منشور چیست؟

منشور یا شوشه، جسمی است از جنس بلور یا جنسی دیگر که نور پس از عبور از آن تجزیه می‌شود. از نگاهی دیگر، منشور محیط شفافی است که به دو سطح صاف و شفاف غیر موازی ختم می‌گردد که از یک طرف همدیگر را قطع نموده، تشکیل رأس منشور را می‌دهند و در طرف دیگر قاعده منشور را می‌سازند. منشور از اصطلاحات معروف هندسه است.

انواع منشور

نوری که از شیشه منشور می‌گذرد، به لحاظ بستگی ضریب شکست به طول موج و یا پاشندگی مواد، به رنگ های تشکیل دهنده آن تجزیه می‌شود (تجزیه نور سفید). مثلا نور سفید به طیف وسیع هفت رنگ خود تجزیه می‌گردد. مزیت منشور بر مجموعه چند آینه این است که منشورها پس از تعبیه شدن در سیستم، سمت گیری طراحی شده را حفظ می‌کنند و نیازی به تنظیم در دستگاه نهایی را ندارند؛ به غیر از این که خود منشور به عنوان یک مجموعه کل تنظیم شده باشد.

معمولا برای نور مرئی از منشورهای شیشه‌ای و برای پرتو فرابنفش و فروسرخ از منشورهای دُر کوهی استفاده می‌کنند. در زوایای تابشی بزرگ تر از زاویه بحرانی بر خلاف انتظار زاویه شکست بیش تر از ٩٠ درجه می‌شود. یعنی نور اجازه ورود به محیط دوم را ندارد. این پدیده به وسیله محاسبات فیزیکی، توجیحات فیزیکی و نیز آزمایش‌های عملی بررسی شده است. بنابراین از این پدیده در سایر ناحیه‌های طول موجی امواج الکترومغناطیسی نیز استفاده‌های وسیعی می‌شود.

از آن جا که کلیه منشورها جهت بازتابیدگی به لایه‌های مواد فلزی و دی‌الکتریک‌ها در سطح خود لازم ندارند؛ برعکس، آینه‌ها وقتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، کارآیی آن ها تقریبا بدون اتلاف تابش است. و تنها اتلاف ناشی از ناخالصی و ناهمواری‌های سطح منشور و بازتابش‌های فرنل مربوط می‌شود که ناچیزند. آن چه مهم است تنظیم دائمی سطوح بازتابنده و بازتابش داخلی کلی است، استفاده از این منشورها در بیشتر دستگاه‌های نوری توصیه می‌شود.

برخی از منشورهای خاص:

به ظاهر شدن دو پرتو در خروج از منشور نیکول دقت کنید.

منشور نیکول:

منشوری که برای تهیه نور قطبیده مسطح و در مواردی از این قبیل به کار می‌رود. اگر این منشور از دُر کوهی ساخته شده باشد برای آزمایش تابش‌های فرابنفش استعمال می‌شود.

منشور ولاستون

منشور ولاستون:

منشوری است که برای تولید نور «قطبیده» صفحه «قطبش» به کار می‌رود. این منشور معمولاً از دُر کوهی ساخته می‌شود و نظیر منشور نیکل هنگام کار با تابش فرابنفش می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

مطلب برگرفته از  hrstories.persianblog.ir و en.wikipedia و justglasssite.com

مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآوری و تنظیم: آلچالانلو