چاقی؛ دشمن آقایان
شکی نیست که چاقی برای سلامتی بد است. زیادی چربی بدن میزان کلسترول بد (LDL) و نیز تری‌گلیسریدها را بالا می‌برد و در عین حال باعث کاهش میزان کلسترول خوب (HDL) می‌شود.
چاقی توانایی پاسخ‌دهی بدن به انسولین را مختل می‌کند و میزان قند و انسولین خون را بالا می‌برد...
زیان‌های چاقی اما محدود به این موارد نیست؛ چاقی با افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، دیابت، سنگ صفراوی، سرطان، آرتروز، قطع تنفس حین خواب از نوع انسدادی، کبد چرب و افسردگی به سلامتی آسیب می‌رساند.
در مجموع چاقی یک قاتل تمام‌عیار است.
چاقی به یکسان زنان و مردان را دچار می‌کند. اما ممکن است از دانستن این موضوع تعجب کنید که مردان به طور خاص در معرض عوارض چاقی هستند چرا که چاقی تأثیر زیان‌بار اختصاصی بر هورمون‌های مردانه، فعالیت جنسی مردان و سلامت پروستات در آن‌ها دارد.
آیا من اضافه وزن دارم؟
برانداز کردن خودتان در آینه ممکن است پاسخ را به شما بدهد، اما برای این که بدانید آیا وزنتان شما را در معرض عوارضی که ذکر شد، قرار می‌دهد، یا نه به ارزیابی دقیق‌تری نیاز دارید.
در حال حاضر بهترین روش ارزیابی وزن شاخص توده بدنی (BMI) است. برای محاسبه BMI باید وزنتان را بر حسب کیلوگرم بر مجذور یا توان دوی قدتان بر حسب متر تقسیم کنید.
BMI به شما تخمین معقولی از چربی کل بدن می‌دهد. BMI میان 25 و 30 شما را در رده افراد دارای اضافه وزن قرار می‌دهد و BMI 30 یا بالاتر بیانگر چاق بودن شماست. اما BMI چیزی درباره توزیع چربی در بدن نمی‌گوید. دانشمندان می‌گویند با اینکه هیچ زیادی چربی‌ای در بدن خوب نیست، چربی شکمی زیان‌بارتر است.
بنابراین برای اینکه بتوانید متوجه شوید در معرض خطر هستید یا نه، کافی است به سادگی دور کمرتان را در سطح ناف اندازه بگیرید. برای آقایان خطر از دور کمر 92 سانتی‌متر شروع به افزایش می‌کند و در دور کمر 5/101 سانتی‌متر و بالاتر به اوج خود می‌رسد.
چاقی و تستوسترون
تستوسترون، هورمون جنسی مردانه اصلی است. این هورمون مسوول کلفت شدن صدا، حجیم شدن عضلات و استخوان‌های مستحکم که شاخص جنس مذکر است، رشد اندام‌های تناسلی مردانه، تولید اسپرم و ایجاد میل جنسی و الگوی معمول رشد ریش در مردان است. این هورمون پس از تبدیل شدن به دی‌هیدروتستوسترون، باعث رشد پروستات می‌شود که نشانه کمتر خوشایند مردانگی در سنین بالاتر است. میزان‌های تستوسترون در سنین بلوغ شروع به افزایش می‌کند و در ابتدای بزرگسالی به اوج خود می‌رسد و بعد از چند سال پایدار بودن از اوائل میانسالی شروع به کاهش تدریجی می‌کند. از آنجایی که کاهش میزان تستوسترون، تنها به اندازه یک درصد در سال است، در اغلب مردان سالمند میزان طبیعی تستوسترون حفظ می‌شود. اما هر چیزی که سرعت این کاهش را شتاب بخشد، می‌تواند برخی از مردان را به کمبود تستوسترون دچار کند.
چاقی میزان تستوسترون را کاهش می‌دهد. برای مثال یک بررسی در سال 2007 روی 1667 مرد در سنین 40 ساله و بالاتر نشان داد که به ازای هر یک دهم افزایش در میزان BMI دو درصد میزان تستوسترون کاهش پیدا می‌کند.
یک بررسی دیگر در سال 2008 روی 1862 مرد در سنین 30 ساله و بالاتر نشان داد که دور کمر ارتباطی حتی قوی‌تر نسبت به BMI با کاهش تستوسترون دارد. 10 سانتی‌متر افزایش دور کمر احتمال کاهش تستوسترون در مردان را تا 75 درصد افزایش می‌داد؛ در حالی که در مقایسه 10 سال افزایش سن تنها 36 درصد میزان تستوسترون را کاهش می‌داد. در مجموع اندازه دور کمر قوی‌ترین عامل منفرد پیش‌بینی کننده بروز علائم کمبود تستوسترون بود و بالاخره یک پژوهش در استرالیا نشان داد که تقریباً از هر 7 مرد چاق، یکی ممکن است از درمان جایگزینی با تستوسترون سود ببرند که چهار برابر میزان سودبخشی این هورمون در مردان غیرچاق است.
اختلال نعوظ
گرچه مردان دچار اختلال نعوظ اغلب کاهش میزان تستوسترون را مقصر این عارضه می‌دانند، اختلالات هورمونی تنها عامل 3 درصد موارد اختلال نعوظ است. برای مثال یک بررسی در دانشگاه هاروارد نشان داد که مردی با دور کمر 5/106 سانتی‌متر 2 برابر بیشتر از مرد با دور کمر 81 سانتی‌متر احتمال دارد دچار اختلال نعوظ شود و یک بررسی در کالیفرنیا گزارش کرد که داشتن BMI معادل 28 (داشتن اضافه وزن اما نه چاقی) احتمال دچار شدن مردان به اختلال نعوظ را بیش از 90 درصد افزایش می‌دهد.
یافتن رابطه میان چاقی و اختلال نعوظ یک چیز است و یافتن راهی برای بهبود بخشیدن به کارکرد نعوظی چیز دیگر. اما یک بررسی در ماساچوست نشان داد که کاهش وزن به واقع می‌تواند مشکل مردان دچار اضافه وزن مبتلا به اختلال نعوظ را بهبود بخشد. دانشمندان ایتالیایی نتایج مشابهی را گزارش کرده‌اند که به طور تصادفی 110 مرد چاق مبتلا به اختلال نعوظ را یا با دادن رژیم و برنامه ورزش درمان کردند، یا تنها مراقبت‌های معمول از آن‌ها را ادامه دادند. پس از 2 سال در بیش از 30 درصد مردانی که در گروه رژیم غذایی و ورزش قرار داشتند، بدون هیچ دارویی اختلال نعوظ برطرف شد، اما در گروهی که تنها مراقبت‌های معمول را دریافت کرده بودند، این میزان کمتر از 6 درصد بود. مردانی که بیشترین کاهش وزن را داشتند، بهترین نتایج را از لحاظ برطرف شدن اختلال جنسی‌شان به دست آورده بودند.
باروری و تولیدمثل
چاقی نه تنها فعالیت جنسی مرد را دچار اختلال می‌کند، بلکه ممکن است باروری او را هم دچار اشکال کند. یک بررسی در آمریکا نشان داد میان چاقی و کاهش شمار اسپرم‌ها و کاهش حرکت آن‌ها رابطه وجود دارد. دانشمندان آلمانی یافته‌های مشابهی را در مردان بین سنین 20 و 30 گزارش کرده‌اند.
بررسی‌های متعدد نشان داده‌اند که افزایش چربی بدن مرد خطر ابتلای او
به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد. همچنین چاقی احتمال گسترش زودرس سرطان پروستات به فراتر از این غده را افزایش می‌دهد، احتمال عود پس از درمان
را نیز بالا می‌برد
سنگ‌های کلیوی
سنگ‌های کلیوی باعث درد جسمی بسیار شدیدی می‌شوند. سنگ‌های کلیوی مردان را 2 برابر زنان مبتلا می‌کنند و چاقی خطر ابتلا به آن‌ها را می‌افزاید. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد دچار اضافه وزن مقدار بیشتری کلسیم و سایر مواد شیمیایی به درون ادرارشان ترشح می‌شود و این مواد تشکیل سنگ می‌دهند.
بزرگی خوش‌خیم پروستات
بزرگی خوش‌خیم پروستات با افزایش سن در مردان شایع‌تر می‌شود اما در مردانی که شکم می‌آورند، شیوع بیشتری پیدا می‌کند. بررسی‌ها در آمریکا و چین با استفاده از سونوگرافی و MRI نشان داده‌اند که مردانی که شکم‌های بزرگ‌تری دارند، دارای پروستات‌های بزرگ‌تری هم هستند.
میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات
غده پروستات به خاطر معماها و تناقض‌های علمی آن مشهور است. در این مورد هم یک معمای دیگر وجود دارد. اندازه‌گیری آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون به عنوان آزمایشی ابتدایی برای کشف زودرس موارد سرطان پروستات به کار می‌رود. میزان PSA در بزرگی خوش‌خیم پروستات نیز در خون بالا می‌رود، اما در مقابل چاقی با این که باعث بزرگ شدن پروستات می‌شود، میزان PSA را در خون کاهش می‌دهد. علت این است که چاقی باعث افزایش حجم خون می‌شود و PSA درون این حجم اضافه، رقیق‌تر می‌شود.
سرطان پروستات
از آنجایی که چاقی میزان PSA را در خون کاهش می‌دهد ممکن است استفاده از این اندازه‌گیری شناسایی زودرس سرطان پروستات را دچار مشکل کند. به غیر از این، چاقی اثرات نابه‌جایی بر زیست‌شناسی غده پروستات دارد.
بررسی‌های متعدد نشان داده‌اند که افزایش چربی بدن مرد خطر ابتلای او به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد. همچنین چاقی احتمال گسترش زودرس سرطان پروستات به فراتر از این غده را افزایش می‌دهد، احتمال عود پس از درمان را نیز بالا می‌برد. به علاوه چاقی احتمال بی‌اختیاری ادراری پس از برداشتن پروستات با جراحی را افزایش می‌دهد.
چرا چاقی باعث این مشکلات با سرطان پروستات می‌شود؟ مردان دارای اضافه وزن گرایش دارند که برای مراقبت‌های پزشکی مراجعه نکنند و میزان PSA آن‌ها نیز پایین‌تر است، بنابراین سرطان پروستات در آن‌ها دیر تشخیص داده می‌شود. اما چاقی در عین حال سوخت‌وساز هورمون‌های جنسی را تغییر می‌دهد و ممکن است بر رشد سرطان پروستات تأثیر بگذارد. شاید از همه این‌ها مهم‌تر این است که چاقی تولید هورمون‌های محرک رشد مانند انسولین و عامل رشد شبه انسولینی- 1 (IGf-1) را افزایش می‌دهد. هر دوی این هورمون‌ها سرعت تکثیر سلولی را افزایش می‌دهند و میزان بالای IGF-1 در خون با افزایش خطر سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ و سایر بدخیمی‌ها همراه است.
چرا اضافه وزن؟
گرچه ممکن است آن قدر افراد دچار اضافه وزن در جامعه فراوان باشند که فکر کنید اضافه وزن چیزی عادی است، اما اضافه وزن طبیعی نیست. در واقع یکی از عواملی که باعث شده است دیابت، فشار خون بالا، سکته مغزی، حمله قلبی و آرتروز این همه شایع باشد، چاقی است و مردان چاق با مصیبت‌های بیشتری مواجه هستند، از اختلال نعوظ گرفته تا بزرگی پروستات و سرطان پروستات. گرچه کاهش وزن کار مشکلی است، اما امکان‌پذیر است. راه‌حلی فوری برای چاقی وجود ندارد، اما راه حل‌های تدریجی وجود دارند: تنظیم رژیم غذایی‌تان برای این که کالری کمتری دریافت کنید و ورزش کردن برای آنکه کالری بیشتری بسوزانید. راه مردانه برای کاهش وزن همین است و زمان شروع آن هم همین الآن است. وقتی موضوع بهبود سلامتتان مطرح است، درنگ نکنید.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: سلامتیران - ترجمه: دکتر علی ملائکه
مطالب مرتبط:
مطالبی جامع و کامل درباره‌ی رژیم‌های لاغری
