ترومبوز ورید عمقی (Deep venous thrombosis)

ترومبوز ورید عمقی ایجادکننده لخته خون در رگ است. این لخته خون در اعماق درون بدن و معمولا در پاها شکل می‌گیرد.

DVT غالبا در بزرگسالان بیشتر از 60 سال رخ می‌دهد.

علت

ترومبوز ورید عمقی بر رگ‌های پاها اثر دارد. لخته خون می‌تواند جریان خون را مسدود کند و موجب ورم و درد گردد.

هنگامی که یک لخته از جای خود کنده می‌شود و در جریان خون حرکت می‌کند، به نام آمبولی خوانده می‌شود.

آمبولی می‌تواند در مغز، ریه، قلب و یا دیگر مناطق بچسبد و موجب مشکلات جدی شود.

هنگامی که حرکت خون کند شود و یا در جریان خون در رگ‌ها تغییراتی ایجاد شود، لخته خون بوجود می‌آید.

عوامل خطر

- استراحت طولانی در بستر

- سیگار کشیدن

- سابقه تشکیل لخته خون در افراد خانواده

- شکستگی لگن یا پاها

- وضع حمل در شش ماهگی

- بیماری قلبی

- چاقی

- عمل جراحی اخیر (مخصوصا: مفصل ران، زانو و یا جراحی لگن در زنان)

- تولید سلول‌های خونی زیاد توسط مغز استخوان (پلی سیتمی ورا) : سلول‌های خونی زیاد موجب افزایش غلظت و کند حرکت کردن خون می گردند.

اگر شرایط زیر را داشته باشید، ممکن است دچار DVT شوید:

- خونی که تمایل به لخته شدن دارد (hypercoagulability)

- سرطان

اگر یکی از عوامل بالا در فردی وجود داشته باشد و آن فرد برای مدت طولانی در یک جا بنشیند، احتمال دچار شدن به DVT را افزایش می‌دهد.

علائم

- تغییر رنگ پوست در یک پا. رنگ پا ممکن است سفید و یا آبی شود.

- افزایش گرمی در یک پا

- درد پا در یک پا

- حساس شدن در یک پا

- در صورت تماس با پوست، احساس گرما می‌کنید.

- ورم و ادم در یک پا

- گرفتگی

آزمایشات

پزشک یک معاینه باینی را انجام می‌دهد. در این معاینه ممکن است قرمزی، ورم و حساس بودن پا نشان داده شود.

آزمایشات زیر نیز ممکن است انجام شود:

- D- دایمر خون

- سونوگرافی داپلر از پاها

- اندازه گیری جریان خون در پاها ( Plethysmography)

- اشعه X برای نشان دادن رگ در منطقه آسیب دیده (ونوگرافی)

- اگر احتمال لخته خون وجود دارد، آزمایش خون نیز انجام می‌شود.

درمان

پزشک داروهایی را برای رقیق شدن خون (ضد انعقادها) توصیه می‌کند. این داروها باعث جلوگیری از تشکیل لخته و یا جلوگیری از بزرگ شدن لخته های ایجاد شده می‌شوند، اما نمی توانند لخته های موجود را حل کنند.

هپارین اولین داروی ضدانعقاد توصیه شده می‌باشد. اگر هپارین از طریق داخل وریدی تجویز شود،شما باید در بیمارستان بستری شوید.

یک داوریی به نام وارفارین (کومادین) با هپارین تجویز می‌شود. وارفارین از راه دهان وارد بدن می‌شود. این دارو چند روز طول می کشد تا اثرش ظاهر شود. وارفارین را حداقل سه ماه باید مصرف کنید.

برخی افراد برای جلوگیری از ایجاد لخته جدید، باید در تمام طول زندگی خود وارفارین را مصرف کنند.

هنگامی که وارفارین را مصرف می‌کنید، احتمال خونریزی در شما زیاد می‌شود. هیچ‌گاه بدون مشورت پزشک، داروی خود را قطع نکنید و یا مقدار دارو را تغییر ندهید.

اگر شما داروی وارفارین را مصرف می‌کنید، نکات زیر را مد نظر داشته باشید:

- اگر پزشک برای شما وارفارین را تجویز کرده است، مصرف کنید.

- از پزشک خود بخواهید که به شما بگوید که اگر یک روز مصرف دارو را فراموش کردید، چه باید کنید.

- شما باید آزمایش خون دهید تا اطمینان حاصل کنید که دوز مناسب را دریافت کرده اید.

در موارد نادری، اگر داروها نتوانند اثری داشته باشند، عمل جراحی مورد نیاز است.

عمل جراحی شامل موارد زیر است:

- قرار دادن فیلتری در بزرگترین ورید داخل بدن تا از حرکت لخته خون به سمت ریه ها جلوگیری کند.

• برداشتن لخته بزرگ خونی از داخل رگ و یا تزریق داروی از بین برنده لخته.

روند بهبودی

بسیاری از DVT ها بدون هیچ مشکلی ناپدید می‌شوند، اما دوباره می توانند ایجاد شوند.

برخی از مبتلایان در دراز مدت، درد و ورم پا دارند.

پوشیدن جوراب های تنگ و ساق بلند در طول و بعد از DVT ممکن است به جلوگیری از این مشکل کمک کند.

لخته خون ران ممکن است و موجب آمبولیسم ریه گردد. در حالی که اگر لخته خون در پایین پا و یا دیگر مناطق بدن رخ دهد، آمبولیسم ریه رخ نمی دهد.

عوارض

لخته خون می‌تواند موجب آمبولی ریه گردد و تهدید کننده حیات باشد.

درمان زودهنگام DVT می‌تواند از بروز آمبولی جلوگیری کند.

سندرم پست فلبیتیک باعث تورم و ادم در پا می‌شود.

در سندرم پست ترومبوتیک، تغییرات رنگ پوست و درد وجود دارد.

این علائم ممکن است برای چند سال بعد از درمان باشند.

چه زمانی باید نزد پزشک رفت؟

اگر درد سینه، تنگی تنفس، سرفه خونی، غش کردن، از دست دادن هوشیاری و یا دیگر علائم را دارید؛ فورا به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری

- پوشیدن جوراب ساق بلند

- پزشکان برای جلوگیری از DVT در افراد در معرض خطر و یا کسانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، ممکن است داروهای رقیق کننده خون را تجویز کنند.

- اگر برای مدت زمان طولانی در یک جا نشسته اید و پاهایتان آویزان است، برای جلوگیری از DVT، پاهای خود را حرکت دهید یا کمی راه بروید.

- افرادی که در معرض خطر لخته خونی قرار دارند، در سفرهای هوایی که بیشتر از 4 ساعت طول می کشد، ممکن است نیاز به آمپول هپارین داشته باشند.

- سیگار نکشید. زنانی که از داروهای استروژن دار و یا قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند، باید از کشیدن سیگار خودداری کنند.

درمان خانگی

- پیاده روی یکی از بهترین درمان‌ها برای لخته خونی می‌باشد.

- مراقبت از پا : هرگونه آسیب و یا ضربه به پا از قبیل بیماری پای ورزشکار می‌تواند باعث بروز لخته خونی شود. لذا بهبودی سریع و مناسب می‌تواند باعث گردش خون مناسب گردد و از لخته خون جلوگیری کند.

- کاهش وزن : افزایش وزن موجب نابسامانی گردش خون و ایجاد لخته خونی می‌گردد.