دل‌درد و نفخ در سندرم روده
نویسنده: دکتر علی سنبلستان
یک واقعه استرس‌زا در زندگی و یا شروع بلوغ، می‌تواند بدون علت پزشکی دیگری، آغازگر آی‌بی‌اس باشد.
بیماری‌های مختلفی از جمله عدم جذب فروکتوز، بیماری سلیاک، عفونت‌های خفیف و عفونت‌های انگلی، انواع بیماری‌های التهابی روده ممکن است به صورت آی‌بی‌اس تظاهر کنند.
در آی‌بی‌اس، آزمایش‌های معمول بالینی معمولا هیچ‌گونه اختلالی را نشان نمی‌دهند.
علی‌رغم آنکه علت دقیق آی‌بی‌اس مشخص نیست، رایج‌ترین نظریه این است که آی‌بی‌اس از اختلال در تعامل میان مغز و دستگاه گوارش پدید می‌آید، اگرچه ممکن است نوعی اختلال در باکتری های موجود در روده و یا دستگاه ایمنی بدن نیز در ایجاد آن نقش داشته باشد.
آی‌بی‌اس در اغلب بیماران منجر به شرایط خطرناک نمی‌شود، اما به‌خاطر عوارض جانبی همچون درد مزمن و خستگی، می‌تواند هزینه‌های درمانی بیمار را افزایش داده و باعث افزایش غیبت بیماران از محل کارشان شود
تاریخچه
در طی دهه‌های قبل، آی‌بی‌اس به مانند امروز شایع نبود، زیرا استفاده از موادی همچون آنتی‌بیوتیک‌های قوی، مواد نگهدارنده، رژیم های غذایی با ارزش غذایی محدود و بسیاری از عوامل دیگر شیوعی به اندازه حال حاضر نداشته اند.
علل بیماری
علت سندرم روده‌تحریک‌پذیر شناخته شده نیست، اما چندین فرضیه پیشنهاد شده‌است.
عفونت‌های حاد دستگاه گوارش، جوانی، تب طولانی مدت، اضطراب و افسردگی، اختلال در محور مغز- روده، رژیم‌های غذایی سرشار از مواد محرک، دخانیات و مشروبات الکلی از جمله عوامل موثر در ایجاد این سندرم شناخته شده اند.
تشخیص
هیچ تست آزمایشگاهی و یا تصویربرداری پزشکی خاصی که بتواند برای تشخیص آی‌بی‌اس به‌کار گرفته شود، وجود ندارد.
تشخیص آی‌بی‌اس در شرایطی مطرح می‌شود که علایمی مشابه علایم آن ایجاد شود و سپس از روشی برای دسته‌بندی علائم بیمار و رد سایر بیماری‌های ایجاد کننده آن علائم استفاده می شود.
رد کردن عفونت‌های انگلی، عدم تحمل لاکتوز، رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده کوچک و بیماری سلیاک برای تمام بیماران قبل از تشخیص آی‌بی‌اس پیشنهاد شده‌است.
توصیه می‌شود که بیماران مبتلا به این بیماری که سن بیش از 50 سال دارند، تحت غربال‌گری با کولونوسکوپی قرار گیرند که این کار برای بررسی و رد سایر بیماری‌های مهم تر، به خصوص انواع توده های خوش خیم و بدخیم می باشد.
علائم
علائم اولیه سندرم روده تحریک‌پذیر عبارتند از: درد یا احساس ناراحتی در ناحیه شکم همراه با اسهال و یبوست‌های مکرر و نیز تغییر در عادات روده‌ای. هم چنین ممکن است احساس ضرورت برای اجابت مزاج، احساس تخلیه ناقص، نفخ نیز وجود داشته باشد.
افراد مبتلا به آی‌بی‌اس اغلب بیش از دیگران دچار ریفلاکس، علائم روانی از قبیل افسردگی و اضطراب، سندرم خستگی مزمن، سردرد و کمردرد می‌شوند.
شواهد قانع کننده‌ای وجود دارد که محلول‌های حاوی فیبر مانند پسیلیوم، در مبتلایان به آی‌بی‌اس عموماً مؤثر هستند
بیماری‌های مشابه
بررسی‌ها نشان می‌دهند که برخی بیماری‌ها به اشتباه آی‌بی‌اس تشخیص داده می‌شود. نمونه‌های معمول عبارتند از:
بیماری‌های عفونی و انگل ها
بیماری سلیاک
مصرف برخی داروهای خواب آور
درمان
اگرچه درمان قطعی برای آی‌بی‌اس وجود ندارد، می‌توان از برخی درمان‌ها برای تسکین علائم بهره گرفت، از جمله تنظیم وضعیت غذایی بیمار، برخی داروها و مداخلات روان‌پزشکی.
رژیم غذایی
شواهد قانع کننده‌ای وجود دارد که محلول‌های حاوی فیبر مانند پسیلیوم، در مبتلایان به آی‌بی‌اس عموماً مؤثر هستند. فیبرهای نامحلول مانند سبوس تأثیر چندانی در کاهش علائم آی‌بی‌اس نشان نداده‌اند و در برخی افراد، فیبرهای نامحلول می‌توانند باعث تشدید علائم شوند.
فیبر ممکن است در کسانی که دچار یبوست شده باشند مفید باشد. در بیماران با آی‌بی‌اس نوع یبوست غالب، مصرف روزانه 20 گرم فیبر محلول می‌تواند نشانه‌های کلی را کاهش دهد، اما درد را کاهش نمی‌دهد.
دارودرمانی
داروهایی که ممکن است در درمان آی‌بی‌اس به‌کار روند، نرم‌کننده‌های مدفوع و ملین‌ها در نوع یبوست غالب و ضداسهال‌ها مانند اوپیئویدها، کدئین، دیفنوکسیلات و لوپرامید در فرم اسهال غالب، با علایم خفیف می‌باشند.
استفاده از داروهای ضداسپاسم مانند هیوسین یا دی سیکلومین ممکن است به بیماران، به ویژه کسانی که به اسهال دچارند کمک کند.
این داروها مهم‌ترین داروهای مورد استفاده در درمان آی بی اس هستند، ولی در کنار آن ها انواع بسیار متعدد دیگری از داروهای مختلف به خصوص داروهای ضد افسردگی نیز در درمان این بیماری استفاده می شوند.
مداخلات روان‌پزشکی
در شماری از بررسی‌ها، درمان رفتارشناختی در بهبود علایم سودمند شناخته شده‌است. تمدد اعصاب (ریلکسیشن) نیز مؤثر یافت شده است.
درمان های مکمل
با توجه به عدم نتیجه رضایت‌مند از نتایج حاصله از درمان‌های پزشکی، بیش از 50 درصد مردم برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر به درمان‌های مکمل روی آورده‌اند:
پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها می‌توانند در درمان سندرم روده‌تحریک‌پذیر مفید باشند. مصرف روزانه حداقل 10 میلیون تا 100 میلیون باکتری برای دست‌یابی به نتایج بهتر توصیه شده‌است. برخی تحقیقات اثربخشی پروبیوتیک‌ها در بهبود علائم آی‌بی‌اس را نشان داده‌اند.
داروهای گیاهی
روغن نعناع: کپسول‌های پوشش دار روغن نعناع در آی‌بی‌اس در کودکان و بزرگسالان پیشنهاد شده‌است. به دلیل اینکه بی‌خطر بودن نعناع در دوران بارداری تاکنون ثابت نشده است، برای مصرف آن در زنان باردار باید احتیاط شود.
مطالب مرتبط:
