چشم‌انداز تحولات سوریه

از حدود یک سال گذشته تحولات سوریه هر روز وارد فاز جدید می‌شود و بر آشفتگی اوضاع منطقه می افزاید. خاورمیانه هم اکنون با چالش‌های بسیاری روبروست که بخش از این چالش‌ها وارداتی و نتیجه عملکرد غرب و هم‌پیمانانشدر منطقه است. البته این چالش‌ها به دنبال تحقق منافع غرب و نطفه شومشان یعنی اسراییل در منطقه است. بی‌شک آشفتگی اوضاع در سوریه نیز خارج از این چارچوب نیست که البته در این میان نباید خواست مردم این کشور برای تحقق اصلاحات را نادیده گرفت. انجام اصلاحات در هر نظام سیاسی برای پایداری آن لازم است و نوعی مزیت به شمار می رود. این خواسته ملت سوریه می باشد که مورد اقبال بشار اسد و هیات‌حاکمه این کشور نیز قرار گرفته است اما نوع رویکرد غرب و هم‌پیمانانش به این مساله به گونه‌ای دیگر خود را نمایان می‌کند و آنچه نمودار می‌شود چیزی جز خباثت و تامین منافع غرب در منطقه نیست. از سوی دیگر لزوم تامین امنیت رژیم صهیونیستی پس از تحولات بیداری اسلامی و اوضاع مصر، این راه را پیش‌ پای غرب قرار داده است تا با از بین بردن محورهای مقاومت و یا حتی تضعیف آن زمینه‌های این تامین امنیت را فراهم آورد. البته در این میان حاکمیت در منطقه و ابفای نقش دراداره آن نیز مورد توجه غرب قرار دارد و در این راه از هیچ تلاشی فروگذار نیست. برخی کشورهای عرب منطقه نیز که ثبات و دوام خود را در گرو این مساله می‌بینند بر این تلاش غرب صحه می گذارند و خواهان بی‌ثباتی در سوریه هستند.

اقدامات این قبیل کشورها در تامین سلاح برای مخالفان دولت سوریه، و برگزاری اجلاسی تحت عنوان به اصطلاح دوستان سوریه در این راستاست و تنها سقوط حکومت بشار اسد را مد نظر دارد. بیانیه های مختلف شورای امنیت و برخی قطع نامه های آن که مورد مخالفت چین و روسیه قرار گرفت، با این هدف صادر شده است که بتواند همانند باقی موارد نقض حاکمیت کشورهای مستقل، با اجماعی به اصطلاح جهانی در برابر حکومت سوریه قد علم کند. این رویکرد در چند ماه گذشته به روش های مختلف دنبال شد اما تاکنون نتیجه‌ای در بر نداشته است. سوریه که به اصطلاح در چارچوب کشورهای نارس جدا شده از امپراطوری عثمانی تلقی می‌شود، امروز توانسته است به در کنار ایران و لبنان به عنوان یکی از محورهای مقاومت در منطقه معرفی شود که عملا در تضاد با منافع غرب و اسراییل می باشد.

ادامه این رویکرد غرب در قالب طرح کوفی عنان در منطقه دنبال شد که علی رغم تاکیدات مکرر سازمان ملل مورد احترام طرف مقابل قرار نگرفت. از زمان اجرای طرح به طور مرتب آتش‌بس از سوی دو طرف نقض شده و به نتیجه ای نرسیده است. در آخرین تحولات نیز شاهد بودیم که در حالی كه یك انفجار تروریستی در شهر حماه سوریه بیش از 28 كشته و زخمی بر جای گذاشت منابع آگاه اعلام كردند كه مخالفان سوری دولت انتقالی خود را تشكیل می دهند. در این راستا گروه‌های مسلح تروریست با هدف ناكام گذاشتن طرح صلح كوفی عنان، فرستاده مشترك سازمان ملل و اتحادیه عرب به سوریه یك بمب را در منزلی در منطقه‌ای واقع در حماة منفجر كردند كه به دنبال آن دست كم 16 تن از جمله زنان و كودكان كشته و 12 تن دیگر زخمی شدند که به دنبال این انفجار خسارت‌های مالی فراوانی به منازل اطراف نیز وارد آمد. این اقدام در شرایطی صورت گرفت که دولت انتقالی در پاریس ریاست نوفل معروف الدواللیبی قرار است تشکیل شود. چنین رویکرد های خصمانه‌ای از سوی غرب بدین جا خاتمه نیافته است و تنها به دنبال ابتر گذاشتن طرح کوفی عنان است. در همین زمینه دولت فرانسه در اقدامی مداخله‌جویانه اعلام كرد در صورتی که سوریه طرح صلح سازمان ملل را برای توقف خشونت‌ها در این کشور نپذیرد، شورای امنیت سازمان ملل باید اقدام نظامی علیه سوریه را بررسی کند. آلن ژوپه، وزیر خارجه فرانسه در اظهاراتی مداخله‌جویانه مدعی شد که ما نمی‌توانیم به دولت سوریه اجازه دهیم در برابر ما سرکشی کند.

وی خواهان استقرار 300 ناظر سازمان ملل ظرف دو هفته در سوریه است وزیر امور خارجه فرانسه در ادامه ادعاهای خود اعلام كرد ه است که اگر این طرح صلح شکست بخورد، ما وارد مرحله تازه‌ای می‌شویم که فصل هفت منشور سازمان ملل را برای متوقف کردن تراژدی سوریه پیش می‌کشد. این فصل بخشی است که اقدام نظامی را حمایت می‌کند.

این ادعاها در شرایطی مطرح می‌شود که طبق برنامه ناظران بین‌المللی در سوریه حضور دارند و به نحوه برقراری آتش‌بس نظارت می‌کنند. در این میان معلوم نیست که اگر هدف غرب جلب همکاری سوریه است چرا به چنین رویکردهای غیر متعارف و خارج از چارچوب حقوق بین‌الملل دست می‌زند. ایا تنها هدف کمک به مردم سوریه است؟ آنچه معلوم است، هدف تنها کمک به رژیم صهیونیستی و منافع غرب ایت و باقی موراد مستمسکی برای این هدف می باشد.

از سوی دیگر رئیس جمهور سوریه با تاكید بر اینكه موضع كشورهای مختلف در قبال مساله سوریه نسبت به گذشته بهبود یافته است، عنوان داشته است كه انتخابات پارلمانی در این كشور در موعد مقرر خود برگزار خواهد شد. وی همچنین خطاب به مخالفان سوری گفته است که بحران سوریه تا بدین لحظه هنوز در ابتدای راه خود است. دولت باراك اوباما، رئیس جمهور آمریكا با آغاز تابستان مجبور می‌شود به دلیل تغییرات به وجود آمده در انتخابات آمریكا به دنبال راهكارهایی دیگری بگردد و بدین ترتیب فرصت‌های بیشتری برای همكاری آمریكا با مسكو در خصوص حل‌وفصل مساله سوریه به دست می‌آید.

اسد همچنین عنوان داشته است که به استثنای قطر، عربستان و تركیه مواضع دیگر كشورهای در قبال سوریه در حال حاضر بسیار بهتر از گذشته شده است.

به گفته اسد هنوز تصمیمی در خصوص درخواست پارلمان برای به تاخیر انداختن انتخابات پارلمانی به دلایل فنی اتخاذ نشده است و همچنان تلاش داریم تا این انتخابات در هفت ماه مه برگزار شود و اگر بخواهیم آن را به تاخیر بیندازیم این انتخابات در تابستان برگزار خواهد شد. این رویکرد نشان از تمایل دولت اسد برای برقراری اصلاحات در این کشور مطابق با خواسته‌ها مردم سوریه است اما ظاهرا دست‌هایی در صدد ناکام گذاشتن آن است.

با عنایت به تمام این مسایل به نظر می رسد تنها راه برون رفت از بحران سوریه اتحاد مردمی و برقراری آشتی میل در این کشور است تا در گرو آن اصلاحات مد نظر مردم و دولت وسریه نیز محقق شود. اتخاذ هر راهی غیر از این، تنها ناآرامی در سوریه، منطقه و فراغ‌بال یافتن اسراییل را در پی دارد.