با سرطان مری آشنا شوید
نویسنده: دکتر علی سنبلستان
مری یک لوله ی توخالی و عضلانی است که غذا و مایعات را از دهان به سمت معده حرکت می دهد.
دیواره مری از چندین لایه بافت ساخته شده است از جمله: غشای موکوسی، عضلات و بافت همبند. سرطان مری از لایه‌های درونی مری شروع می‌شود و به لایه های خارجی تر پخش می‌شود.
انواع سرطان مری
دو نوع معمول سرطان مری بر اساس نوع سلول‌هایی که سرطانی می‌شوند، نامگذاری می گردند:
1- سرطان سلول‌های سنگفرشی: سرطانی که در سلول‌های سنگفرشی که سلول‌هایی پهن و نازک هستند و مری را می‌پوشانند دیده می‌شود. این سرطان بیشتر در بخش های فوقانی و میانی مری ایجاد می‌شود، اما می‌تواند در هر جایی از مری نیز ایجاد شود. این سرطان همچنین سرطان اپیدرموئید نیز نامیده می‌شود.
2- آدنوکارسینوما: سرطانی که در سلول‌های ترشحی (غده ای) ایجاد می‌شود. سلول‌های ترشحی موجود در دیواره مری، مایعاتی هم چون موکوس را تولید و ترشح می‌کنند. این سرطان بیشتر در بخش تحتانی مری، نزدیک معده ایجاد می‌شود.
کسانی که دچار رفلاکس معده (برگشت اسید معده به مری) در طولانی مدت باشند، در معرض خطر ابتلابه سرطان مری قرار دارند
شیوع
شیوع سرطان مری در مردان حدود سه برابر بیشتر از زنان است.
هم چنین در نژادهای آفریقایی-آمریکایی سه برابر قفقازی ها است.
هم چنین سرطان مری در کشورهای در حال توسعه ای همچون چین و هند و نقاطی از آفریقا شایع‌تر است.
میزان مرگ و میر
در عمده موارد، سرطان مری کشنده است. مرگ ناشی از سرطان مری، 4 برابر بیشتر از سرطان رکتوم است. فقط حدود 10 درصد از بیمارانی که با سرطان مری تشخیص داده شده اند، بیش از 5 سال زنده می مانند و این بیماران احتمالا مداوا می‌شوند.
چه عواملی می توانند باعث سرطان مری شوند؟
- مصرف دخانیات: مصرف سیگار همراه با افزایش خطر سرطان مری پیشرفته است. اگر یک فرد سیگاری، الکل زیادی مصرف کند، خطر به میزان زیادتری وجود دارد.
- الکل: مصرف الکل، خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهد.
- رژیم غذایی: رژیم غذایی پر چربی و با پروتئین و کربوهیدرات کم به نظر می رسد که خطر سرطان مری را افزایش می دهد. مصرف نیتروزامین (که یک افزودنی غذایی است) خطر سرطان مری را افزایش می دهد.
- سن : خطر سرطان مری با افزایش سن زیاد می‌شود. بیشترین شانس سرطان مری در گروه سنی 70 تا 80 سال است.
- جنس: مردان سه برابر، خطر بیشتری برای سرطان مری نسبت به زنان دارند.
- نژاد: نژاد آفریقایی- آمریکایی سه برابر، خطر بیشتری برای سرطان مری نسبت به نژادهای قفقازی دارند.
- تحریک طولانی مدت مری به وسیله اسید: بیماری رفلاکس معده به مری، اساسا به این معنی است که اسید معده از سمت معده به مری برمی گردد. افراد دچار رفلاکس طولانی مدت، در معرض خطر بالای سرطان مری هستند.
- مری بارت: افرادی که دچار رفلاکس طولانی مدت هستند، احتمالا دچار مری بارت می‌شوند. در این بیماری، سلول‌هایی که مری را می پوشانند در اثر تماس طولانی مدت با اسید معده، شبیه سلول‌های پوشاننده معده می‌شوند. این حالت با خطر بالایی از سرطان مری همراه است.
- تماس شغلی با مواد شیمیایی: تماس طولانی مدت با برخی موادشیمیایی هم چون پرکلرواتیلن، شانس ابتلا به سرطان مری را بالا می برد. این ماده در صنایع خشکشویی معمولا به کار می رود.
- مصرف زیاد مایعات خیلی داغ: مصرف زیاد مایعات خیلی داغ مثل چای داغ، احتمالا خطر ابتلا به سرطان مری را بالا می برد.
- آسیب های مری
- کمبود شدید آهن
- سابقه قبلی سرطان
- اشالازی: حالتی است که در آن انتهای مری، بسته باقی می‌شود و جلوی عبور غذا و مایعات به معده را می‌گیرد. مری در بالای محل گرفتگی، نازک و متسع می‌شود. ادامه این حالت در طولانی مدت، شانس ابتلا به سرطان مری را بالا می برد.
مصرف زیاد مایعات خیلی داغ مثل چای داغ، خطر ابتلا به سرطان مری را بالا می برد
علایم سرطان مری چیست؟
شایع ترین علامت سرطان مری، اشکال در بلع غذا است. از علایم دیگر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دشواری بلع: این حالت به دلیل گیر کردن مواد غذایی و مایعات به سمت معده رخ می دهد. مراحل اولیه سرطان مری معمولا این علامت را ایجاد نمی کنند. اما هر چه بیماری پیشرفت می‌کند، این مشکل بیشتر می‌شود.
- کاهش وزن: این حالت به دلیل کاهش ورود و جذب مواد غذایی رخ می‌دهد و یا ناشی از اثر مستقیم خود تومور مری است.
- درد قفسه سینه: در برخی از بیماران، سرطان مری می‌تواند دردی مشابه درد بیماری‌های قلبی در ناحیه قفسه سینه ایجاد کند.
- درد در هنگام بلع غذا
- این بیماری علایم دیگری هم می‌تواند داشته باشد از جمله: استفراغ، سکسکه، سرفه های مزمن، سرفه های خونی، درد پشت و سطح کلسیم بالای خون.
چگونه سرطان مری تشخیص داده می‌شود؟
مراحل اولیه سرطان اغلب بدون علامت هستند. پس در اغلب موارد، سرطان مری در این مراحل تشخیص داده نمی شود. در برخی بیماران، سرطان اولیه مری در حالی تشخیص داده می‌شود که آزمایشاتی برای بیماری های دیگر انجام شود.
هنگامی که بیمار علایمی را که نشانه احتمال سرطان مری هستند داشته باشد تست های مختلفی قابل انجام هستند:
- آندوسکوپی
- مطالعه با باریوم: با خوردن باریوم و مطالعه ی مری با اشعه X می‌توان رشد مری را در یک منطقه بررسی کرد. اما به دلیل این که نمی توان در این روش بیوپسی انجام داد، مانند آندوسکوپی نیست.
- سی تی اسکن
- PET Scan
- توراکوسکوپی
شانس بهبودی و درمان
شانس بهبودی و درمان به عوامل زیر بستگی دارد:
- مرحله سرطان (یعنی اینکه بخشی از مری را درگیر کرده باشد، یا همه آن را، یا حتی به بخش های دیگر بدن هم سرایت کرده باشد)
- اندازه تومور
- سلامت کلی بیمار
وقتی سرطان مری زود تشخیص داده شود، شانس بهتری برای بهبودی وجود دارد.
بیشتر موارد سرطان مری در ایران در شمال و مناطق شمال بوده است
مراحل سرطان مری
مراحل زیر برای سرطان مری در نظر گرفته می‌شوند:
مرحله صفر: در این مرحله سرطان فقط در داخلی ترین لایه سلول‌ها که مری را می پوشانند وجود دارد. این مرحله را سرطان in situ نیز می نامند.
مرحله I: در این مرحله، سرطان از داخلی ترین لایه سلول‌ها به لایه بعدی بافت های دیواره مری منتشر می‌شود.
مرحله II: این مرحله خودش به دو بخش IIA و IIB تقسیم می‌شود که بستگی به محل انتشار سرطان دارد:
مرحله IIA: سرطان به لایه عضلانی مری یا به لایه خارجی جدار مری منتشر می‌شود.
مرحله IIB: سرطان می‌تواند به هر کدام از سه لایه اولیه مری یا به غدد لنفاوی منتشر شود.
مرحله III: در این مرحله سرطان به لایه خارجی مری منتشر شده و احتمالا می‌تواند به بافت ها و غدد لنفاوی اطراف مری نیز انتشار یابد.
مرحله IV: این مرحله نیز خود شامل دو مرحله است:
مرحله IVA: سرطان به غدد لنفاوی مجاور یا دور انتشار می‌یابد.
مرحله IVB: سرطان به غدد لنفاوی دور یا سایر اعضای بدن انتشار می‌یابد.
درمان
روش‌های درمانی متفاوتی برای سرطان مری وجود دارد. 5 روش استانداردی که برای درمان استفاده می‌شوند عبارتند از:
جراحی
باز کردن مسیر مری
رادیوتراپی
روش های لیزر درمانی
آیا سرطان مری قابل پیشگیری است؟
برخی عوامل خطری که در ارتباط با سرطان مری هستند، مثل کشیدن سیگار قابل تغییرند، اما برخی مثل سن و نژاد غیر قابل تغییرند.
شما می توانید برخی کارهای زیر را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان مری انجام دهید:
- نکشیدن سیگار و اجتناب از مصرف زیاد الکل
- درمان مناسب و سریع بیماری‌هایی که می توانند در ایجاد سرطان مری نقش داشته باشند.
- برخی تغییرات دیگر در شیوه زندگی مثل کاهش مصرف چربی، اجتناب از خوردن مایعات داغ، عدم مصرف نیتروزامین، مصرف مناسب میوه ها و سبزیجات.
سرطان مری در ایران
سرطان مری یکی از 10 سرطان شایع در جهان است. ایران یکی از مناطق با خطر بالای سرطان مری است.
بیشتر موارد سرطان مری در ایران در شمال و مناطق شمال بوده است.
در یک پژوهش که توسط مؤسسه سرطان ایران انجام شد، 9 درصد همه سرطان‌ها و 27 درصد سرطان‌های گوارشی در ایران، سرطان مری بوده است.
منطقه انتهایی مری بیشتر درگیر بوده است.
مصرف آرد گندم و مصرف چای داغ، شانس ابتلا به سرطان مری را افزایش داده است.
مطالب مرتبط:
سرطان مری در شمال ایران زیاد است
اگر می خواهید سرطان مری نگیرید ...
