مژده برای قاریان

"دیاپازون الکترونیکی" برای تنظیم دامنه صوتی

مقدمه:

انتحاب پرده صوتی مناسب در خوانندگی، مهم‌ترین عامل موفقیت در خلق یک اثر هنری و موسیقیایی فاخر به شمار می‌رود. قاریان بسیاری هستند که به رغم برخورداری از ظرفیت صوتی مناسب و استعداد لحنی شایسته، قادر نیستد تلاوتی درخور ویژگی‌های ذاتی و اکتسابی صدای خود ارائه کنند. مشکل اینجاست که این دسته از خوانندگان، پیش از هر چیز با انتخاب صحیح و اصولی پرده‌های صوتی خود ناآشنا هستند.

مدتی است که در فضای مجازی نرم‌افزاری معرفی شده است که تا حدودی می‌تواند قاریان و سایر خوانندگان را در تشخیص این مهم یاری بخشد.

در نوشتار حاضر، ضمن ارائه‌ی نرم‌افزار یادشده، توضیحات تکمیلی یکی از قاریان ممتاز وخوش‌خوان کشور، آقای محمد کاکاوند، را از نظرتان می‌گذرانیم.

دیاپازون چیست؟

« دیاپازون وسیله ای هست که صداهای استاندارد نت‌های موسیقی به صورت ترتیبی(به فاصله نیم پرده از هم) از تولید می‌کند. ساختارش هم به صورت یک ساز دهنی مدور یا مستطیل شکل است.

دیاپازونهای الکترونیکی هم درصد حساسیت آن‌ها برای تولید و مقایسه اصوات، با مکانیزم داخلی خودشان به مراتب بیشتر از دیاپازونهای قدیمی است. تشخیص کم یا زیاد بودن فرکانس نت‌ها تا حد کـم نیز برای این نوع دیاپازونها امکانپذیر است.

در این نرم افزار خوانندگان قادر خواهند بود تا دامنه صوتی (ارتفاع) خود را مشخص کنند. البته همانطور که مستحضرید استفاده از هر چیزی نیاز به استاد و کارشناس دارد و متعلمین نمی‌توانند بدون آن توفیق یابند. استفاده از دیاپازون نیز مانند هر چیز دیگری نیاز به استاد دارد که اگر به آن توجه نشود باعث خواهد شد تا شما دوست بزرگوار دچار برهم ریختگی ذهتی شده و در استفاده از توانایی‌های صوتی خود دچار تزلزل شوید. لذا جهت استفاده از این نرم افزار به اساتید صاحب نظر و اهل موسیقی مراجعه کرده و بر معلومات خود بی افزایید. جهت استفاده از این نرم افزار نیاز به توضیح چند نکته مهم است که در زیر به آن اشاره می‌شود. شما دوست بزرگوار نیز به جهت سهولت در استفاده از انواع دیاپازون ها به این موارد توجه بفرمایید.

مفهوم نت (فاصله)، اکتاو (گام) و دانگ:

نت در موسیقی، واحد اندازه گیری اصوات است. مجموعه‌ای از نت‌ها باعث تشکیل اکتاو می‌شوند. هرگاه 8 نت به صورت منظم و طبق یک منطق موسیقایی و علمی (قانون فیزیک و ریاضی) باعث تشکیل مجموعه ای از اصوات خوش شوند به آن اکتاو می‌گویند. در موسیقی 7 صدای اصلی وجود دارد که تحت عناوین مینور و ماژور شناخته می‌شوند. در موسیقی ایران به نت، فاصله و به اکتاو، گام گفته می‌شود.

اگر یک نت را به عنوان نت شروع مشخص کنیم و از خود نت، تا 8 پله بالاتر و یا پایین‌تر برویم به پله هشتم یا فاصله و نت هشتم، نت اکتاو گفته می‌شود. در ضمن هر اکتاو را به دو بخش 4 تایی تقسیم کرده‌اند که به آن دانگ می‌گویند. صدایی 6 دانگ  یعنی صدایی 3 اکتاو، صدای کامل دارد. انسان قادر نیست که بیش از سه اکتاو صدا بیشتر تولید کند. البته نزدیک به 3 اکتاو صدا تولید کردن نیز بسیار معدود دیده شده است. در واقع بهترین و قوی‌ترین اصوات نزدیک به 5/2 اکتاو صدا می‌توانند تولید کنند. نت استاندارد در موسیقی اروپا که معیار کوک کردن سازها و اصوات می‌باشد نت دو می‌باشد که از نظر ریاضی 440 هرتز طول موج دارد.

نام نت و مفهوم اکتاو در زیر می‌آید:

هرگاه از نت Do تا نت Do بعدی صدایی تولید شود می‌گوییم یک اکتاو صدا تولید شده است. به همین صورت نت‌های بعدی نیز اکتاو دارند. یعنی نت Re اول (R1) تا نت Re دوم (R2) یک اکتاو محسوب می‌شود.

مفهوم Cent:

در این نرم افزار از واژه ای با عنوان Cent استفاده شده است. با یک مثال توضیح عرض می‌کنم. در ریاضی می‌گوییم هر 10 میلیمتر یک سانتیمتر را تشکیل می‌دهد. در موسیقی اروپا مقدار اندازه یک نت تا نت بعدی را Cent می‌گویند. فاصله هر نت تا نت دیگر از 10 Cent تشکیل شده است. در موسیقی ایرانی به Cent، کوما Coma گفته می‌شود. در موسیقی ایران فاصله هر نت تا نت دیگر از 9 کوما تشکیل شده است. بر این اساس است که دو گام دیاتونیک و کروماتیک تشکیل شده است. معیار اندازه گیری کوما یا سنت، ساز و حس نوازنده است. (جهت مطالعه این مباحث می‌توانید به کتاب تئوری بنیادی موسیقی مراجعه کنید).

همچنین در این نرم افزار از نشانه‌هایی مانند F3# استفاده شده است. توضیح اینکه در موسیقی قدیم اروپا، اصوات موسیقایی را به 12 اکتاو تقسیم کرده بودند و مجموع این اصوات در پیانوهای بزرگ کلیساها استفاده می‌شد. اما در 150 سال اخیر از پیانوهای 9 اکتاوی استفاده می‌شود که دقیق و کاربردی‌تر می‌باشد. عبارتی مانند F4# یا G5b به این صورت می‌باشد که حروف F و G نام نت می‌باشند، اعداد 4 و 5 نام اکتاو است و علامت‌های # یا b نشانه‌ی مفهوم دیز و به مل می‌باشند.

دپازون هایی که در اختیار مردم قرار دارد در اکتاو 3 و 4 پیانو می‌باشد. زیرا نت 440 هرتز، کلید وسط پیانو است و کلید وسط پیانو اکتاو 3 می‌باشد که در ادامه به اکتاو 4 منتقل می‌شود. صدایی که در تلاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد در اکتاو 1 و 2 پیانو است و بسیار معدود افرادی هستند که نزدیک به اکتاو 3، اصواتی را تولید و اجرا می‌کنند. استاد محمد رفعت با زحمت و حالتی جیغ مانند نزدیک به این اکتاو بوده است که البته صحیح و کاربردی نیست.

راهنمای نصب و استفاده:

جهت رجیستر کردن برنامه می‌بایست کد  027977 را وارد نمایید. همچنین جهت استفاده از این برنامه نیاز به یک میکروفون دارید تا بتوانید صدای خود را به نرم افزار ارائه نمایید. »

فرآوری: شکوری

شبکه تخصصی قرآن تبیان