تبیان، دستیار زندگی
موضوع مصرف بی رویه دارو در ایران مدت ها است که توجه رسانه ها و مسئولین مرتبط را به خود جلب کرده است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : سپیده آماده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چرا ایرانی‌ها زیاد دارو مصرف می‌کنند؟

نگاهی به عوامل روانی، فرهنگی و اجتماعی مصرف بی رویه دارو در ایران


موضوع مصرف بی رویه دارو در ایران مدت ها است که توجه رسانه ها و مسئولین مرتبط را به خود جلب کرده است.
دارو

آمارهایی مانند مصرف 4 برابر میانگین جهانی دارو در کشور و قرار گرفتن ایران در میان 20 کشور نخست دنیا در مصرف دارو و خبرهای متعدد دیگری در این خصوص مدت ها است در گوشه و کنار شنیده می شود. تحقیقات انجام شده در این خصوص در کشور نیز نشان می‌دهد، 10 تا 15 درصد داروها در ایران بدون مشورت با پزشک و به طور خودسرانه مصرف می‌شوند که در این بین، داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین میزان مصرف خودسرانه را تشکیل می‌دهند. از عوارض این پدیده می توان بستری شدن 10 تا 20 درصد از بیماران در مراکز درمانی به علت عوارض دارویی اشاره کرد.

در این میان برای بررسی دلایل مصرف بالای دارو در ایران علاوه بر توجیهات بهداشتی و درمانی می توان به بررسی ریشه های فرهنگی، اجتماعی و روانی آن که توجه کمی به آن شده است، نیز پرداخت.

پزشکی غربی و گرایش به دارو

دکتر فرید براتی روانشناس در گفتگو با «تبیان» در این باره می گوید: یکی از علل مصرف بی رویه دارو، وابستگی به نظر متخصصان در میان ایرانی ها است. به گفته براتی، ایرانی ها از لحاظ فرهنگی برای نظر متخصصان احترام و توجه خاصی قائل هستند. در مدل سنتی، فرد سعی می کرد از طریق روش هایی مانند داروهای گیاهی شفا پیدا کند، اما در درمان های غربی چه درمان های پزشکی و چه غیرپزشکی، نگرش شفا یافتن وجود ندارد و دیدگاهی مسلط بر آن، بر اساس کنترل علائم بیماری ها است.

شرکت هایی که هیچ گونه مجوز از وزارت بهداشت و درمان و سازمان های بهداشت جهانی ندارد، تنها با هدف کسب ثروت های بادآورده محصولات تقلبی خود را در قالب تبلیغاتی فریبکارانه دراختیار مخاطبین قرار می دهند

به این معنا که از طریق ورود عاملی بیرونی، ناراحتی های جسمی و روانی، مهار شود. این در حالی است که دیدگاه پزشکی کل نگر بومی و سنتی ایرانی، روح و جسم جدا از هم تلقی نمی شد و انسان به عنوان یک مجموعه به حساب می آمد. اما در دیگاه غربی روح و جسم، جدا از یکدیگر محسوب می شود که برای کنترل ناراحتی ها و مشکلات آن باید از روش های خارجی بهره برد. با دور شدن ایرانیان از پزشکی سنتی و روی آوردن به علوم غربی، گرایش به دارو به عنوان تنها روش درمانی، ایجاد شد.

دارو

کنترل چاقی با مصرف دارو

بنابر اظهارات براتی، استفاده داروها در مصارف کنترل کننده نیز از دیگر دلایل مصرف بالای دارو در کشور است. مصرف زیاد داروهای کنترل کننده به خصوص در زمینه وزن به این دلیل است که افراد برای حل مشکل چاقی به دنبال راه های صحیح و زیرساختی مانند ورزش و رژیم غذایی مناسب نیستند و همواره آسان ترین روش ها را برای حصول اهداف خود بر می گزینند. این موضوع وقتی در کنار وابستگی به عوامل خارجی، توصیه های پزشکی و تبلیغات حرفه ای دارویی قرار می گیرد منجر به مصرف مهارناپذیر دارو در کشور می شود.

جهان بینی مدرن و مصرف دارو

زندگی مدرن همراه با خود آموزه های بسیاری را بر انسان ها تحمیل کرد که از آن می توان به تغییر نگرش نسبت به خود و جهان اشاره کرد. برای شفای کامل و پیشگیری از عوامل بیماری زا، باید ابتدا سبک زندگی که در نتیجه آموزه های مدرنیته در نهاد مردم تزریق شده است تغییر یابد. به اعتقاد براتی، یکی دیگر از عوامل مصرف بی رویه دارو در کشور ما فرهنگ مصرفی امروزی و موضوع تعجیل و سرعت در آن است. در فرهنگ مصرفی مدرن، همه به دنبال حصول اهداف خود در کمترین بازه های زمانی هستند و به اصطلاح دیگر هیچ کس حوصله پیشگیری های زمان بر را ندارد.

در فرهنگ مصرفی مدرن، همه به دنبال حصول اهداف خود در کمترین بازه های زمانی هستند و به اصطلاح دیگر هیچ کس حوصله پیشگیری های زمان بر را ندارد.

مصرف گرایی دلیل ایجاد درمان های تسکینی

به باور براتی، در چنین شرایطی مردم، زمان و حوصله ای برای به کارگیری روش های صحیح و بنیادی مانند تغییر سبک زندگی که مهم ترین عامل بیماری زا در عصر حاضر است ندارند و به همین دلیل از روش های تسکینی در قالب استفاده از داروها استفاده می کنند و در واقع صورت مسئله را پاک می کنند. این در حالی است که در کشورهای صنعتی که مرحله گذار را طی کرده و به اصطلاح سبک زندگی رسیده اند، مصارف دارویی به میزان زیادی کاهش یافته است. اما سبک زندگی مصرف گرایانه در کشور ما باعث می شود که افراد به سرعت به قرص وابسته شوند بدون اینکه که برای علاج واقعی از روش های زیر ساختی و بنیادی بهره ببرند.

دارو

تبلیغات ماهواره ای از داروهای تقلبی!

تبلیغات ماهواره ای دارویی برای مصارفی چون کاهش و افزایش وزن، افزایش قد، ترک اعتیاد و موارد بهداشتی و آرایشی از دیگر دلایل مصارف گسترده دارویی در ایران است. شرکت هایی که هیچ گونه مجوز از وزارت بهداشت و درمان و سازمان های بهداشت جهانی ندارد، تنها با هدف کسب ثروت های بادآورده محصولات تقلبی خود را در قالب تبلیغاتی فریبکارانه دراختیار مخاطبین قرار می دهند. در این میان عده ای افراد ساده لوح نیز در دام این افراد می افتند و با مصرف این اقلام دارویی نه تنها اهداف مورد نظر را به دست نمی آورند، بلکه دچار عوارض بسیاری نیز می شوند.

مشکلات زندگی مدرن علت مصرف بی رویه دارو

دکتر مصطفی اقلیما آسیب شناس اجتماعی و رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران در این خصوص معتقد است، در حال حاضر در کیف هر فردی اقلام دارویی چون مسکن ها و آرام بخش ها دیده می شود که این موضوع به دلیل فشارهای روانی زیادی است که از سوی اجتماع و محیط های خانوادگی بر فرد وارد می شود. سردرد، اضطراب و حساسیت های عصبی که در اثر فشارهای روحی زندگی مدرن بر افراد جامعه وارد می شود، منجر به گرایش افراد به دارو برای تحمل شرایط اجباری زندگی می شود. مشکلاتی چون ترافیک، ازدحام، مسائل کاری و خانوادگی نفس انسان مدرن را به شمارش انداخته و برای تسکین این دردها چاره ای جز توسل به داروها باقی نمی ماند.

کیانا نیکفام

بخش اجتماعی تبیان