پاداش زیارت امام حسین علیه السلام
آنچه درزیارت حسین بن على(ع) بسیار چشمگیر است، ثوابهاى كلان و پاداشهاى عظیم و محیرالعقولى است كه در روایات ائمه، براى آن بیان شده است.امام صادق(ع) در روایتى، براى زیارت حسین بن على، ثوابى همچون پاداش نبرد در ركاب پیامبر و امام عادل بیان مىكند.(1) در جاى دیگر، پاداشى همچون اجر شهیدان ( بدر ) را نوید مىدهد.(2) و در احادیث بسیارى، ثواب حج و عمره مكرر را براى آن بر مىشمارد. و در سخنى، امام صادق(ع) براى كسى كه به زیارت حسین برود، با این خصوصیت كه نسبت به حق آن حضرت، معرفت و شناخت داشته باشد (عارفا بحقه) پاداش آزاد كردن هزار برده، و آماده كردن هزار اسب براى مجاهدان راه خدا را بشارت داده است.(3) و با تعبیرات دیگر، پاداشهایى كمتر و بیشتر نقل شده است. راز آن چیست؟
مىدانیم كه هرعمل، با توجه به این كه در چه زمانى، در چه مكانى، و در چه شرایطى و از سوى چه كسى و با چه انگیزه و هدفى و با چه میزان رشد و آگاهى و بصیرت، انجام بگیرد، ارزشهاى متفاوت و تاثیراتى مختلف پیدا مىكند.
مرحوم علامه مجلسى، در بیان رمز این اختلاف پاداشها و گوناگونى تعبیرها در ثواب آن، مىگوید:
( ... شاید اختلاف این اخبار، در اندازه ارزش و فضیلت و ثواب زیارت را بتوان بر اختلاف اشخاص و عملها، و نیز، كم و زیادى ترس در راه زیارت، یا دورى و نزدیكى مسافت و ...حمل كرد. زیرا هر عمل نیكى، نسبت به اختلاف مراتب اخلاص و شناخت و تقوا و دیگر شرایطى كه موجب كمال یك عمل است، داراى ثواب و ارزشهاى متفاوت مىشود.علاوه بر این كه در بسیارى از احادیث، امامان، طبق درك و شعور و اندازه ایمان و ظرفیت و گنجایش فكرى طرف، سخن مىگفتند...)(4) آنچه مسلم است، زیارت كربلا، همیشه آزاد نبوده، بلكه همراه با گرفتاریها و محدودیتهایى بوده است كه موجب دشوارى زیارت مىگشته است. ولى ائمه، براى همین شرایط هم، تكلیف را ساقط ندانسته و به زیارت حسین(ع) دستور مىدادند.
به این قطعه از تاریخ، دقت كنید:
یكى از شیعیان، به نام حسین، نوه ( ابو حمزه ثمالى )، نقل كرده است كه: در اواخر دوره بنى امیه به قصد زیارت حسین بن على، بیرون آمدم ولى مخفیانه حركت مىكردم تا اهل شام، نفهمند، تا این كه شب فرا رسید و مردم به خواب رفتند. شب، از نیمه گذشته بود كه غسل زیارت كردم و به سوى قبر سیدالشهدا عزیمت كردم.
نزدیكیهاى قبر كه رسیدم، با مردى رو به رو شدم، زیبا روى و خوشبو و سفید چهره، كه به من گفت:
برگرد، الان نمىتوانى زیارت كنى. برگشتم. اواخر شب باز رفتم، باز هم آن مرد را دیدم كه گفت: دسترسى پیدا نمىكنى.
گفتم: چرا نتوانتم به زیارت فرزند پیامبر و سالار جوانان بهشت برسم؟ من پیاده از كوفه در این شب جمعه به اینجا آمدهام. مىترسم كه صبح شود و هوا روشن گردد و نیروهاى مسلح بنىامیه مرا بكشد. گفت: برگرد، فعلا نمىشود، چون حضرت موسى و فرشتگان، هم اكنون به زیارت مشغولند. برگشتم و صبر كردم تا این كه سحر شد.غسل كردم و نزدیك قبر رفتم و آن مرقد را زیارت نمودم و نماز صبح را در آنجا خواندم و از ترس شامیان، به سرعت از آنجا برگشتم.) (5) آیا كسى كه در چنین وضعیت مخفیانه، به زیارت قبر مولایش حسین برود و همراه با دلهره و هراس از نگهبانانى كه مامور كنترل و ممانعت از زائران تربت كربلا هستند، زیارت كند، مستحق ثوابى بیشتر نیست؟! ( معاویه بن وهب ) مىگوید وارد منزل حضرت صادق(ع) شدم. در نمازخانه منزلش، به نماز ایستاده بود، صبر كردم تا نمازش تمام شد. دیدم پس از نماز، دست به دعا برداشت و براى زائران قبر حسین بن على دعا كرد، آنان كه با انفاق مال و تلاش بدنى به زیارت مىروند، براى پیوند با ائمه و شاد كردن رسول خدا و پاسخگویى به فرمان امامان و خشمگین ساختن دشمنان و راضى كردن خداوند. و چنین دعا كرد:
" خدایا، از آنان راضى باش، و خود و خانواده شان را، شب و روز نگهدار، و همراهىشان كن و از شر هر جبار سركشى و ستمگر، و از گزند شیاطین نهان و آشكار در امانشان بدار و نیازهایشان را برآور...خدایا به آنان، به خاطر این كه از وطن، دور ماندند و ما را بر فرزندان و بستگان خود برگزیدند، بهترین پاداشها را عطا كن. خدایا! دشمنان ما، این زائران را به خاطر سفر، ملامت كردند ولى این سرزنشها، هرگز پیروان ما را از این زیارت، مانع نگشت. آمدند تا با مخالفان ما مخالفت كرده باشند! خدایا! آن چهرهها را كه آفتاب در این راه تغییر داد، رحمت كن، آن صورتهایى را كه بر تربت حسین، قرار گرفت، مورد لطف قرار بده، آن چشمهایى را كه در راه ما اشك ریخت، آن دلهایى كه براى ما و تشنگى ما سوخت، آن نالههایى كه براى ما سر داده شد، رحمت كن.
خدایا! من آن بدنها و جانها را تا قیامت، تا هنگام ورود به كوثر در آن روز تشنگى بزرگ، به تو امانت مىسپارم..."
امام، همچنان دعا مىخواند و سجده مىكرد.
پس از فراغتاز نماز، گفتم: این دعاهایى را كه از شما شنیدم، اگر در حق كسى بود كه خدا را نمىشناخت، مىپنداشتم كه هرگز به آتش دوزخ نخواهد سوخت به خدا قسم، (با این دعاهاى شما؟ آرزو كردم كه اى كاش به حج نرفته بودم و حسین را زیارت مىكردم.
امام فرمود: تو به او بسیار نزدیكى. پس چه چیز مانع از آن مىشود كه به زیارتش بروى؟ اى معاویه بن وهب! مبادا كه این كار را ترك كنى؟
گفتم: نمىپنداشتم كه كار، به این ارزش و عظمت مىرسد.(6) همین معاویه بن وهب، نقل مىكند كه:
امام صادق(ع) به من فرمود، هرگز زیارت حسین(ع) را به خاطر ترس، رها مكن. هر كس زیارت آن حضرت را واگذارد و به سبب ترس، زیارت نكند، حسرت فراوان خواهد دید. اى معاویه! آیا دوست ندارى كه خداوند تو را در میان كسانى ببیند كه پیامبر دعایشان كرده است؟ آیا دوست ندارى كه با فرشتگان همدوش باشى و در قیامت، بى گناه به محشر آیى و جزء كسانى باشى كه با پیامبر دست مىدهند؟!...(7) رسول خدا ، در ضمن گفتار مفصلى به امیرالمومنین، كه فضیلت زیارت قبر على و فرزندش حسین و تشویق به زیارت آنان را بیان مىكند و ثواب اخروى آن را مىگوید، مىفرماید:
لیكن عدهاى پست و فرومایه، زائران قبر شما را سرزنش و ملامت مىكنند، آنچنان كه زن بدكاره را ملامت مىكنند، آنان بدترین افراد امت من مىباشند كه هرگز به شفاعتم نرسند و بر حوض كوثر وارد نشوند...)(8) در سخنى دیگر، پیامبراسلام خطاب به حسین (ع )، هنگامى كه جاى شمشیر را بر پیكر او مىبوسید، فرمود:
تو و پدرت و برادرت، شهید خواهید شد.
حسین، مىپرسد: از امت تو، چه كسانى ما را زیارت خواهند كرد؟
پیامبر فرمود: " مرا و پدر و برادرت و خودت را، جز كسانى از امت راستین من، زیارت نمىكند."(9) در حدیث هم، زیارت ائمه، در ردیف جهاد با دشمنان به حساب آمده است.(10) زیارت حسین، براى تهیدستان، به جاى زیارت حج محسوب مىشود و خداوند، پاداش حج را به آنان مىدهد.(11) یكى از زنان شیعه، به نام ( ام سعید احمسیه ) كه اهل عراق بود و براى زیارت قبور شهداى احد، به مدینه مشرف شده بود، در مدینه، به خدمتكار خود گفت: مركبى براى رفتن به مزار شهدا كرایه كن.آنگاه، تصمیم گرفت تا آماده شدن مركب، به دیدار فرزند پیامبر، حضرت صادق(ع) برود. در حالى كه دیدار وى با امام در منزل آن حضرت، طول كشیده و كرایهچى، معطل گشته بود، خدمتكارش آمد و به ( ام احمسیه ) گفت: مركب، آماده است.
امام صادق(ع) پرسید: مركب چرا؟ كجا مىخواهى بروى؟
آن زن مىگوید گفتم: سر خاك شهدا، حضرت صادق(ع) فرمود: تعجب از شما مردم عراق است، براى زیارت شهدا، راهى طولانى و سفرى دراز را طى مىكنید ولى ( سیدالشهدا ) را وا مىگذارید و به زیارتش نمىروید! گفتم: سید الشهدا كیست؟
فرمود: حسین بن على.
گفتم: من زنى بیش نیستم.
امام: باشد!... براى كسى مثل تو، مانعى ندارد كه به زیارتش بروى، آنگاه از ثواب عظیم این زیارت، برایم بیان فرمود. (12) در مورد زیارت شائقانه و عاشقانه كه از روی محبت و شیفتگى انجام گیرد، نیز احادیثى نقل شده است كه به ذكر دو نمونه اكتفا مىشود:
امام صادق(ع) فرمود:
روز قیامت، یك منادى ندا مىدهد:( زائران حسین كجایند؟) جمعى بر مىخیزند. به آنان گفته مىشود: در زیارت حسین، چه مىخواستید و چه اراده كردید؟
مىگویند: زیارت ما، به خاطر محبت به پیامبر و على و فاطمه بود.
به آنان گفته مىشود:اینك،این محمد (ص) و على (ع) و فاطمه (س) و حسین (ع ) و حسین (ع )! پس به آنان بپیوندید. شما در درجات آنان هستید. به پرچم پیامبر ملحق شوید.
آنگاه آنان، در سایه سار لواى خاصى كه در دست على بن ابى طالب (ع) است قرار مىگیرند تا وارد بهشت گردند.(13) محبت، انسان را در دنیا به این دودمان، پیوند میدهد. زیارت محبت آمیز هم، در نهایت انسان را در آخرت به خاندان رسالت پیوند میدهد. آشنایى انسانها را در این دنیا با دستگاه ولایت و خاندان پیامبر عامل جذب به این ( عروه الوثقى ) است كه در آن دنیا هم ( حبل المتین ) نجات و سعادت خواهد شد.
از امام صادق(ع) روایت شده است كه: خواستار سكونت در بهشت باید زیارت ( مظلوم ) را رها نكند.
مىپرسند: مظلوم كیست؟
مىفرماید: حسین است. هر كس با شوق به او و محبت به رسول الله و فاطمه و على، او را زیارت كند بر سفرههاى بهشتى مهمان اهل بیت خواهد بود.(14) تاكیدى كه امام، روى عنصر ( مظلومیت ) در زیارت سید الشهدا دارد، جاى دقت و تامل است و انگیزه حمایت از مظلوم و احیاء یاد او و سپاس از فداكارى انسانى والا در برابر ظالمان را بیان مىكند.
ائمه، در صدد تشویق مردم به زیارتند.یعنى ایجاد شوق و رغبت و انگیزه و علاقه، و این اشتیاق، در صورتى فراهم مىآید كه آثار یك عمل و نتایج یك اقدام، براى شخص، روشن باشد.
در زیارت كربلا، چه پاداشى مىتواند بزرگتر از ( بهشت ) باشد؟
و چه انگیزهاى قوىتر از ( مرضى حق ) بودن، و خشنودى رسول خدا را جذب كردن؟ و چه نتیجه اى بالاتر از پیوند با اهل بیت، در دنیا و آخرت؟
پی نوشت ها:
1 - ثواب الاعمال، ص 81 .2 - كامل الزیارت ، ص 183.
3 - همان، ص 164.
4 - بحارالانوار، ج 98 ص 44.
5- بحارالانوار، ج 98، صص 57 و 59 .
6 - كاملالزیارات، ص 116/ وسائل الشعیه، ج 10 ص 320.
7 - كامل الزیارات، ص 117.
8 - بحارالانوار، ج 97 ص 121.
9 - بحارالانوار، ج 97 ص 119/ كامل الزیارات، ص 70.
10 - بحارالانوار، ج 97 ص 124 .
11 - وسائل الشیعه، ج 10 ص 360.
12- همان، ص 339/ بحارالانوار، ج 98، صص 36 و 71
13 - وسایل الشیعه ج 10، ص 387.
14 - همان.
با استفاده از كتاب : كربلا كعبه دلها ، اثر: جواد محدثى.
