9 پیامد تلخ مواد شیرین

برای شروع مطلب ابتدا باید دانست هر فرد سالم باید 55 درصد از انرژی غذایی مورد نیاز روزانه خود را از طریق کربوهیدرات‌ها تأمین نماید. کربوهیدرات‌ها به چند دسته یک قندی‌ها (مانند گلوکز و فروکتوز)، دو قندی‌ها (مانند ساکاروز یا همان شکر) و چند قندی‌ها یا کربوهیدرات‌های مرکب (مانند نشاسته) تقسیم می‌شوند. آنچه در بحث ما به عنوان مواد قندی مطرح است در واقع شامل یک و دو قندی‌ها می‌باشد، مانند گلوکز یا فروکتوز که به عنوان افزودنی‌ها در صنایع غذایی استفاده می‌گردند و نیز قند و شکری که به صورت روزانه مصرف می‌نماییم و می‌توان آن‌ها را «مواد قندی بد» نامید. از آنجا که بسیاری از مواد غذایی دارای مواد قندی هستند، پیروی از رژیم غذایی که عاری از این مواد باشد کار ساده‌ای نیست، ولی این امکان وجود دارد که اشکال غیرطبیعی و مضر قندها را که در مواد غذایی فرآیند شده، نوشابه‌ها، آب میوه‌جات صنعتی، دسرها و سایر مواد غذایی شیرین شده وجود دارد، در رژیم غذایی روزانه خود محدود و یا حذف نماییم، که اگر چنین کنیم از نظر سلامتی به نفع خود عمل کرده‌ایم و این در حالی است که بسیاری از افراد تنها وقتی به فکر محدود کردن و یا حذف مواد قندی در رژیم خود می‌افتند که به دیابت و یا سایر بیماری‌های جدی مبتلا شده باشند.

مضرات مواد قندی

1- چاقی

یکی از ساده‌ترین و مشخص‌ترین اثرات مواد قندی که همگان نیز از آن آگاهند چاقی می‌باشد. برخلاف مواد قندی مرکب، تک قندی‌ها و دو قندی‌ها انرژی را سریعاً در اختیار بدن ما قرار می‌دهند و زمانی که ما نیازی به این انرژی نداشته باشیم بدن مازاد آن را برای استفاده بعدی به چربی تبدیل می‌نماید، بنابراین مصرف بیش از نیاز این مواد می‌تواند یکی از دلایل افزایش وزن باشد.

2- تغییرات در چربی‌های خون

تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که مصرف مواد قندی موجب افزایش قابل توجهی در تری گلیسیرید و کلسترول بد (LDL) و کاهش در کلسترول خوب (HDL) می‌گردد.

3- فشارخون

در حالی که نمک را به عنوان یکی از عوامل مهم در افزایش فشارخون می‌دانیم، مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مواد قندی نیز با بالا رفتن فشار خون ارتباط دارد.

4- سرطان

سلول‌های سرطانی از مواد قندی تغذیه می‌کنند. ضمناً این مواد موجب ترشح هورمون‌هایی می‌شوند که در رشد سلول‌های سرطانی موثرند. مطالعات انجام شده ارتباط مواد قندی را با پیشرفت سرطان‌هایی نظیر سرطان سینه، تخمدان، پروستات، رکتوم، پانکراس، ریه، مثانه و معده نشان داده‌اند.

5- تولید رادیکال‌های آزاد

رادیکال‌های آزاد اتم‌ها یا مولکول‌هایی هستند که آخرین لایه الکترونی آن‌ها کامل نبوده و به دلیل ناپایداری و تمایل به دریافت الکترون در بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله انواع سرطان‌ها، بیماری‌های قلب و عروق، کاتاراکت، آرتریت، و همچنین پیری و پیری زودرس نقش دارند. تحقیقات نشانگر آن هستند که مصرف مواد قندی تولید رادیکال‌های آزاد را در بدن افزایش می‌دهد.

6- تغییرات در دستگاه گوارش

مواد قندی مشکلات زیادی را در دستگاه گوارش ایجاد می‌نمایند که از آن جمله می‌توان به سوء هضم، سوء جذب، ورم و زخم معده اشاره کرد.

7- پوسیدگی دندان‌ها

رابطه بین پوسیدگی دندان‌ها و مصرف مواد قندی بر همگان آشکار است.

8- پوکی استخوان

برخی تحقیقات بیانگر ارتباطی بین مصرف مواد قندی با پوکی استخوان می‌باشند. توجیه این مطلب آن است که مواد قندی سبب ایجاد حالت اسیدی در بدن شده و کلسیم که قسمت عمده ذخایر آن در استخوان‌ها می‌باشد، برای از بین بردن این حالت اسیدی و ایجاد حالت تعادل در بدن از استخوان‌ها برداشت می‌شود. این عمل به تدریج استخوان‌ها را به سمت پوک شدن سوق می‌دهد.

9- سایر موارد

مصرف مواد قندی را با بسیاری از موارد دیگر نظیر آلزایمر، کمبود مس، کاهش جذب کلسیم و منیزیم، سنگ کیسه صفرا، کاتاراکت، بزرگ شدن اندازه کبد و ایجاد کبد چرب، بزرگ شدن اندازه کلیه‌ها و بروز سنگ‌های کلیوی، کاهش قدرت یادگیری در کودکان، افسردگی، برهم خوردن تعادل در هورمون‌ها (مانند بالا رفتن سطح استروژن در مردها و کاهش هورمون رشد) مرتبط می‌دانند.

پیشنهادات

همان‌گونه که در ابتدا اشاره شد حذف مواد قندی از رژیم غذایی کار ساده‌ای نیست، با این حال می‌توان اشکالی از قندها را مورد استفاده قرار داد که برای بدن ضرر کمتری داشته باشند. این بدین معنی است که سعی کنیم از قندهای مرکب (کربوهیدرات‌های مرکب) استفاده نماییم که ما آن‌ها را «مواد قندی خوب» می‌نامیم. این مواد که در میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات (به ویژه نوع کامل آن‌ها) یافت می‌شوند، ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین‌ها و فیبر را در اختیار بدن قرار داده و به دلیل آنکه سرعت هضم و جذب کمتری دارند، قند خون را به سرعت بالا نمی‌برند و انرژی مورد نیاز را در مدت زمان طولانی‌تری در اختیار بدن قرار می‌دهند.

یادآوری می‌کنیم که در مورد مصرف میوه‌ها بهتر است از خود میوه به صورت کامل به جای آب آن (حتی به صورت طبیعی) استفاده شود، چرا که میوه کامل دارای فیبر و آنتی‌اکسیدان (ماده‌ای که از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌نماید) بیشتری بوده و برای بدن بسیار مفیدتر است.

ضمناً برخی مواد غذایی مانند نان سفید اگرچه طعم شیرینی ندارند، ولی به دلیل پایین بودن میزان فیبر و سرعت بالای جذب، قند خون را به سرعت افزایش می‌دهند.

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

منبع: ماهنامه دنیای تغذیه - رستا شرافت، کارشناس ارشد تغذیه

مطالب مرتبط:

زیاده‌روی در مصرف قند = مرگ تدریجی

کدام قندها مفیدند؟

قند طعم‌دار بخوریم یا نخوریم؟

شکر قهوه‌ای چیست؟

نبات و انواع آن

چرا باید قند و شکر را کم مصرف کنیم؟

آیا شکر برای سلامتی مضر است؟

توصیه‌های کاربردی برای کاهش مصرف قند