بیماری تخریب اموال عمومی!

در این میان اگر افرادی باشند که به خواسته‌ها و اهداف خود نرسیده باشند و یا احساس کمبود و سرخوردگی در مقایسه با سایر افراد کنند، احتمال بروز واکنشهای منفی در آنها وجود دارد. یکی از این واکنشهای منفی تخریب اموال عمومی در سطح جامعه است. افراد اگر بنا به دلایلی که گفته خواهد شد به نیازها و خواسته‌هایی که حق خود می‌دانند دست پیدا نکنند ممکن است برای جلب نظر دیگران و یا اعلام نارضایتی و سرخوردگی خود دست به رفتارهای مخرب بزند. تخریب اموال عمومی از جمله معضلات و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی یک جامعه محسوب می‌شود. تخریب در لغت به معنای خراب و ویران کردن، تباه کردن، از کارانداختن معنا شده است و تخریب‌گر شخصی است که این عمل را مرتکب می‌شود.

در اصطلاح جهانی به کسی که مرتکب تخریب اموال عمومی و آثار فرهنگی می‌شود، وندال گفته می‌شود. وندالیسم یا بیماری تخریب اموال عمومی عملی است که بنا به دلایل متعدد و از روی آگاهی و به عمد و به منظور تباه کردن یا صدمه زدن به چیزی صورت می‌گیرد که متعلق به عموم مردم است. این تخریب شامل اموال عمومی، تاسیسات اجتماعی، ادارات و سازمان‌ها، آثار هنری، ابنیه تاریخی و... است. این عمل از سوی هر کسی ممکن است انجام شود که گاه فردی وگاه گروهی انجام می‌شود؛ اما به طور عمده جوانان بیشترین قشری هستند که تمایل به این رفتار ناهنجار یا بیماری اجتماعی دارند.

تخریب اموال عمومی نه تنها موجب اختلال در امور شهری و اجتماعی خواهد شد و سایر افراد را از استفاده از اموال عمومی در مقطعی از زمان محروم می‌کند، مدیریت شهری را نیز با مشکل و تنگنا مواجه می‌کند و مسئولان باید با صرف هزینه و زمان سعی در اصلاح، تعمیر و جایگزینی اموال تخریب شده داشته باشند. این اصلاح و تعمیر گاهی قابل جبران است و گاه  غیر قابل جبران. به عنوان مثال آسیب به ابنیه تاریخی و آثار هنری که از سرمایه‌های یک کشور محسوب می‌شود، کمتر قابل اصلاح و جبران است. این عمل از سوی همه مردم و در تمامی نقاط جهان مذموم و نکوهیده است و در کشورهای مختلف برای مبارزه با آن به روش‌های مختلف برخورد می‌شود.

نمونه‌هایی از تخریب اموال عمومی عبارت است از: کندن گوشی تلفن عمومی، تخریب باجه‌های تلفن عمومی، نوشتن یادگاری بر روی دیوارهای ابنیه تاریخی و مجسمه‌ها، بریدن صندلی‌های عمومی با چاقو، شکستن صندلی‌های عمومی، آسیب رساندن به درختان و فضاهای سبز، شکستن شیشه‌های اتوبوس و قطارها، ایراد خسارت به میادین ورزشی، شعارنویسی و خط نویسی روی دیوارهای شهر، سوزاندن سطل‌های زباله عمومی، خراب کردن علایم راهنمایی و رانندگی، خراب کردن متعلقات مدارس مثل میز، نیمکت، تخته سیاه، کتاب و...، کندن یا پاره کردن تراکت‌های تبلیغاتی، ایجاد حریق در پارک‌های جنگلی، تخریب و آسیب به سرویس‌های بهداشتی عمومی، شکستن چراغ‌های معابر، تخریب آسانسور و.... .

وندالیسم از جمله بزهکاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود. این عمل نیز مانند سایر بزهکاری‌های دیگر اجتماعی دلایل و ریشه‌هایی دارد که در صورت یافتن دلایل، راهکارها و روش‌های بهتری برای مقابله یا پیشگیری از آن می‌توان به کاربرد. دلیل این عمل هرچه که باشه ریشه در درون افراد و هیجانات روحی ناشی از عصبانیت، پرخاشگری، سرخوردگی، خودکم بینی، خودنمایی و... در فرد دارد. روانشناسان معتقدند وندالیسم ارتباط مستقیمی با هیجانات روحی دارد و افراد برای نشان دادن نارضایتی، ناکامی، اجحاف و انتقام جویی دست به چنین کارهایی می‌زنند. این رفتار نابهنجار اجتماعی در میان جوانان و افرادی با سطح تحصیلات و ضریب هوشی پایین بیشتر دیده می‌‌شود. یکی از عوامل بیرونی پیدایش وندالیسم بیکاری جوانان و پرنشدن اوقات فراغت آنان و به تبع آن عدم تخلیه هیجانات روحی و روانی آنان است. در تخریب‌های گروهی گاه دیده شده که جوانان برای جلب توجه همسالان و دوستان خود و نیاز به مورد توجه قرار گرفتن دست به چنین کاری می‌زنند. لازم به ذکر است که بخش عمده این رفتارهای بزهکارانه به تربیت خانوادگی و فقر فرهنگی افراد برمی‌گردد.

برای هر بزهکاری و تخلف قانون و مجازاتی در نظر گرفته شده است، در فصل بیست و پنجم قانون مجازات اسلامی آمده است: هركس عمدا" اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو كلا" یا بعضا" تلف نماید و یا از كاراندازد به حبس از شش ماه تا سه سال محكوم خواهد شد .(ماده 677)هركس درختان موضوع ماده یك قانون گسترش فضای سبز را عالما عامدا و برخلاف قانون مذكور قطع یا موجبات از بین رفتن آنها را فراهم آورد علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا جزای نقدی از سه میلیون تا هجده میلیون ریال محكوم خواهد شد .(ماده 686)

هر كس در وسایل و تاسیسات مورد استفاده عمومی از قبیل شبكه‌های آب و فاضلاب، برق، نفت، گاز، پست و تلگراف و تلفن و مراكز فركانس و ماكروویو (مخابرات) و رادیو و تلویزیون و متعلقات مربوط به آنها اعم از سد و كانال و انشعاب لوله كشی و نیروگاههای برق و خطوط انتقال نیرو و مخابرات (كابلهای هوایی یا زمینی یا نوری) و دستگاه‌های تولید وتوزیع و انتقال آنها كه به هزینه یا سرمایه دولت یا با سرمایه مشترك دولت و بخش غیر دولتی یا توسط بخش خصوصی برای استفاه عمومی ایجاد شده و همچنین در علائم راهنمایی و رانندگی و سایر علائمی كه به منظور حفظ جان اشخاص یا تامین تاسیسات فوق یا خیابان‌ها و جاده‌ها نصب شده است، مرتكب تخریب یا ایحاد حریق یا از كارانداختن یا هر نوع خرابكاری دیگر شود بدون آنكه منظور او اخلال در نظم و امنیت عمومی باشد به حبس از سه ماه تا ده سال محكوم خواهد شد .(ماده 687)

برای جلوگیری از این عمل منکوب اجتماعی راهکارهایی باید در نظر گرفت. در قدم اول باید به مردم از طرق مختلف همچون صدا وسیما، آموزش و پرورش و خانواده‌ها آموزش داد که این اموال متعلق به خود آنهاست و ضرر هرگونه آسیب به خود آنها برمی‌گردد. شاید یکی از دلایل ارتکاب این عمل عدم آگاهی افراد از عمومی بودن اموال و مجازاتهای درنظر  گرفته شده برای آن است.

همچنین با افزایش مراکز تفریحی و فرهنگی که در آنها هیجانات و انرژی‌های جوانان تخلیه شود می‌تواند در کاهش وندالیسم نقش بسزایی داشته باشد.

سختگیری بیشتر در اجرای قوانین مجازات برای این گونه اعمال و تشدید مجازات نیز می‌توان نقش موثری در کاهش وندالیسم در جامعه داشته باشد. البته نقش شهروندان را نیز در کاهش این عمل زشت نباید انکار کرد. اگر شهروندان احساس کنند که اموال متعلق به همه مردم است و ضرر و زیان به آنها متوجه همه آحاد جامعه خواهد شد، در صورت مواجهه با این رفتارها به دیگران تذکر می‌دهند. در این تذکر حتی اگر شخص خاطی دست از عمل خود برندارد، متوجه می‌شود که مردم نسبت به این رفتار زشت وی بی اعتنا و بی توجه نیستند.

در نهایت اگر وندالیسم را یک جرم کوچک تلقی کنیم و اگر در صدد رفع آن برنیاییم این جرم در دراز مدت تبدیل به جرایم سنگین‌تری خواهد شد و آسیب‌های بیشتری بر پیکره اجتماع وارد خواهد کرد. بنابراین مبارزه با آن امری ضروری است که باید بیشتر مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد و آنها سعی کنند با شناسایی ریشه‌ها، سعی در کاهش و پیشگیری از آن داشته باشند.