هوای نفس منشا اختلافات
اشاره
حضرت امام خمینی(ره) در رابطه با اختلاف میان علما نکات ارزنده و خواندنی فراوانی بیان فرموده اند و هرگونه تفرقه افکنی را از گناهان بزرگ و نابخشودنی دانسته اند.
حضرت امام خمینی به اهل علم بارها گوشزد فرموده اند که مبادا اختلاف در اجتهاد سبب اختلاف بین آنها گردد و باعث شادی و سرور خاطر دشمنان اسلام و نظام گردد.
حضرت امام روحانیت را از هوای نفس برحذر داشته و فرموده اند منشآ تمام گرفتاری ها و بدبختی ها از صدر تا کنون از همین نشأت گرفته و خواهد گرفت.
ذکر ماحصل کلام نورانی ایشان هر چند به صورت مختصر از این نکات آموزنده برای یادآوری طلاب علوم دینی مناسب به نظر می رسد.
الف:اختلاف و تفرقه میان علما اعظم معاصی
برای چی شما نزاع با هم دارید؟ آخر چهتان است؟ چه دشمنیای با هم دارید شما؟ هر کدام از یک بلدی هستید، همهتان هم اهل علم هستید، و همهتان هم ان شاء اللَّه خوب هستید، چرا باید این‌طور باشد که بگویند که آقایان اگر چنانچه یک صحبتی نشود، اگر چنانچه یک موعظهای نشود، ممکن است یک انفجاری حاصل بشود! ممکن است که به جان هم بیفتند! آخر چرا؟ سر چی شما دعوا دارید؟ شما خیال میکنید دعوای شما دعوای بین دو نفر پهلوان است؟ دعوای شما پیش خدا اعظمِ از همه معاصی است؛... برای اینکه یک جامعه را شما به گند میزنید.1
ب:اختلاف میان علما ناشی از اختلاف اجتهاد
همه مراجع از شصت به آن طرف هستند؛ دیگر میشود که این اشخاصی که ریششان را در اسلام سفید کردهاند، اینها خدای نخواسته برخلاف مصالح اسلام عملی بکنند؟ نمیشود آقا.
اگر یک‌وقت اختلاف اجتهاد در کار باشد؛ مثل سایر مسائل شرعیه اختلاف اجتهاد در کار باشد، بچهها و جوان‌ها نباید دخالت بکنند؛ خطرناک است؛ دشمن بیدار است.
گمان نکنید که فحش به یک نفر است؛ فحش به یک جامعه اسلامی است؛ اهانت به یک جامعه اسلامی است؛ وَهْن وارد شدن بر یک جامعه اسلامی است.2
هدف مراجع عظام و روحانیون در هر جا باشند، یکی است، و آن پشتیبانی از دیانت مقدسه اسلام و قرآن مجید و طرفداری از مسلمین است. اختلافی بین علمای اعلام و نگهبانان اسلام در این هدف مقدس نیست.
اگر فرضا اختلاف اجتهاد و نظری در امری جزئی و ناچیز باشد، مثل سایر اختلافات در امور فرعی، مانع از وحدت نظر در امور اصولی نیست. 3
کتاب‌های فقهای بزرگوار اسلام پر است از اختلاف نظرها و سلیقهها و برداشت‌ها در زمینههای مختلف نظامی، فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و عبادی، تا آنجا که در مسائلی که ادعای اجماع شده است قول و یا اقوال مخالف وجود دارد و حتی در مسائل اجماعی هم ممکن است قول خلاف پیدا شود، از اختلاف اخباری‌ها و اصولی‌ها بگذریم.
از آنجا که در گذشته این اختلافات در محیط درس و بحث و مدرسه محصور بود و فقط در کتاب‌های علمی آن هم عربی ضبط میگردید، قهرا تودههای مردم از آن بی‌خبر بودند و اگر با خبر هم میشدند، تعقیب این مسائل برایشان جاذبهای نداشت. حال آیا میتوان تصور نمود که چون فقها با یکدیگر اختلاف نظر داشتهاند ـ نعوذباللَّه ـ خلاف حق و خلاف دین خدا عمل کردهاند؟ هرگز.
اما امروز با کمال خوشحالی به مناسبت انقلاب اسلامی حرف‌های فقها و صاحب‌نظران به رادیو و تلویزیون و روزنامهها کشیده شده است، چرا که نیاز عملی به این بحث‌ها و مسائل است؛4
ج:هوای نفس منشا اختلافات و دودستگیها
من در یک روزنامهای، مجلهای، کجا یادم نیست الان، یک وقتی دیدم که بودجهای را که پاپ برای آن کشیشی که در واشنگتن دارد، از تمام بودجهای که حوزههای شیعه دارند بیشتر بود! شما چیزی ندارید که سر او دعوا کنید. سر دیانت است؛ دیانت هم که دعوا ندارد.
الحمد للَّه دیانت دارید اما دیانت که دعوا ندارد. سرّ همه اینها به دنیا برمی‌گردد. انسان خودش را بازی میدهد که من در فلان جبهه که واقع شدم تکلیف شرعی اقتضا میکند! تکلیف شرعی اقتضا میکند که انسان اهانت کند به مسلمین؟! اهانت کند به ملا؟! اهانت کند به ـ عرض میکنم که ـ همجنس خودش؟! این تکلیف شرعی است؟! دنیاست آقا اینها! هواهای نفس است.5
پی نوشت ها :
1. صحیفه امام، ج 2، ص 24.
2. صحیفه امام، ج 1، ص 307.
3. صحیفه امام، ج 1، ص 412.
4. صحیفه امام، ج 21، ص 176ـ177.
5. صحیفه امام، ج 2، ص 20.
منبع:
صحیفه امام خمینی، ج1
صحیفه امام خمینی، ج2
صحیفه امام خمینی، ج21
تهیه و فرآوری: فریادرس گروه حوزه علمیه
