پاسخ به شبهه ای در باب عصمت بانوی دو سرا
بعضى گفته اند: آیه ى تطهیر (1) دلالت بر عصمت ندارد. زیرا آیات قبل از آن و آیات بعد از آن، درباره ى زنان رسول اكرم صلّى اللَّه علیه و آله نازل شده و خطابه به آنان متوجه است. و به قرینه ى سیاق باید گفت: آیه مذكور نیز درباره زنان آن حضرت نازل شده و مخاطب در آیه، آنها هستند.
بنابراین اگر آیه دلالت بر عصمت كند باید گفت: زنهاى رسول اللَّه نیز از گناه معصوم بوده اند در صورتى كه این مطلب را نه كسى گفته و نه مى توان گفت. از این رهگذر است كه باید بگوییم: آیه اصلا دلالت بر عصمت ندارد. نه در مورد زنهاى آن حضرت، نه در مورد سایر اهل بیت.
پاسخ به شبهه
دلیل اول: علامه سید عبدالحسین شرف الدین اشكال مذكور را نقل كرده و به چند وجه آن را پاسخ داده است:
اول: احتمال مذكور اجتهاد است در مقابل نص، زیرا در چندین روایت كه به حد تواتر مىرسد این مطلب وارد شده كه آیه مذكور در شأن على و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام نازل شده و اختصاص به آنان دارد. حتى وقتى امسلمه خواست در زیر جامه (کسا) داخل شود، پیغمبر اكرم صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم جداً او را ممنوع ساخت.
دوم: اگر آیه درباره زنهاى رسول خدا نازل شده بود باید به صورت خطاب مؤنث ادا شده باشد و بگوید: «انما یرید اللَّه لیذهب عَنْكُنَّ الرجس اهل البیت و یُطَهِّرُكُنَّ تطهیرا». نه به صورت جمع مذكر.
سوم: در بین عرب هاى فصیح، مرسوم است كه در بین كلماتشان جمله هایى را به عنوان جمله معترضه ذكر كنند. بنابراین مانعى ندارد بگوییم: خداوند متعال آیه مزبور را در بین آیاتى كه در شان زنهاى رسول خدا نازل شده قرار داده تا اهمیت موضوع را برساند و بدین نكته اشاره كند كه چون اهل بیت پیغمبر از گناه معصومند نباید مورد تعرض كسى قرار گیرند حتى زنان پیغمبر هم حق تعرض بدانها را ندارند.
چهارم: در عین حالى كه در قرآن كریم تحریفى واقع نشده و آیات آن كتاب آسمانى هیچ كم و زیاد نشده است اما این مطلب مسلّم نیست كه آیات و سورههاى قرآن، عینا به همان ترتیبى كه نازل شده، جمع و تدوین شده باشند. مثلا هیچ بعید نیست كه آیه مذكور، تنها درباره اهلبیت نازل شده باشد ولى در موقعى كه آیات جمع و تدوین مىشده آن را در بین زنان پیغمبر گنجانیده باشند. (2)
دلیل دوم: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم به فاطمه فرمود: خدا براى غضب تو غضب مىكند و براى خشنودى تو خشنود مىشود. (3)
حدیث مذكور را سنى و شیعه قبول دارند و در كتابهاى خود نوشتهاند. برطبق این حدیث هر جا فاطمه علیهاالسلام غضب كند خدا نیز غضب مىكند و هرگاه خشنود و راضى شود خدا نیز راضى و خشنود مىگردد. البته این مطلب مسلم است كه رضایت و غضب خدا مطابق واقع و حق است. هرگز به كارهاى زشت و خلاف حق خشنود نمىشود، گرچه دیگرى از آن كار خشنود شد. هرگز از كارهاى خوب و حق غضبناك نمىشود، گر چه مبغوض دیگران باشد.
لازمهى این دو مطلب اینست كه فاطمه علیهاالسلام از گناه و خطا معصوم باشد، زیرا اگر معصوم باشد رضایت و غضبش بر طبق موازین شریعت خواهد بود و هیچگاه بر خلاف رضاى خدا راضى نمىشود و هیچگاه از حق و كارهاى نیك غضبناك نمىشود. در چنین صورتى مىتوان گفت: اگر فاطمه علیهاالسلام غضب كند خدا غضب مىكند و اگر خشنود شود خدا خشنود مىشود.
اما اگر معصیت و خطا دربارهاش روا باشد نمىتوان به طور كلى گفت: از غضب او خدا غضب مىكند و از خشنودیش خشنود مىشود. مطلب را با مثالى روشن سازیم:
اگر فرض كنیم كه حضرت زهرا علیهاالسلام معصوم نباشد و اشتباه و گناه دربارهاش جایز باشد، در این صورت ممكن است بواسطهى اشتباه یا تمایلات نفسانى، برخلاف حق و واقع، چیزى را از كسى مطالبه كند و كارشان به نزاع و كشمكش منجر شود ولى طرف مقابل تسلیم نگردد و او را مغلوب سازد، در این صورت ممكن است آن حضرت غضبناك گردد و اظهار عدم رضایت كند آیا در چنین فرضى مىتوان گفت: چون فاطمه علیهاالسلام غضب كرده خدا نیز غضب مىكند گرچه حق با طرف مقابل بوده است؟ ابداً چنین كار زشتى را نمىتوان به خدا نسبت داد.
بواسطهى این روایت نیز مىتوان عصمت زهرا علیهاالسلام را اثبات نمود.
دلیل سوم: رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: فاطمه علیهاالسلام پارهى تن من است، هركس او را خشمناك كند مرا خشمناك خواهد كرد. (4)
این حدیث نیز در كتابهاى سنى و شیعه موجود است و همهى مسلمانان حتى عمر و ابوبكر به صحت آن اعتراف دارند. با بیان فوق، این حدیث نیز بر عصمت حضرت زهرا دلالت دارد، زیرا پیغمبر اكرم از گناه و خطا و تمایلات نفسانى معصوم است. بر كارى غضب مىكند كه مبغوض خدا باشد و به چیزى راضى مىشود كه رضایت خدا در آن باشد. بنابراین در صورتى مىتوان گفت: هرگاه فاطمه غضب كند پیغمبر صلّى اللَّه علیه و آله نیز غضب مىكند كه معصوم باشد و احتمال گناه و خطا دربارهاش جایز نباشد.
دلیلی دیگر: یكى دیگر از شواهد عصمت حضرت زهرا این حدیث است:
امام صادق علیهالسلام در حدیثى فرموده: زهرا بدان جهت فاطمه نامیده شده كه شر و بدى در وجود مباركش راه ندارد. (5)
پی نوشت ها:
1) «انما یریداللَّه لیذهب عنكم الرجس اهلالبیت و یطهركم تطهیرا» (احزاب/33).
2) الكلمة الغراء فى تفضیل الزهراء، سید عبدالحسین شرفالدین، ص 212.
3) قال رسولاللَّه صلّى اللَّه علیه و آله: یا فاطمه ان اللَّه یغضب لغضبك و یرضى لرضاك؛ ینابیع المودة، ص 203 ؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 203.
4) قال رسولاللَّه: فاطمة بعضة منی فمن اغضبها اغضبنى؛ صحیح بخارى، ج 2 ، ص 302.
5) كشف الغمه، ج 2 ، ص 89.
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
منبع: مرکز نشر اعتقادات.
