کسی گرانی را متوقف نمی کند؟

مسئله ای که این روزها به وضوح با آن دست به گریبانیم گرانی کالاها و به ویزه کالاهای اساسی مثل مواد غذایی است.

بیش از 30 درصد هزینه هر خانوار طی سال صرف تهیه مواد خوراکی می شود و به دلیل مصرف مستمر ضروری مواد خوراکی هر نوع تغییر در قیمت این اقلام برای تمامی دولتها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، زمانی که بحث اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها مطرح شد از سوی منتقدین بر همین نکته اشاره شد که دولت به هر ترتیبی نباید اجازه دهد امنیت غذایی خانوارهای ایران در اثر افزایش قیمت ها به مخاطره بی افتد.

بر همین اساس دولت نیز در سال گذشته با تاکید بر حفظ سطوح قیمتی، تلاش کرد از انتقال فشار به مصرف کنندگان نهایی جلوگیری کند، ولی به نظر می رسد تورم نقطه ای حدود سی و پنج درصد حداقل در پایتخت در سبد غذایی خانوارها خود را نشان داده است.

در سال گذشته بانک مرکزی در انتهای خردادماه بدون هیچ توضیحی از انتشار گزارش هفتگی خود از قیمت اقلام خوراکی در پایتخت خود داری کرد. این گزارش تنها منبع رسمی در انتشار قیمت های جاری اقلام خوراکی است که توسط نهادهای آماری کشور منتشر می شود، اما به نظر می رسد بعد از نزدیک به 9 ما توقف دوباره بانک مرکزی اقدام به انتشار این گزارش هفتگی کرده است.

بنابر گزارش منتشر شده بانک مرکزی قیمت بخش عمده ای از مواد خوراکی رصد شده در این سبد طی فروردین امسال در مقایسه با فروردین 90 بیش از سی و پنج درصد رشد قیمت پیدا کرده اند که این رقم بسیار فراتر از نرخ تورم 21.5 درصدی اعلام شده از سوی بانک مرکزی است. هرچند در این گزارش ها شاخص بهای قیمت مواد خوراکی نزدیک به 26 درصد بوده ولی با 35 درصدی قیمت این اقلام در شهر تهران فاصله زیادی دارد.

البته دلیل اصلی این تفاوت حجم اقلام مورد استفاده در استخراج شاخص بهای مواد خوراکی در شاخص تورم است ولی می تواند گویای بالاتر بودن نرخ تورم در پایتخت در مقایسه با دیگر نقاط کشور هم باشد.

به هر شکل به نظر می رسد در یکی از حساس ترین بخش های سبد هزینه خانوار شاهد رشد بالایی هستیم، نکته قابل تامل مقایسه جمع ارزش این سبد نمونه مواد خوراکی با یارانه نقدی 45500 تومان است.

در فروردین سال 89 با یارانه نقدی مورد نظر بیش از 64 درصد از اقلام ذکر شده در سبد مواد خوارکی توسط یک شهر وند تهرانی قابل خریداری بوده است در حالی که در فروردین ماه امسال تنها 40 درصد از اقلام قابل خریداری است؛ یعنی طی دوره مورد نظر ارزش یارانه نقدی بیش از 24 درصد افت کرده ، که گویای آب رفتن بسیار سریع یارانه نقدی است،یارانه ای  که قرار بود به خانوارهای ایرانی کمک کند در مقابل رشد هزینه های ناشی از هدفمندی فشار کمتری تحمل کنند

با هم چند مورد از این گرانی ها را مرو می کنیم:

تخم مرغ، تخم مرغ طلا

رئیس اتحادیه مرکزی مرغداران مرغ تخم گذار میهن با بیان اینکه قیمت واقعی تخم مرغ برای مصرف کننده هر دانه 200 تومان است، پیشنهاد کرد وزارت بازرگانی سازوکاری فراهم کند تا با عرضه مستقیم تخم مرغ در میادین میوه و تره بار مصرف‌کنندگان هم با قیمت واقعی تخم مرغ را خریداری کنند.

هدایت اصغری در خصوص گرانی تخم مرغ در بازار گفت: تخم مرغ درب مرغداری شانه ای 2700 تا 3000 تومان است اما متاسفانه وقتی به دست مصرف کننده می رسد، قیمت آن شانه‌ای 6000 تومان می شود و این به دلیل عملکرد شبکه توزیع و سایر واسطه هاست.

وی با بیان اینکه قیمت هر دانه تخم مرغ در مرغداری 90 تومان است، اظهارداشت: البته قیمت واقعی تخم مرغ به دلیل گرانی نهاده ها برای مصرف کننده هر دانه 200 تومان است.

رئیس اتحادیه مرکزی مرغداران مرغ تخم گذار میهن افزود: بارها با وزارت بازرگانی سابق ( وزارت صنعت، معدن و تجارت) جلساتی را برگزار کرده ایم تا از طریق میادین میوه و تره بار سازوکاری را فراهم آورند که بتوانیم با حذف واسطه ها عرضه مستقیم تخم مرغ داشته باشیم تا مصرف کنندگان هم با قیمت واقعی تخم مرغ را خریداری کنند.

اصغری با بیان اینکه درحال حاضر ماهیانه 15 هزارتن مازاد تولید تخم مرغ بر مصرف داخل کشور داریم، گفت: هم اکنون تولید تخم مرغ بیش از 75 هزارتن است درحالی که تنها 60 هزارتن تخم مرغ در ماه مصرف می‌شود.

وی افزود: متاسفانه تا امروز 20 هزارتن تخم مرغ در مرغداری‌ها دپو شده است و به دلیل اینکه دولت برای کنترل بازار در اوایل سال 90 هفتاد درصد بر صادرات تخم مرغ عوارض وضع کرد، با مشکل صادرات هم روبرو هستیم.

رئیس اتحادیه مرکزی مرغداران مرغ تخم گذار میهن با تاکید براینکه اگر دولت اقدامات کوتاه مدت و سریع انجام ندهد امکان گران شدن تخم مرغ وجود خواهد داشت، چون تولیدکنندگان درحال حذف گله‌های خود هستند، گفت: ما انتظار داریم که هرچه سریعتر دولت حذف عوارض صادرات تخم مرغ را با فوریت ابلاغ کند و مشوق‌هایی به‌کار گیرد که حداقل در ماه 10 هزارتن صادرات تخم مرغ داشته باشیم.

برنج یا به رَنج؟

این روزها شاهد گرانی برنج هم هستیم. دبیر انجمن برنج ایران درباره گرانی برنج توضیحاتی داده است. جمیل علیزاده شابق در خصوص دلایل نوسان قیمت برنج در بازار اظهار داشت: همیشه در چنین موقعی از سال به دلیل عدم تولید برنج جدید، قیمت این کالا در بازار به صورت طبیعی افزایش پیدا می کند.

وی درعین حال تصریح کرد: البته دلالان و سوداگران برنج هم در افزایش قیمت برنج بی تاثیر نیستند ، چون آنها به بهانه گران شدن هزینه سوخت که تاثیر مستقیمی بر هزینه حمل ونقل برنج از شمال کشور به پایتخت دارد، قیمت برنج را افزایش می دهند.

به گفنه دبیر انجمن برنج ایران، اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها تاثیر غبر مستقیم بر افزایش قیمت برنج داشته و این موضوع نیز به عنوان عاملی دیگر در گران شدن این کالا نقش داشته است.

علیزاده با بیان اینکه وقتی به اواخر تیرمی رسیم شوک جدیدی به بازار برنج وارد می شود و تولید 500 هزار هکتار برنج از شالیزارهای شمال کشوردر مرداد و شهریور موجب افت قیمت برنج در بازار می شود، گفت: این روند از ابتدای فصل پائیز تغییر می کند به طوری‌که قیمت برنج تا شب عید مجددا افزایش پیدا می کند.

وی افزود: به‌طور متوسط قیمت برنج درجه یک طارم محلی در تیرماه سال گذشته در شهرهای شمالی کشور در حدود 3300 تومان و در تهران در حدود 3600 تومان بود که این رقم شب عید در شهرهای کشور به حدود 3700 تومان و در پایتخت نیز به حدود 4300 تومان رسید.

دبیر انجمن برنج ایران تصریح کرد: امسال قیمت هر کیلوگرم برنج در شهرهای شمالی کشور به طور متوسط در حدود 4000 تومان و در تهران نیز به بیش از 4500 تومان رسیده است در حالی که متاسفانه کیفیت برنج‌های عرضه شده در مراکز فروش در پایتخت به دلیل فعل و انفعالاتی که بر روی آن صورت می گیرد، بسیار پائین تر از کیفیت برنج‌هایی است که در مراکز فروش شمال کشور عرضه می شوند.

پرده آخر گرانی میوه

قیمت موز در روزهای اخیر با افزایش تقریبا دو برابری مواجه بود و قیمت هر کیلوگرم از آن به حدود 4 هزار تومان هم رسید؛ اما این میوه در برخی از مناطق شهر نایاب شده است و میادین میوه و تره‌بار نیز توزیع آن را متوقف کرده‌اند.

اواخر سال گذشته دولت به منظور تنظیم بازار شب عید و تامین میوه مورد نیاز مردم، تمهیدات گسترده‌ای را اندیشیدند که بر این اساس، موز نیز از جمله اقلامی بود که دولت با تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان به قیمت 1226 تومان، تلاش کرد که بازار آن را آرام نگاه دارد.

در مقابل اختصاص ارز با نرخ دولتی، دولت اقدام به قیمتگذاری موز وارداتی از سوی واردکنندگان کرد که بر این اساس، قیمت هر کیلوگرم موز 1550 تومان تعیین شد و هیچ فروشنده‎‌ای حق نداشت که موز را با نرخ بالاتر از 1550 تومان به فروش رساند.

اما این روند تا روزهای ابتدایی سال جاری ادامه یافت و پس از آن، به خصوص بعد از تعطیلات نوروزی و بازگشت مردم از سفرهای نوروزی، قیمت موز از 1550 تومان به 3500 تا 3800 تومان رسید و در روزهای گذشته نیز قیمت تا 4 هزار تومان نیز برای هر کیلوگرم موز افزایش یافت.

اما اکنون گزارش‌ها حکایت از نایاب شدن موز در برخی از مناطق تهران دارد و حتی میادین میوه و تره‌بار نیز عرضه این کالاها را متوقف کرده است.

در این میان واردکنندگان می‌گویند که دولت ارز 1226 تومانی را به واردکنندگان موز متوقف کرده است و به همین دلیل، کار واردات به کندی صورت می‌گیرد، از سوی دیگر، در داخل کشور نیز ظرفیت تولید وجود ندارد و بنابراین کشور برای تامین نیاز خود باید موز را از سایر کشورها وارد کند.

آنها می‌گویند تا زمانی که دولت مشکل ارایه ارز 1226 تومانی را حل نکند، بازار میوه‌های وارداتی به همین صورت باقی خواهد ماند.

بد نیست در کنار موز به میوه های نوبر بهارانه اشاره کنیم که گفته می شود قیمتشان به کیلویی سی تا چهل هزارتومان هم رسیده است. گرانی گوشت قرمز و سفید هم گوشه دیگری از افزایش قیمت هاست که متاسفانه می تواند به حذف این مواد غذایی از لیست خرید خانوارها منجر گردد. به علاوه در خبرها آمده بود که کالاهایی مثل گندم و روغن هم در مسیر گرانی قرار دارند.  قطعا این چند موردی که مثال زده شد بخش کوچکی از فضای گرانی حاکم بر بازار است و البته این نکته هم قابل ذکر و البته بدیهی است که بخشی از این گرانی در پایتخت بیش از سایر مناطق احساس می گردد.

از گرانی قابل توجه طلاو ارز، گرانی در بازار خودرو که بگذریم، این افزایش قیمت در کالاهای اساسی اثر قابل توجهی بر رفاه و معیشت خانوارها دارد. نه فقط بر مبنای تئوری های اقتصاد کلاسیک که بر اساس آموزه های نورای اقتصاد اسلامی وظیفه اصلی دولت ها رفع فقر و بهبود وضعیت معیشتی است. ای کاش که مسئولین لااقل توضیحی در قبال این گرانی ها داشته باشند و در صحبت هایشان دغدغه کاهش قیمت ها احساس شود. ای کاش که میان صحبتهای اقتصادی مسئولان و توضیحشان از وضعیت اقتصادی شکافی موجود نباشد. شکی نیست که نهایتا این مردم هستند که زیر چرج دنده های گرانی خرد خواهند شد. سوال اساسی در پایان این نوشتار این است که آیا کسی به فکر توقف گرانی هست؟

فرآوری : ریحانه حمیدی فر

بخش اقتصاد تبیان

منابع:تابناک/خبرآنلاین