تبیان، دستیار زندگی
اگر در طی تعطیلات سری به جاده های شمال زده باشید از تنک شدن جنگل هایی که در گذشته انبوه می نمودند متعجب خواهید شد ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درختان ايستاده مي ميرند



اگر در طي تعطيلات سري به جاده هاي شمال زده باشيد از تنک شدن جنگل هايي که در گذشته انبوه مي نمودند متعجب خواهيد شد. کوهها و تپه هايي که در سالهاي نه چندان دور سرسبز و انبوه چون مخملي سبز چشمان خو گرفته به يکنواختي ما را نوازش مي دادند، جنگل هايي که در انبوهي خود پذيراي خاموش اما گوياي ميهمانان خود بودند اينک دريغ ، هر روز تنک تر و کم تراکم تر از ديروز مي شوند. حاصل ساليان متمادي همکاري خاک و آب و خورشيد که دانه و نهال را در دامان و دستان خود پروردند و به بار نشاندند، اينک طعمه تيغ تيز اره هاي برقي مي شود و چه خاموش قرباني غفلت ماست؛ و آنگاه در مي يابيم که ديگر نه چشم اندازي که حتي هواي پاکي براي تنفس نداشته باشيم. درخت تناور و کهنسال امام زاده صالح در تجريش را به خاطر مي آوريد؟ چنارهاي بلند و سرسبز خيابان هاي تهران را چطور؟ بله اينها همه به خاطره ها پيوسته است. به راستي کدام مردم و مسئولان شهرداري را مي شناسيد که با دستان خود چنگ بر گلو انداخته و مصرانه قصد خفه کردن خويش را داشته باشد؟" پيترو دلاواله جهانگرد ايتاليايي ( در دوره صفويه ) در سفرنامه خود نوشته: اگر استامبول شهر سروهاست تهران را بايد شهر چنارها خواند. اينجا خيابان ها پر از درختان چنار است که همه پربرگ، قطور و زيباست و من در تمام عمرم هرگز چنين چنارهاي زيبا و تنومندي نديده ام. تنه اين درختان به اندازه ايي قطور است که دستان دو نفر هم به آن نمي رسد."(1)

اينک اکثر چنارهاي تهران به خاطره ها و سفرنامه ها پيوسته است اين قامت سبز زمين يا به دليل پروژه هاي عمراني با اهميت( نظير احداث بزرگ راهها و...) و بي اهميت ( نظير احداث ايستگاه هاي اتوبوس) طعمه اره هاي برقي شده و يا با سيمان کردن سطح زمين دچار مرگ تدريجي خواهد شد. " بيش از 70 درصد درختان 70 ساله خيابان ولي عصر درآستانه خشک شدن و نابودي هستند بسياري از درختان...جنگل سرخه حصار بر اثر گازوئيل و بنزيني که بر ريشه هاي آنها ريخته اند و وقوع آتش سوزي هاي عمدي نابود شده اند."(2) به هر صورت درختان نه تنها در تهران و شمال کشور که در جاي جاي کشور قرباني سوء تدبيرها و ناآگاهي ها شده اند و درختان کهنسال با بيش از هزار سال قدمت منتظر اعطاي پلاک ميراث فرهنگي ايستاده اند تا به سرنوشت چنار امامزاده صالح دچار نشوند. يک درخت به صورت بالقوه استعداد عمري بسيار طولاني تر از انسان را دارد." درختان ... چنانچه در شرايط مناسبي از نظر رشد قرار بگيرند يعني به 16 عنصر حياتي موردنياز از جمله ازت و فسفر و پتاسيم دسترسي داشته و خاک مناسبي به همراه اکسيژن در مکان و فضاي زيست آنها باشد، داراي عمر طولاني بالاتر از هزار سال نيز خواهند بود."(3) نمونه اين درختان کهنسال در کشور ما فراوانند يکي از اين درختان،  سروي کهنسال با قدمت سه هزار سال در نزديکي رودبار است که ناصر خسرو نيز ازاين سرو در سفرنامه خود ياد کرده است. چنين درخت کهنسالي که نظاره گر تاريخ انسان است قرباني دستان طماع او و خوراک آتش حريص آتشدان او مي شود. اگر سوخت ساکنان اطراف جنگ ها تامين گردد ما شاهد کاهش تراکم درختان جنگل نخواهيم بود. 90% چوب هاي به دست آمده از جنگل ها به مصرف سوخت مي رسند و اين فاجعه زيست محيطي را مي توان با صرف هزينه اي نه چندان هنگفت مانع شد.

سيل هاي ويرانگر و مناطقي که در تهديد بياباني شدن هستند را مي توان با کاشت درخت مهار کرده و در امان داشت. سيل هاي سالهاي اخير در منطقه گرگان و جنگل گلستان همه ناشي از قطع بي رويه درختان است. از سوي ديگر با وجود دو بيابان لوت و مرکزي در کشورمان حواشي استان هايي نظير خراسان و مرکزي، در معرض خطر گسترش بيابان قرار دارند. اين خطر را مي توان با غرس نهال در حاشيه کوير جبران کرد. درخت و فوايد آن بر کسي پوشيده نيست. درخت ريه هاي زمين است. بدون آن نمي توان هواي سالم و زندگي سالم دانست. اگر در روز درختکاري هر خانوار ايراني يک درخت در زمين بنشاند در طي ده سال آينده جنگل جوان سالي با بيش از10 ميليون اصله درخت به جمع جنگل هاي کهنسال اضافه خواهد شد. غرس درخت امروز تضمين هواي پاک فرداست. فرداي خود و فرزندانمان را بدين وسيله ايمن سازيم.

پي نوشت ها:

1- روزنامه ايران، س 10، ش 2723، ص 7.

2- همان.

3- همشهري 3/4/82.