چیزی که جایگزینی ندارد!
ضایع کردن عمرهاى خود در آنچه براى شما باقى نمىماند، دورى گزینید؛ زیرا عمرهاى از دست رفته باز نمىگردند .
انسان با محدودیّتى که دارد، در برابر جهانى پهناور از اسرار و علوم و اطلاعات قرار دارد. ذهن محدود ما، چگونه مىتواند همه امور را اعمّ از مسائل حیاتى و ارزشمند و موضوعات واهى و بى اساس، در خود جاى دهد؟! پس چون گنجایش فکر ما محدود است، باید متوجّه باشیم به دلیل ظرفیّت محدودى که داریم، به امور مهم و حیاتى بپردازیم و ذهن خود را متوجّه به مسائل بىارزش و بىمحتوا نکنیم.
تفریحات بیجا، خواندن کتابهاى بىارزش، معتاد شدن به برنامههاى گوناگون رادیو و تلویزیون، به آسانى فکر و ذهن را اشغال مىکند و از پرداختن به امور مهم و حیاتى باز مىدارد.براى دستیابى به هدفهاى عالى، باید از این گونه امور چشم پوشى کنید و ذهن خود را از آنها فارغ نمائید؛ تا وقت و فرصت براى رسیدن به امور مهم داشته باشید.
حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام مىفرمایند:
اِحْذِرُوا ضِیاعَ الْاَعْمارِ فِیما لایَبْقى لَکمْ فَفائِتُها لایَعُودُ.(1)
از ضایع کردن عمرهاى خود در آنچه براى شما باقى نمىماند، دورى گزینید؛ زیرا عمرهاى از دست رفته باز نمىگردند.
هم اکنون تصمیم بگیرید آینده شما نسبت به گذشته شما، از کیفیّتى برتر برخوردار باشد و اگر اینک از گذشته خود پشیمان هستید، کارى نکنید که در آینده افسوس این زمان را بخورید. حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام مىفرمایند:
بادِرِ الْفُرْصَةَ قَبْلَ اَنْ تَکوُنَ غُصَّةً.(2) ؛ از فرصتها استفاده کن؛ قبل از آن که مایه افسوس شود.
از هر جاى ضرر که برگردید، به نفع شما است. پس در هر موقعیّتى که هستید، سعى کنید آیندهاى بهتر از گذشته داشته باشید. از فرصتى که دارید استفاده کنید و تا مهلت دارید از لحظات عمر خود بهترین استفاده را بدست آورید.
بهرهگیرى علّامه مجلسى از عمر خویش
شخصیّتهاى بزرگ و مردان نامىِ تاریخ ما، با رفتار و کردار نیک و خدا پسندانه خود، از فرصتها بهترین استفادهها را نمودند و نام نیکشان را جاودانه ساختند. شما نیز لحظات زندگى خود را ارج نهید و با اعمال شایسته و پرثمر، نتیجهاى جاویدان و همیشگى بدست آورید.
حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام مىفرمایند:
اَلْاَیَّامُ صَحائِفُ آجالِکمْ، فَخَلِّدُوها اَحْسَنَ اَعْمالِکمْ.(3)
روزها، صفحههاى اجلهاى شما است؛ پس با اعمال نیک آن را جاویدان سازید.
وقت شناسی در سیره پیشوایان
پیامبران و امامان (علیهم السلام) به طور مکرر مردم را به اغتنام فرصت ها و اهمیت دقت و استفاده صحیح از آن سفارش می کردند، و خود در این راستا پیشتاز و الگو بودند، پیامبر(صلی الله علیه و آله ) به ابوذر فرمود:«اِغتَنِم خَمساً قَبلَ خَمسٍ،حَیاتَکَ قَبلَ مَوتِکَ، وَ صِحَّتَکَ قَبلَ سُقمِک وَ فِراغَکَ قَبلَ شُغلِک، وَ شَبابَکَ قَبلَ هِرَمِکَ، وَ غِناکَ قَبل فَقرِک؛ پنج چیز را قبل از فرارسیدن پنج چیز دیگر غنیمت بشمار؛ زندگی قبل از مرگ، سلامتی قبل از بیماری، فراغت قبل از اشتغال، جوانی قبل از پیری،و بی نیازی را قبل از تهی دستی .»( کنزالعمّال، حدیث 43490)
امیرمؤمنان علی(علیه السلام) فرمود: «تزوّد من یومک لغدک، واغتنم عفو الزّمان، و انتهز فرصة الامکان؛ از امروزت برای فردایت توشه برگیر، و فراهم شدن وقت را غنیمت شمار، و از فرصت و مهلت و امکانات استفاده کن.»( غررالحکم، ج 1، ص 394)
نیز فرمود:«المؤمن مشغولٌ وقته؛ همه وقت مؤمن پراست، و او در همه وقتش به کارهای مثبت اشتغال دارد.»( همان، ص 252)
نیز در ضمن نامه ای به یکی از اصحاب فرمود: «با آن چه از عمرت باقی مانده از گذشته جبران کن، فردا و پس فردانگو( و کار امروز را به فردا وانگذار) زیرا گذشتگانی که به هلاکت رسیدند، به خاطر پایداری در آرزوها و امروز و فردا کردن بود، تا آنگاه که ناگهان فرمان خدا(مرگ) به سویشان آمد، در حالی که غافل بودند.»( اصول کافی، ج 2،ص 136)
نیز فرمود:«مِنَ الخُرقِ؛ اَلمُعاجَلَةُ قَبلَ الاِمکانِ، وَ اَلاَناة قَبلَ الفُرصَةِ؛ شتاب در کار پیش از آمادگی و توانایی، ابلهی است، همان گونه که اتلاف وقت پس از فراهم شدن فرصت از ابلهی و نادانی می باشد.»( نهج البلاغه، حکمت 363)
نیز فرمود: «و الفرصة تمرّمرّ السّحاب فانتهزوا فرص الخیر؛ فرصت وقت همچون ابر می گذرد، فرصت های نیک را غنیمت بشمارید، و قبل از گذشتن، از آن ها بهره بگیرید.»( همان، حکمت 21)
انسان، محدود به حدود و قیودى است که یکى از آنها قید زمان است. همه بزرگان ما آنچه را که وسیله پیشرفت و برترى آنان شده است، در محدودهاى از زمان انجام دادهاند. اگر در گذشته رفتار ما همچون آنان نبوده است، باید قدر مهلت باقى مانده را بدانیم و به ارزش آن توجّه داشته باشیم.
فرصت غنیمت است حریفان در این چمن
فرداست همچو گل همه بر باد رفتهایم
ساعات زندگى و لحظاتى را که مىگذرانیم، مهلتهایى است که کمکم از دست مىدهیم. شخص خردمند و زیرک کسى است که فرصتى را که دارد، غنیمت شمارد و از آن به بهترین وجه استفاده کند.
حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام مىفرمایند:
لَوْ صَحَّ الْعَقْلُ لَاغْتَنَمَ کلُّ امْرَءٍ مَهَلَه.(5) ؛
اگر عقل سالم باشد، هر شخصى مهلتى را که دارد، غنیمت مىشمارد.
ما باید توجّه داشته باشیم که وقت ما، بزرگترین سرمایه وجود و هستى ماست. این حقیقتى است که عقل و خرد بر آن شهادت مىدهد. از این روى هر انسانى باید مهلتى را که دارد، غنیمت شمرده و مهلت موجود را از دست ندهد. این واقعیّتى است که عقل و خرد پذیراى آنست.
آنچه ندارد عوض اى هوشیار
عمر عزیز است غنیمت شمار
آرى اهل بیت عصمتعلیهم السلام درباره ارزش وقت و قیمت آن سخنان فراوانى بیان نمودهاند و با نکاتى که در بیانات خود ذکر فرمودهاند، به ما هشدار دادهاند که مواظب لحظات عمر خود باشیم و ساعتى از ساعات زندگى را بدون بهرهمند شدن از آن، از دست ندهیم و توجّه داشته باشیم هر لحظهاى که از وقت ما مىگذرد، همان مقدار از عمر ما کم مىشود.
حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام مىفرمایند:
اَلْعُمْرُ تُفْنیهِ اللَّحَظاتُ.(6) ؛ عمر را لحظاتى که مىگذرد، فانى مىسازد.
ما با هر نفسى که مىکشیم و با هر لحظهاى که مىگذرانیم، مقدارى از عمر خود را از دست مىدهیم.
روز را رایگان زدست مده
نیست امید آن که باز رسد
آنان که شبانهروزِ خود را به انجام کارهاى نیک و پسندیده مىگذرانند و از وقت گذرانى و اتلاف عمر پرهیز مىکنند؛ صفحات درخشانى را در صحیفه اعمال خود به جاى مىگذراند و نتیجهاى ابدى و جاویدان بدست مىآورند. آیا بهتر نیست ما نیز از این گونه افراد باشیم؟
پی نوشت ها :
1- شرح غرر الحکم: 282/2.
2 - نهج البلاغه: نامه 31.
3 - شرح غرر الحکم: 120/2.
4 - زندگانى و شخصیّت شیخ انصارى: 42.
5 - شرح غرر الحکم: 112/5.
6 - شرح غرر الحکم: 92/1.
7 - نهج البلاغه، کلمات قصار: 325.
8 - شرح غرر الحکم: 115/5.
فرآوری : محمدی
بخش نهج البلاغه تبیان
منابع :
کتاب اسرار موفقیّت ، جلد اول ، سید مرتضى مجتهدى سیستانى
پایگاه حوزه
