقیقت و واقعیّت معنوى آنان روشن مىشود.
پی نوشت ها :
(1) - سوره اعراف آیه 201.
(2) - آمریكا براى غایب ساختن نیروهاى خود! تاكنون صدها میلیون دلار سرمایه گذارى كرده است و در این راه ثروتهاى كلان و تعدادى از افراد خود را از دست داده است! رك : به سوى بىنهایت .
(3) - بحارالانوار : 284/70، نهج البلاغه خطبه 81 .
(4) - شرح نهج البلاغه مرحوم میرزا حبیب اللَّه خوئى خطبه 269/12 : 197.
(5) - بحارالانوار : 187/74، از امالى مرحوم صدوق : 182.
(6) - وقایع الأیّام مرحوم محدث قمى: 86 .
فرآوری : محمدی
بخش نهج البلاغه تبیان
منبع :کتاب رازهای موفقیت
