نویسنده: دکتر علی سنبلستان 

چه کسانی دچار این بیماری می‌شوند؟

این بیماری (ریزش اشک بر روی گونه ها) می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما به خصوص در نوزادان کوچک و در افراد بالای سن 60 سال شایع تر است و می‌تواند در یک یا هر دو چشم ایجاد شود.شایع ترین علت اشک ریزش دائمی در بزرگسالان انسداد مجرای اشکی، درست در زیر کیسه اشکی است

علل احتمالی اشک ریزش دائمی چه هستند؟

- ساخت یا ترشح بیش از حد اشک

- احساسات باعث می‌شوند که گریه کنید.

- هر چیزی که موجب تحریک چشم شود می‌تواند باعث ترشح مقدار زیادی اشک گردد. این اشک‌ریزش یک عکس العمل حفاظتی برای کمک به پاک کردن محرک ها از چشم است. به عنوان مثال:

محرک‌های شیمیایی از قبیل پیاز، دود، و غیره

عفونت‌های جلوی چشم (ورم ملتحمه عفونی)

آلرژی باعث التهاب در جلوی چشم (ورم ملتحمه آلرژیک)

یک آسیب کوچک یا خراش به جلوی چشم، و یا تکه ای از خاک یا شن که در چشم گیر می‌کند

- مژه‌هایی که به سمت داخل رشد می‌کنند می‌توانند جلوی چشم را تحریک کنند. به این حالت انتروپیون یا  entropion گفته می‌شود که لبه پلک پایینی به سمت داخل چشم برمی گردد (تصویر کناری).

- مشکلات اشک. به عنوان مثال اگر محتوای چربی اشک کافی نباشد، اشک ممکن است به طور مساوی در سراسر ناحیه جلوی چشم گسترش نیابد.

- بیماری چشم ناشی از مشکلات تیروئید از علل ناشایع دیگر است.

- تخلیه نامناسب اشک

- مسیر اشک ممکن است در هر نقطه ای مسدود شده باشد.

شایع ترین علت اشک ریزش دائمی در بزرگسالان انسداد مجرای اشکی، درست در زیر کیسه اشکی است. تصور می‌شود که این مشکل به علت باریک شدن تدریجی انتهای فوقانی مجرای اشکی ناشی از التهاب مداوم و خفیف ایجاد می‌شود.

اگر این مجرا مسدود شده باشد، نه تنها باعث اشک ریزش مداوم می‌شود، بلکه اشک های راکد موجود در داخل کیسه اشکی ممکن است آلوده و عفونی شوند.

اگر کیسه اشکی آلوده شود، ترشحات چسبنده در چشم ایجاد می‌شوند. همچنین ورم دردناک در طرف داخل چشم ایجاد می‌شود (در سمت بینی).

گاهی اوقات مجرای اشکی به طور کامل مسدود نشده است، بلکه برای تخلیه تمام اشک خیلی تنگ شده است.

به ندرت، وجود یک پولیپ در بینی ممکن است از خروج اشک جلوگیری کند.

برخی از کودکان با مجرای اشکی که به طور کامل باز نشده است متولد می‌شوند. این حالت شایع است و معمولا در عرض چند هفته بدون هیچ درمانی به طور کامل بهبود می‌یابد.

- اکتروپیون یا Ectropion حالتی است که در آن پلک پایینی به سمت بیرون برمی گردد. در این صورت اشک، مسیر درست خود را به داخل مجاری طی نمی‌کند (تصویر بالا).

آیا لازم است که اقدامات تشخیصی انجام شود؟

گاهی اوقات علت اصلی به راحتی شناخته می‌شود، به عنوان مثال عفونت ها، ectropion، entropion، ورم ملتحمه.

اگر هیچ علت واضحی با معاینات مشخص نشد، ممکن است اقدامات بیشتری از طرف پزشک توصیه شود. انجام این اقدامات بستگی به شدت علائم و میزان آزاری که به فرد وارد می‌کنند دارد.

اگر مشکل تخلیه مطرح باشد، متخصص چشم ممکن است کانال های تخلیه اشک را تحت بی حسی موضعی بررسی نماید. بررسی با وارد کردن یک میله یا سرنگ در مجاری اشکی انجام می‌شود و گاهی می‌تواند به عنوان یک اقدام درمانی در نظر گرفته شود.

گاهی  اگر شک به وجود انسداد باشد، از تزریق مواد رنگی و بررسی مسیر آن ها استفاده می‌شود.  رنگ موجود در داخل مجاری بر روی گرافی اشعه X قابل مشاهده است.

مسیر طبیعی اشک

درست در بالا و در سمت بیرونی هر چشم، غده کوچکی به نام غده اشکی وجود دارد. 

این غده به طور مداوم مقدار کمی از اشک را تولید و ترشح می نماید.

پلک زدن باعث منتشر شدن این اشک بر روی چشم و مرطوب نگه داشتن آن می‌شود.

سپس اشک وارد کانال های کوچکی (canaliculi) در سمت داخلی چشم و بعد کیسه اشکی می‌شود و از آنجا از طریق مجرای اشکی به داخل بینی سرازیر می‌شود.

درمان این بیماری چگونه است؟

1- درمان سوزش و تحریک چشم:

در اغلب موارد علت قابل درمان است. به عنوان مثال مژه‌های تحریک کننده جلوی چشم (entropion) را می توان جدا کرد.

ورم ملتحمه معمولا با استفاده از قطره درمان می‌شود.

تکه های شن و غیره برداشته می‌شود.

2- درمان مشکلات تخلیه اشک:

Ectropion معمولا با یک عمل کوچک پلک پایین درمان می‌شود.

بچه های مبتلا معمولا بدون درمان به مرور زمان بهبود می یابند.

3- انسداد کانال اشک در بزرگسالان :

در صورتی که اشک ریزش محدود باشد و آزار دهنده نباشد، ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. در موارد شدید، مجرای مسدود شده اشک را می توان با عمل جراحی درمان نمود. عمل معمول آن dacrocystorhinostomy (DCR)  نامیده می‌شود که در آن یک کانال جدید از کیسه اشکی به داخل بینی ساخته می‌شود. اشک از این مسیر فرعی به داخل بینی وارد می‌شود.

مجاری تنگ شده که به طور کامل مسدود نشده اند، احتمالا با وارد کردن میله (پروب) قابل باز کردن هستند.

با این حال، اگر به طور کامل مسدود شده باشند، جراحی، گزینه ای مناسب برای برقراری مسیر تخلیه اشک به داخل بینی است.