چرا انرژی هسته‌ای می‌خواهیم؟
بیستم فروردین ماه، مقارن با تکمیل چرخه سوخت هسته‌ای در تقویم رسمی ایرانیان روز ملی فن آوری هسته‌ای نام گرفته است که جا دارد این روز را بر دانشمندان هسته‌ای و تمامی ایرانیان مبارک باد بگوییم.
20 فروردین سال 1385 خبر دستیابى ایران به فناورى غنى‌سازى اورانیوم و راه اندازى یک زنجیره کامل غنى سازى توسط سانتریفیوژهاى ساخت ایران در نطنز اعلام شد.
در پی این موفقیت دانشمندان و متخصصان کشورمان در دستیابی به نسل جدیدی از سانتریفیوژها در ایران و اعلام آن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کشورمان در زمره کشورهای صاحب تکنولوژی در غنی‌سازی اورانیوم محسوب می‌شود.
این مراسم باشکوه در مشهد مقدس و در جوار بارگاه ملکوتى ثامن الحجج (ع) برگزار شد.
پس از آن با تصویب شوراى عالى انقلاب فرهنگى، به پاس قدردانى از تلاش‌هاى افتخار آفرین دانشمندان جوان ایرانى در دستیابى کشور به فناورى صلح آمیز هسته اى، 20 فروردین در تقویم رسمى ایرانیان «روز ملى فناورى هسته اى» نام گرفت.
فناوری هسته ای، به توانایی تبدیل اورانیوم طبیعی به اورانیوم غنی شده از طریق شکافت اتم ها و توانمندی هم جوشی اتم ها اطلاق می شود.
تولید برق هسته ای از برنامه های کلان جمهوری اسلامی است که در این زمینه داشتن چرخه سوخت هسته ای و توسعه نیروگاه های اتمی نقش مهمی دارند.
دستیابی به فناوری هسته ای و پیشرفته، جزو حقوق مسلّم کشورهای عضو پیمان عدم گسترش سلاح های هسته ای است. براساس این پیمان، کشورهایی که دارای فناوری پیشرفته هسته ای و نیز سلاح اتمی اند، موظفند به دیگر کشورهای عضو در دستیابی به فناوری هسته ای غیرنظامی کمک کنند.
در قبال این کمک، کشورهای مورد نظر متعهد می شوند: از هر گونه تلاش برای رسیدن به سلاح اتمی صرف نظر نمایند».
20 فروردین با تصویب شوراى عالى انقلاب فرهنگى،در تقویم رسمى کشورمان «روز ملى فناورى هسته‌اى» نام گرفت
انرژی هسته ای، کلید تعیین کننده استقلال و عدم استقلال کشورها در دنیای آینده است. با توجه به محدودیت منابع خداداد سوخت فسیلی، فناوری اکتسابی در زمینه سوخت پاک و انرژی هسته ای، نقش مهم و برجسته ای در تعیین شاخص های اقتدار و استقلال کشورها ایفا می کنند.
در نظام جهانی فعلی، دستیابی به چرخه سوخت هسته ای بر اقتدار سیاسی می افزاید و در فرآیند چانه زنی ها و کشمکش های دیپلماتیک و قراردادها و عهدنامه ها، بر کارآیی دارندگان انرژی اتمی اثرگذار است.
اورانیوم امروز خود یک عامل تعیین کننده برای سیطره قدرت در جهان به شمار می رود و دستیابی به فناوری غنی سازی اورانیوم و ایجاد نیروگا ه های اتمی، شرایط سلطه از پیش تعیین شده را که بعد از پایان جنگ سرد و شکل گیری روابط جدید بین المللی به وجود آمده است، به چالش می گیرد و قدرت ها را به دوباره سازی روابط تهدید می کند.
دانش هسته ای میعادگاه دانش های دیگر است و رشد و توسعه معنادار دانش هسته ای ارتقای سطح سایر فناوری ها و فنون را به دنبال خواهد داشت. ازاین رو، گفته می شود دانش هسته ای، دانش حساس و فاخر است و دستیابی به آن موجب ایجاد غرور ملی و پرستیژ ملی در مردم یک جامعه یا کشور خواهد شد.
اما شاید همه از اهمیت این فن‌آوری آگاهی نداشته باشند و بپرسند: چرا انرژی هسته‌ای؟
به زبان ساده، انرژی هسته‌ای، انرژی گرمایی آزاد شده حاصل از شکافت اتم اورانیوم است که از آن برای تولید بخار آب و گرداندن توربین‌های تولید برق استفاده می‌شود؛ به این صورت که، اورانیوم معدنی بایستی طی یک فرآیند در تأسیسات فرآوری به گاز هگزافلوراید تبدیل شود و سپس با تزریق به شبکه‌ای از سانتریفیوژها غنی شده و سپس قابل استفاده گردد؛ همان فرآیندی که موانع بسیاری در راه آن نهادند اما بی اثر ماند.
این انرژی در دسته انرژی‌های نیمه‌پاک و غیرقابل تجدید تقسیم بندی می‌شود؛ به این دلیل نیمه پاک که زباله‌ها و پس‌ماندهای آن هزاران سال در محیط زیست باقی مانده و برای سلامت موجودات زنده بسیار خطرناک هستند، اما با وجود این نقطه ضعف، پس از مقایسه آماری بین خطرات همه انواع انرژی، انرژی هسته‌ای جزو بهترین گزینه‌های موجود به‌شمار می‌آید.
این در حالی است که این چرخاندن توربین ها تنها بخشی از کاربردهای این انرژی است و در حقیقت از طریق دستیابی به این انرژی، به دستاوردهای زیادی در پزشکی، صنعت، کشاورزی و دیگر علوم می‌رسیم که شاید به تنهایی توجیه کننده تلاش برای رسیدن به این فن‌آوری هم باشند؛ انرژی خاصی که قابل تبدیل به تمامی انرژی‌های دیگر هم هست ولی تنها از طریق فن‌آوری خاصی به دست می‌آید.
موارد زیادی از کاربردهای انرژی هسته‌ای وجود دارد اما شاید بد نباشد که برخی کاربردهای آن را با هم مرور کنیم:
1. تولید برق:
یکی از مهم‌ترین موارد استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای، تولید برق از طریق نیروگاههای اتمی است که با توجه به پایان‌پذیر بودن منابع فسیلی و روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی، استفاده از انرژی هسته‌ای برای تولید برق امری ضروری و لازم می‌باشد.
2. پزشکی و بهداشت:
در کشورهای پیشرفته صنعتی، از انرژی هسته‌ای به صورت گسترده در پزشکی استفاده می‌کنند؛ اینجاست که با توجه به شیوع برخی از بیماری‌ها از جمله سرطان، ضرورت تقویت طب هسته‌ای در کشورهای در حال توسعه مانند کشورمان نیز هر روز بیشتر می‌شود. اینها تنها چند مورد از مهم‌ترین کاربردهای انرژی هسته‌ای در علم پزشکی هستند:
• رادیو گرافی • گامااسکن • استرلیزه کردن هسته‌ای و میکروب زدایی وسایل پزشکی با پرتو‌های هسته‌ای • رادیو بیولوژی • تهیه و تولید کیتهای رادیو دارویی جهت مراکز پزشکی هسته‌ای • تهیه و تولید رادیو دارویی جهت تشخیص بیماری تیروئید و درمان آن‌ها • تهیه و تولید کیتهای هورمونی • تشخیص و درمان سرطان پروستات • تشخیص سرطان کولون، روده کوچک و برخی سرطانهای سینه • تشخیص تومورهای سرطانی و بررسی تومورهای مغزی، سینه و ناراحتی وریدی • تصویر برداری بیماریهای قلبی، تشخیص عفونت‌ها و التهاب مفصلی، آمبولی و لخته‌های وریدی • تهیه و تولید رادیوداروی ید131• موارد دیگری چون تشخیص کم خونی، کنترل رادیو داروهای خوراکی و تزریقی و ...
3. دامپزشکی و دامپروری:
ناگفته پیداست که در این زمینه نیز کاربردهای مشابه با موارد بهره بردن از انرژی هسته‌ای در پزشکی در دسترس است اما به گونه‌ای دیگر:
• در پیشگیری، کنترل و تشخیص بیماریهای دامی • در تولید مثل و تغذیه دام • در اصلاح‌نژاد • در بهداشت و ایمنی محصولات دامی و خوراک دام.
تولید برق هسته ای از برنامه های کلان جمهوری اسلامی است که در این زمینه داشتن چرخه سوخت هسته ای و توسعه نیروگاه های اتمی نقش مهمی دارند
4. دسترسی به منابع آب:
تکنیکهای هسته‌ای برای شناسایی حوزه‌های آب زیر زمینی، هدایت آبهای سطحی و زیر زمینی، کشف و کنترل نشت و ایمنی سد‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی در شیرین کردن آبهای شور نیز کاربرد دارد.
5. کشاورزی:
تشعشعات هسته‌ای کاربردهای زیادی هم در کشاورزی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتست از:
• موتاسیون هسته‌ای ژن‌ها در کشاورزی • کنترل حشرات با تشعشعات هسته‌ای • جلوگیری از جوانه زدن سیب زمینی با اشعه گاما • انبار کردن میوه‌ها و ...
6. دیرینه‌شناسی (باستان‌شناسی):
عمر یابی صخره‌ها توسط C14 در باستان‌شناسی بسیار مشهور است.
7. کاربردهای صنعتی:
مهم‌ترین کاربردهای صنعتی این فن‌آوری عبارتند از:
• نشت یابی با اشعه • دبی سنجی پرتویی (سنجش شدت تشعشعات، نور و فیزیک امواج) • سنجش پرتویی میزان سائیدگی قطعات در حین کار • سنجش پرتویی میزان خوردگی قطعات • چگالی سنج مواد معدنی با اشعه • کشف عناصر نایاب در معادن • تهیه و تولید چشمه‌های پرتوزایی کبالت برای مصارف صنعتی• تولید چشمه‌ها ی ایریدیم برای کاربردهای صنعتی و بررسی جوشکاری در لوله‌های نفت و گاز و ...
بدین ترتیب در می‌یابیم که با توجه به اهمیت این انرژی، دستیابی به این تکنولوژی، نه تنها برای کشور ما، بلکه برای تمامی کشورهای جهان امری الزامی است و جای خوشحالی دارد که در سال‌های اخیر با تاکید مسئولان و همراهی همه جانبه مردم به پیشرفت‌های بسیاری در این زمینه نائل شده‌ایم. امید است که روزی بتوانیم از نیروگاههای اتمی بجای نیروگاههای کنونی برای تولید برق کشور استفاده کنیم و علاوه بر استفاده از فن‌آوری‌های به دست آمده، در روش‌های نوین (من جمله بهره جویی از »گداخت هسته‌ای» که روش جدید و نوظهوری در صنعت هسته‌ای دنیا است و در تلاش برای دستیابی به آن هستیم) هم موفقیت های زیادی کسب کنیم.
فرآوری: یوسف قاضی زاده
بخش سیاست تبیان
منابع:تابناک، همشهری آنلاین، حوزه
