وقتی فیلم‌های سینمایی سانسور می‌شوند!

سانسور، فیلتر و پارازیت در ایران حکایت های خود را دارد. گاهی آنقدر این راه فراخ می شود که مواردی جدید را می بینیم که دیدنش در رسانه های دولتی ما عجیب است و گاهی آنقدر تنگ می شود که حتی خودی ترین چیزها هم از آن رد نمی شود.

سینما،تلویزیون و شبکه ویدئویی خانگی که عمده رسانه های تصویری ما را در بر می گیرند در این زمینه با فراز و نشیب هایی رو به رو اند.

اجتناب از سانسور امری اجتناب نا پذیر است. تمامی کشور ها به نوعی با این عامل در گیرند. این روند در کشور ما همانطور که اشاره شد نیز مطرح می باشد اما این روزها با سانسور هایی بر می خوریم که شاید بتوان آن ها را سانسور معکوس! خواند،ریال که خود رویداد فرهنگی غریبی برای سازمان های فرهنگی ماست.

رسانه های ما چگونه اند؟

وقتی وارد تلویزیون می شوید تحت کنترل ترین تصاویر را مشاهده می کنید. تلویزیون دولتی ترین رسانه ماست که شما گزیده ترین اخبار را با دروازبانی خاص خبری از آن مشاهده می کنید و نظارت های دقیقی بر آن مترتب است اما خود این سیر در این سال ها دستخوش تغییراتی نرم ( بخوانید استحاله) شده است.

قیاسی کنید میان دیالوگ ها و حتی گریم ها و پوشش های بازیگران در دهه های پیش سیما تا این دهه؛ البته به دلایل گذر زمان مقداری از آن طبیعی  به نظر می رسد اما بحث ما بر سر این است که این موارد از اصول به صورت تدریجی فاصله می گیرد. این روند همانطور که قبل ها نیز بدان اشاره شده، با دو سریال به کجا چنین شتابان و شمس العماره جلوه ای خاص به خود می گیرد و به تدریج این زوایه 5 درجه در حال بیشتر شدن می باشد، در حالی که ما ساختمان پزشکان رو بعد ها  در رسانه ملی شاهد هستیم و.......

این روند با ورود شبکه های جدید دیجیتال به روی نمایشگر ها حالت خاص تری به خود می گیرد و مخصوصا با ورود فیلم های سینمایی.

وضعیت سینمای ما مدت ها پیش از تلویزیون دچار آسیب بوده و هست، سینما ما بعد از انقلاب و شاید پس از دهه 60 دوباره به سمت و سوی سینمای فارسی (البته با ابعاد قابل تعریف در چهارچوب حال) حرکت کرده است، امروزه در سینما خارج از محتواهای ضعیف و بعضا سخیف برخی فیلم ها، با آسیب جدی در ظاهر آن روبرو هستیم. فیلم هایی که اثری از حجاب اسلامی در آنها دیده نمی شود؛ رابطه های افراد بی قاعده و خارج از شرع می باشد و حتی در دیالوگ ها و برخی از صحنه ها نیز با مفهوم سکس پنهان روبرو هستیم.

اما شبکه پخش خانگی؛ شبکه ای که عمری کوتاه تری نسبت به دو رسانه قبلی به شکل جدید خود دارد، در این شبکه هم گاه با مجموعه هایی بر خورد می کنیم که از رسانه ملی قابل پخش نیستند! چه از نظر ظاهر و چه باطن.

شبکه پخش خانگی از نظر چهارچوب های مطرح به سینمای امروز ما بسیار نزدیک تر ست.

اما پای لنگ سانسور ما کجاست؟

ابتدا باید در سطح اولیه به سانسور در این سه رسانه نگریست سانسورهایی که دچار افراط و تفریطند یا نباید باشند و یا نیستند!

و دلیل آن هم سلیقه است و تفسیر به رای. کسانی که نظارت بر محتوا و ظاهر فیلم ها دارند باید فارغ از سیاست زدگی و سلیقه گرایی باشد، آنان باید بتوانند که با علم بر حقوق ارتباطات جمعی و قواعد آزادی بیان و مباحث اخلاق اسلامی به درستی و به دور از هر آسیب، اعمال نظارت و سانسور کنند.

اما ایراد اصلی از همین جا بر می خیزد، وقتی ما برای سانسور بر پشتوانه محکم و منطقی تکیه نکنیم و نگاهی جامع و مانع نداشته باشیم دچار بی برنامه گی و تکثر سانسوری! خواهیم شد.

خواهیم دید که ما صحنه هایی را در سینما شاهد هستیم که نمی توانیم از تلویزیون پخش کنیم یا وقتی پخش می شود برای مخاطب از این رسانه تازگی دارد و اینجاست که دو رنج را باید برای خود بخریم رنج سانسور و بعد رنج ایجاد تناقض فرهنگی مخاطب را.

گاهی هم فیلم های سینمایی در شبکه پخش خانگی سانسور می شود مانند فیلم سعادت آباد که به تازگی این اتفاق برایش رخداده است.

دقیقا پای لنگ سانسور ما در همین جا است، چرا باید آنقدر سانسور هایمان متناقض باشد؛ در جایی مدیر سیما در مقابل ایرادات به فیلم قهوه تلخ می گوید" مورد تایید ما نیست"، یا می خوانیم که قسمت هایی از آخرین بخش سریال تا ثریا سانسور می شود در حالی که سینمای ما پر از این قسمت ها و شاید بدتر. چرا در هر رسانه ای شکل سانسور ما متفاوت می باشد. به نظر می رسد نیاز به یک نقشه جامع و نهادی هماهنگ کننده برای رسانه های ما است تا بتوان فارغ از موارد درست و منطقی در این راه از موازی کاری، چندگانگی و سلیقه گرایی جلوگیری کرد. از یک سو همه می توانند به تماشای فیلم جدایی نادر از سیمین بروند و از سوی دیگر وقتی فیلم سعادت آباد در پخش خانگی اکران عمومی می شود، سانسور می شود؛ از طرفی ما قهوه تلخ را در سیما نداریم از طرف دیگر میزبان ساختمان پزشکان در رسانه ملی می شویم!

حال باید دید سر دراز این قصه از کجا می آید و تا کی این روال ادامه خواهد داشت؟