اندازه گیری زلزله

معمولا وقتی از شدت درجه ریشتر (Richter) صحبت می شود، تمامی اطلاعات مربوط به شدت یک زلزله ارائه می شود.

شدت زلزله در واحد ریشتر که برگرفته از اسم زلزله نگار آمریکایی، چارلز فرانسیس ریشتر (Charles Francis Richter) است، یک جدول شدت لگاریتمی شناخته شده بین المللی است. ریشتر در سال ١٩٣٥ زمانی که کار درجه بندی خود را تکمیل کرد، Magnitude را (با حرف اختصاری M) که برگرفته از کلمه لاتین Magnitudo به معنای اندازه و مقدار است، به عنوان مقیاس اندازه گیری زلزله معرفی کرد.

درجه بندی ریشتر با M١ شروع می شود که این مقدار برای لرزش های قابل حس زمین است. هر نقطه و مکانی روی این درجه بندی به معنای شدت زمین لرزه به میزان ده برابر است. M٨ نشان دهنده زمین لرزه های بسیار شدید است. ریشتر، حد و مرزی برای مقادیر M٨ در نظر نگرفته است.

مقیاس های درجه بندی ریشتر:

شدت ١-٢ ریشتر:

فقط به واسطه ابزار و تجهیزات می توان این درجه زلزله را تشخیص داد.

شدت ٣ ریشتر:

در نزدیکی محل زلزله به سختی قابل احساس است.

شدت ٤-٥ ریشتر:

تا شعاع ٣٠ کیلومتری از مرکز زلزله قابل حس بوده و همراه با خرابی های مختصری است.

شدت ٦ ریشتر:

زمین لرزه ای قوی است که تلفات جانی در بر دارد و خسارت های سنگینی را در مناطق پر جمعیت بار می آورد.

شدت ٧ ریشتر:

زلزله ای با قدرت بسیار بالاست که می تواند منجر به بروز فاجعه شود.

شدت ٨ ریشتر :

عظیم ترین و مخوف ترین زلزله ای است که تا کنون شناخته شده است.

مقدار Moment:

مقیاس ریشتر، زمین لرزه های بسیار شدید یعنی حدود ٨ ریشتر به بالا را به سختی اندازه می گیرد. به همین خاطر، زلزله نگاران آمریکایی، مقیاس Moment را برگزیده اند. در این مقیاس به جای انرژی آزاد شده، طول شکستگی بر روی پوسته زمین محاسبه می شود. این مقیاس مانند ریشتر به وسیله زلزله سنج مشخص می شود. دستگاه زلزله سنج، همه نوع موجی را که در مدت زلزله به وجود می آید، مورد توجه قرار می دهد.

زمین لرزه های خفیف، حداکثر چند صد متر شکاف روی پوسته زمین ایجاد می کنند. در زمین لرزه هایی با شدت بالا این شکاف می تواند بیش تر از چند صد کیلومتر باشد. در طول و امتداد چنین شکستگی هایی، امواج زلزله به صورت بدون قاعده و یا نظمی خاص، گسترش پیدا می کنند. زلزله کلمبیا در ٢٥ ژانویه ١٩٩٩ شکافی حدود ١٠ کیلومتر ایجاد کرد و مقیاس Moment برای این زلزله ٦.٠ بود.

سونامی و زلزله!

مقیاس Mercali:

در این تقسیم بندی، زمین لرزه مانند مقیاس ریشتر بر اساس شدت آن اندازه گیری نمی شود؛ بلکه بر اساس تأثیرات قابل حس و قابل دید توصیف می شود. این مقیاس بر اساس نام محقق ایتالیایی در زمینه آتشفشان G. Mercali (1850-1914) ، نام گذاری شده است. وی این مقیاس را در شروع قرن ٢١ میلادی ارائه کرد؛ یعنی زمانی که هنوز هیچ گونه ابزار یا قانون دقیق اندازه گیری بین المللی وجود نداشت. این مقیاس امروزه در اروپا به عنوان مقیاس MSK (Medvedev- Sponheuer- Karnik) رایج است.

با مقیاس MSK ، شدت یک زلزله برای مکان های مورد نظر، اندازه گرفته می شود. این شدت در ١٢ درجه، تقسیم بندی و برای هر تقسیم بندی، توصیفات مفصلی داده می شود. به عنوان مثال، سطح یا درجه ششم، باعث بروز شکاف هایی در دیوار می شود و یا در درجه ٧، دودکش ها باعث افتادن دودکش ها از بام ها می شود و در درجه ٨، گوشه های یک بنا فرو می ریزد.

در این نوع درجه بندی، درجه مقیاس های مکانی مناطق زلزله زده بر روی نقشه ثبت می شوند، سپس نواحی با درجه تخریب یکسان از طریق خطوطی به هم متصل می شوند. این نقشه ها به عنوان مبنایی از مکان بیمارستان ها یا نیروگاه ها به کار می روند.