چرا فیس بوک فیلتر است

آقامیری بر این عقیده است كه شبكه‌های اجتماعی می‌توانند اثر خوبی در مقابله با جنگ نرم داشته باشند اما نه در زمانی كه عمده محتوای آن‌ها مضر است و ممكن است برخی افراد را آماده پذیرش افكار وعقاید باطل خود كند.

حجت‌الاسلام سیدمحمدرضا آقامیری در گفت‌وگو با خبرنگار فناوری اطلاعات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)،درباره گسترش روزافزون شبكه‌های اجتماعی و رویكردهای تعامل محورانه آن‌ها با كاربران دنیای مجازی اظهار كرد: با توجه به اینكه تكنولوژی هم می‌تواند آثار تخریبی داشته باشد و هم سازنده، می‌توان به نسبی و اعتباری بودن موضوعیت آن پی برد به نحوی كه اگر ابزار نوین راهی برای توسعه علم و فرهنگ باشد، می‌توان بسته به استفاده و كاركرد آن كه اگر در جهت مثبت و یا منفی باشد، آثار متفاوتی را برای آن متصور شد.

او گفت: به عنوان مثال از یك میكروفن هم می‌توان استفاده‌های مثبت داشت و هم منفی كه در راستای كاركرد مثبت، توسعه فرهنگ از طریق تدریس و پرورش نفوس انسانی صورت می‌گیرد و از بعد منفی می‌توان به تخریب شخصیت یك رقیب انتخاباتی اشاره كرد و یا با آن ابزار به توسعه و بسط افکار انحرافی پرداخت. در کل، بحث رسانه به همین شكل است؛ وقتی رسانه با قالب‌های جدید به میدان می‌آید، کماکان می‌تواند زمینه را برای استفاده‌های منفی و مثبت باز بگذارد.

كارشناس تعیین مصادیق محتوای مجرمانه خاطرنشان كرد: طی دو دهه گذشته شاهد حضور اینترنت در كشور بوده‌ایم كه همراه خود جریانات تلخ و شیرینی را به ارمغان آورده است، در حالی كه ما پیش‌بینی‌ برای فن‌آوری‌های نو، همواره نداشته‌ایم و در اینترنت نیز چون سایر تکنولوژی‌ها، تمهیدی برای آن نیندیشیده بودیم.

او معتقد است كه بعد از پیدایش اینترنت كم كم با مفهوم آن آشنا شدیم و این در حالی بود كه توسعه قارچ‌گونه آن در جای جای كشور موجب برخی نگرانی‌ها و دغدغه‌ها شده بود و البته عمده دغدغه به دلسوزان نظام مربوط بود تا وسیله‌ای نشود كه فرهنگ را از شمایل ملی خارج كند و به ناكجاآباد رهنمون سازد و درحقیقت شناخت ما از این تکنولوژی و توسعه آن همگام نبود و این همان چیزی است که نگرانی‌ها را موجب گردید.

وی خاطرنشان كرد: در اینترنت چند موضوع مطرح است؛ یكی پهنای باند و حضور در این شاهراه ارتباطی که عمدتاً بحثی سخت‌افزاری است و دیگری این كه با توسعه این بستر، هر كاربری می‌تواند در این شاهراه حضور داشته باشد، حال یا حضوری پررنگ و فعال و یا حضوری کاملا تاثیرپذیر و منفعلانه.

او گفت: وجود این شاهراه بزرگ نقل و انتقال داده در كشور و حضور ما در این شاهراه، کاربران ایرانی را صرفا به یك مصرف‌كننده اینترنتی تبدیل كرده بود و نباید از یاد برد كه حضور فعال و تاثیرگذار در این شاهراه، راهی نداشت، جز ایجاد سایت‌ها و پایگاه‌هایی كه چندان هزینه‌ای نیز در بر نداشت اما می‌توانست در بستر تبادل محتوا موثر واقع شود.جذب مخاطب از خصوصیات بارز رسانه اینترنت است و رونق آن به سلیقه تولیدكنندگان محتوا و مدیران وب سایت‌ها بستگی دارد.

* تعامل مجازی عامل جذب مخاطب

آقامیری ادامه داد: البته تاثیرگذاری در اینترنت تا زمان یك سویه بودنش همراه با سختی‌های خاص خود بود که چندان جای پیشرفتی نداشت چراكه هر یك از مراحل تحقیق، تایپ، ویرایش و مراحل دیگر هزینه‌زا بود و در انتها نیز تاثیری را كه باید، نداشت. حال این رویه به دو سویه شدن برای توسعه بستر تعاملی و تاثیرگذاری بیشتر نیاز داشت تا بتواند نظر كاربران را بیش از پیش جلب كند.در كشور ما نیز این روند دو سویه و تعاملی به تحقق پیوست و بحث تولید اطلاعات، توسط سازمان‌ها، ارگان‌ها و... طی چند سال اخیر با ظهور شبكه‌های اجتماعی به دست كاربران نیزافتاده است.

* تمامی شبكه‌های اجتماعی خط قرمز دارند

او درباره روند فعالیت شبكه‌های اجتماعی تصریح كرد: در این شبكه‌ها، تنها بستر و عرصه‌ای برای فعالیت واگذار می‌شود و بنابر آن، چارچوبی برای فعالیت‌ها در نظر گرفته می‌شود که همه باید در این چارچوب فعالیت كنند و البته مساله عمده، بحث تولید اطلاعات است که در شبکه‌های اجتماعی توسط کاربر صورت می‌گیرد و این مهم‌ترین دلیل انگیزه حضور کاربران در این شبکه هاست، در حقیقت یک نوع هویت‌بخشی نیمه کاذب برای کاربران صورت می‌گیرد که باعث حضور پررنگ آنان در این عرصه می‌شود.

این کارشناس درباره این كه برخی شبكه‌های اجتماعی، شعار آزادی بیان را دارند افزود: چارچوب در شبكه‌های اجتماعی چه خارجی و چه داخلی به صورت جدی مطرح است و برخی هم كه می‌گویند ما چارچوبی نداریم، جلوی انتشار برخی مطالب را در بسیاری از موارد می‌گیرند؛ حال ممكن است كاربر بتواند در این راستا به هر كه و هرچه بخواهد، توهین كند، یا هر که را که بخواهد تخریب و به همه اشخاص و چهره‌های ملی و حتی به مراتب بالاتر نیز افترا بسته و توهین كند بدون این كه كوچك‌ترین مشكلی داشته باشد اما اگر كمی پایش را از خطوط قرمزی که آنان دارند، فراتر نهد، جلوی فعالیتش را می‌گیرند. به طور مثال؛ هر فعالیتی که طرح هولوکاست را در برخی شبکه‌های خارجی، مطرح کند، محکوم به از دست دادن امکان فعالیت در آن شبکه اجتماعی است.

*جهت‌دهی اطلاعات شبكه‌های اجتماعی

او گفت: غرض از ایجاد شبكه‌های اجتماعی، محور قرار دادن کاربر در سایت‌های اینترنتی است، حال بماند كه در ظاهر کاربران معمولی، تولیدكنندگان اطلاعات هستند اما در پشت قضیه جهت‌دهی در انتشار اطلاعات وجود دارد.

وی درباره نحوه جهت‌دهی به انتشار این اطلاعات خاطرنشان كرد: ‌جهت‌دهی، این گونه است كه به‌عنوان مثال اگر در موتور جست‌وجویی، عبارت تاریخچه "شیطان‌پرستی" جست‌وجو شود، مرحله بعدی كه عبارت "شیطان" وارد مرورگر و كادر جست‌وجوی همان موتور جستجو شود، براساس الگوریتم‌های در نظر گرفته شده، اصول و تاریخچه شیطان‌پرستی به صورت ریز و با جزییات حتی براساس مناطق و آداب و رسوم هر ملتی لیست می‌شود و این همان جهت دهی و اغوای کاربران است که با لطافتی خاص و روشی نامحسوس رخ می‌دهد.

آقامیری گفت:‌ این شیوه جست‌وجو و آرایش لیست به همین گونه در شبكه‌های اجتماعی نیز وجود دارد و به این ترتیب ناخودآگاه كاربر را به سمت آیین و طرز تفكرهای خاص سوق می‌دهد، حال ممكن است كه كاربر هدفش از جست‌وجوی چنین عبارتی، دیدگاه قرآن نسبت به شیطان‌پرستی بوده است، نه حضور در جمع شیطانی آنان.

* جهت‌دهی دموكراسی در فیس‌بوك

او با بیان اینكه شبكه‌های اجتماعی بسیار خوب‌اند چراكه تعاملی و كاربر محور هستند اما دموكراسی را جهت می‌دهند و با تاكید بر اختلالاتی كه اینگونه شبكه‌ها می‌توانند در بنیان افراد به وجود آورند، گفت: ‌ارتباط با این شبكه‌ها موجب می‌شود كاربر برروی شالوده خانوادگی خود پا بگذارد و پایه‌های خانواده به عنوان مهم‌ترین اركان هر جامعه‌، سست شود.

کارشناس كارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه تصریح كرد: این شبكه‌ها به دلیل این كه مجالی ایجاد می‌كنند تا در موضوعی واحد، تمامی محتوای مربوطه، جلوی دیدگان كاربر نقش بندد، موجب بروز دو اشکال می‌شوند؛ یکی قرار گرفتن در مقابل انبوهی از اطلاعان درهم و غربال نشده و دیگری قرار گرفتن در مقابل اطلاعاتی که درک آن از حد کاربران بیش‌تر است، بنابراین توجهی به ظرفیت‌ها و عقل كاربران ندارند و همین موجب می‌شود كه درك و هضم این مطالب برای عده‌ای سخت باشد.

*محتوای سنگین موجب امراض لاعلاج

*شبكه‌های اجتماعی و محیط‌ ناهمگن

آقامیری با اشاره به اینكه درصد قابل توجهی از دوستی‌ها در این محیط همگن نیستند، اذعان كرد: به دلیل حضور در یك فضای تكنیكی و تعاملات گسترده، برخی عقاید در اذهان افراد رسوخ می‌كند و موجب تغییر نگرش در آن‌ها می‌شود كه وقتی فرزند یك خانواده در منزل و جمع خانواده سخن می‌گوید، پدر و مادر می‌گویند كه این حرف‌ها از او نیست و این می‌تواند یك خطر جدی باشد.

* فیس‌بوك گریبان‌گیر كاربران

این كارشناس درباره دلایل مسدود كردن دسترسی به این شبكه‌ها كه با شعارهای دموکراسی‌گرایانه، توسعه یافته‌اند اظهار كرد: این شبكه‌های خارجی در حال حاضر گریبان‌گیر كاربران ما شده است در حالی كه در داخل هم اگر شبكه‌هایی با این اهداف، ایجاد شوند و خارج از منشور حركت كنند، لازم است جلوی فعالیتشان گرفته ‌شود.

او گفت: در پشت شبكه‌های اجتماعی خارجی، نظام‌های قدرتمندی حضور دارند و عمده دلیلی كه باعث این شد، جلوی فعالیت اینگونه شبكه‌ها در ایران گرفته شود این بود كه دیر به فكر افتادیم؛ ‌البته در حال حاضر هم شبكه‌هایی در داخل همچون چارباغ، كلوب، پارسی بلاگ و پرشین بلاگ،حضور دارند كه همین فعالیت‌ها را با نظارت بهتر و بیش‌تر انجام می‌دهند که توصیه ما حضور کاربران ایرانی در این شبکه‌هاست.

*جاسوس الكترونیكی در كمین

کارشناس تعیین مصادیق محتوای مجرمانه گفت: در گذشته اگر كشورها برای دسترسی به اطلاعات محرمانه سیاسی، اقتصادی و یا نظامی دیگر كشورها، جاسوسانی را تربیت می‌كردند و به آنجا می‌فرستادند و آن‌ها نیز برای دسترسی به اطلاعات، مرگ را به جان می‌خریدند، امروزه این روال تغییر كرده است و این جاسوسی از طریق بسترهای الكترونیكی صورت می‌گیرد.

وی درباره برخی چهره‌های سیاسی و سابقه خرابكاری آن‌ها در دسترسی به اطلاعات محرمانه دیگر كشورها گفت: افراد مشهور سیاسی كنونی در گذشته به وسیله عكاسی، جاسوسی می‌كردند و این نشان‌دهنده اهمیت اطلاعات حساس و ضروری است كه افراد بسیاری در به دست آوردن آن از همه چیز، مایه می‌گذاشتند و اكنون برخی از اطلاعات حساس نظامی کشورها از طریق شبكه‌های اجتماعی فاش شده و می‌شود.

او گفت: تهدید دیگر شبكه‌های اجتماعی، بر هم زدن بنیان خانواده‌هاست؛ چراكه هر شبكه‌ای، براساس ساختار، منشور خاص و اصطلاحات رایج خود را دارد و موجب می‌شود كه وابستگی به آن قالب برای كاربران به وجود آید و اصطلاحات رایج آن نیز روز به روز گسترش یابد و موجب شود كه تفریح كاربران با دوستان اینترنتی باشد و ارتباطات فیزیكی و دوستانه و محفل‌های صمیمانه، تبدیل به ارتباطات مجازی با دیالوگ خاص خود شود.

آقامیری درباره دیگر اختلالات شبكه‌های تعامل‌محور یادآور شد: اختلال در نظام اجتماعی ملی، نیز یكی دیگر از مشخصات شبكه‌های اجتماعی بیگانه است و دلیل عمده بسته بودن برخی از آن‌ها در ایران همین است، چراكه اشاعه‌دهنده تصاویر مبتذل هستند، مقدسات و نظام اجتماعی ملی را مسخره می‌كنند و فرهنگ و زن و مرد ایرانی را به سخره می‌گیرند.

او درباره این كه با وجود بسته بودن این شبكه‌ها، عده‌ای از طریق نوپروكسی‌ها به باز كردن آن‌ها اقدام می‌كنند گفت: به دلیل این كه برخی از این سایت‌ها از درگاه ورودی فیلتر هستند، عده بسیاری برای باز كردن آن تلاش نمی‌كنند و با دیدن بسته بودن آن دیگر مبادرت به باز كردن صفحه نمی‌كنند اما عده‌ای هم به دنبال برخی راه‌ها می‌روند كه ممكن است حتی قانونی نباشد.

* شبكه‌های اجتماعی رصد می‌شوند

كارشناس تعیین مصادیق محتوای مجرمانه درباره استفاده از ظرفیت‌های این شبكه و اعمال خواسته‌های خود و صادرات افكار و عقاید ایرانی اذعان كرد: فعالیت‌های خوبی بر بستر این شبكه‌ها می‌توان انجام داد كه سازمان‌های مربوطه نیز مشغول چنین كاری هستند؛ ما می‌توانیم اطلاعات به دست آمده از سایر كشورها از طریق درگاه اینترنتی را دسته‌بندی كنیم و از مجموع تمامی اطلاعات كسب شده، می‌توانیم تاثیر تامی بر مجرای محتوای اینترنتی كشور داشته باشیم.

آقامیری درباره این كه چرا دسترسی به این شبكه‌ برای دسترسی هرچه بیش‌تر به اطلاعات دیگر كشورها بازگذاشته نمی‌شود، خاطرنشان كرد: می‌توانیم با اتخاذ تدابیری فعالان خارج از چارچوب را به این حوزه سوق دهیم و فعالیت‌های آن‌ها را با دیدگاه‌های روشنی كه به آن‌ها می‌دهیم، هدایت كنیم.

او افزود: وظیفه ما این است كه مردم را از معرض تهدیدات خارج كنیم و به همین دلیل نمی‌توانیم شبكه را برای دسترسی عموم باز بگذاریم چراكه اگر دسترسی برای همگان آزاد باشد، به همان مثال عدم هضم مطالب توسط برخی می‌رسیم اما در عین حال باید برای فعالیت افراد فرهیخته چاره‌ای اندیشید.

وی درباره علت فیلتر بودن برخی سایت‌های اجتماعی گفت: گاهی اوقات مجبوریم برای برخورد با برخی مسائل، رویكرد حذفی داشته باشیم و این كار ضرورت دارد چراكه صلاح عموم در آن است و مصلحت كشور نیز در آن نهفته است كه البته این عمل در مقابل برخی شبكه‌ها كه با هدف تخریب و ضربه زدن به میدان می‌آیند اتخاذ می‌شود.

آقامیری درباره فرهنگ‌سازی برای استفاده از چنین محتواهایی گفت: مقدمه ضروری فرهنگ‌سازی، برخوردهای حذفی است به عنوان مثال اگر مردم در حال حاضر كمربند ایمنی خود را در وسایل نقلیه می‌بندند و یا از چراغ قرمز عبور نمی‌كنند به خاطر این است كه جریمه‌ها بالا رفت و هنجارها جدی‌تر گرفته شد و اكنون به فرهنگ تبدیل شده است.

او تصریح كرد: در حال حاضر می‌بینیم كه در حوزه قوانین راهنمایی و رانندگی فشار جریمه‌ها باعث فرهنگ‌سازی شد و تنها عده كمی هستند كه به اجبار قوانین را رعایت می‌كنند و دقیقا همان‌هایی هم هستند كه باعث تخلفات عمده و اتخاذ قوانین همگانی هستند.

این كارشناس افزود: برخوردهای حذفی تنها مختص كشور ما نیست و كشورهایی همچون چین نیز فیلترینگ را به شدت اعمال می‌كنند و البته در آمریكا و دیگر ممالك نیز برخی سایت‌های پورنو و سیاسی فیلتر می‌شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدرضا آقامیری با اشاره به این که شبكه ملی اطلاعات امری امکان‌پذیر است، درباره تاخیر در راه‌اندازی این شبكه اظهار كرد: از هم‌ گسیختگی نظام تولیدكنندگان اطلاعات عامل عمده‌ای بوده كه موجب این تاخیر شد چراكه اگر این بخش‌ها طی 10 سال گذشته دست به دست هم می‌دادند تا چنین شبكه‌ای ایجاد شود تاكنون به مرحله بهره‌برداری رسیده بودیم.

وی خاطرنشان كرد:‌ ایجاد چنین شبكه‌ای تعلق به سایت‌های خارجی را از بین می‌برد و به صراحت می‌گویم كه اگر شبكه داخلی به معنای واقعی و به قیمت اندك در برابر اینترنت گرانقیمت عرضه شود، اكثر مردم تمایل به تعامل با این سرویس داخلی را خواهند داشت.

او با اشاره به این كه در موسسه تبیان دیتاسنترهای (مرکز خدمات داده‌های اینترنتی) عظیمی را راه‌اندازی كرده‌ایم خاطرنشان كرد: یكی از مراحل فرهنگ سازی این است كه به تمام سازمان‌ها و ارگان‌های داخل كشور اعم از دولتی و خصوصی، اطلاع‌رسانی‌های لازم در جهت انتقال میزبانی‌هایشان از خارج كشور به داخل انجام شود و این امکان هم‌اکنون در موسسه تبیان و برخی شرکت های داخلی ایجاده گردیده است.

وی درباره انتقال میزبانی‌ها به مراكز داده این موسسه گفت: تفاهم نامه‌ای با معاونت امور مطبوعاتی وزارت ارشاد به امضا رسیده است كه در این راستا قرار شد پشتیبانی از سرورهای موسسات فرهنگی به این موسسه منتقل شود كه متاسفانه در حال حاضر این تفاهم‌نامه عملیاتی نشده است، امید می‌رود با عملیاتی شدن این تفاهم‌نامه گام مهمی در راستای تحقق شبکه اطلاعات ملی برداشته شود.

این كارشناس درباره شباهت شبكه ملی اطلاعات و رسالت پایش فضای وب تصریح كرد: این شبكه به هیچ عنوان مفهوم فیلترینگ ندارد چراكه مقوله‌ای جداست و باید دانست فیلترینگ و پایش تنها برروی فضای اینترنتی عملیات می‌كند و شبكه‌ای كه از آن به‌عنوان شبكه ملی اطلاعات یاد می‌شود، نیازی به نظارت ندارد.

آقامیری با تاكید بر این كه افزایش امنیت تبادل اطلاعات و كاهش هزینه‌های سربار و هم‌چنین هزینه‌های ترافیك بین‌الملل و صرفه‌جویی در خرید محتوای اینترنتی خارجی و تولید اطلاعات داخلی و چرخش آن در داخل کشور و حتی صدور اطلاعات به خارج، از جمله ویژگی‌های شبكه ملی اطلاعات است، یادآور شد: اینترنت در حال حاضر اختلالات و مخاطرات خاص خود را دارد چراكه هر از گاهی چند، شاهدیم که مثلاً كابل‌های انتقال اطلاعات قطع می‌شود و یا اتفاق دیگری برای اینترنت کشور رخ می‌دهد! اما با ایجاد شبكه ملی اطلاعات در كنار این شبكه بزرگ، دیگر چنین اختلالاتی را شاهد نخواهیم بود.

وی ادامه داد: علاوه بر این كه باید دانست برخی سرویس‌های فعال و موجود برروی اینترنت هم‌چنان برروی شبكه ملی اطلاعات قرار خواهد داشت مثل موتورهای جست‌وجویی كه با راه‌اندازی شبكه ملی اطلاعات الگوریتم‌های خاصی به آن داده می‌شود كه تنها در حیطه‌های مشخص و چارچوب‌های معینی قابلیت ارائه خدمات را دارند. با طراحی كش سرورهایی برروی خروجی اینترنت، امكان اتصال كاربران شبكه ملی اطلاعات به اینترنت را می‌توان محقق ساخت.

وی همچنین درباره اتخاذ روش فیلترینگ و محدودیت‌های مستقیم برای كاربران اینترنتی خاطرنشان كرد: نظارت برروی اینترنت، بدون فیلترینگ، نشدنی است و به لحاظ ارتباطی كه با اطلاعات سایر كشورها دارد باید امر فیلترینگ را اتخاذ كرد تا فعالیت‌های افراد و كاربران برروی این شبكه با مشکلی مواجه نشود.

این كارشناس گفت: سیستم فیلترینگ كشور طبیعتا یك سری مشكلات را به دلیل هوشمندی دارد چراکه در این نوع فیلترینگ عملیات توسط دستگاه صورت می‌گیرد و به همین دلیل در بسیاری از مواقع مسدودسازی با استفاده از روش‌های دستی اتخاذ می‌شود. اما باید دانست كه به زودی سیستمی باید طراحی شود كه الگوریتم‌های دقیق و هوشمند را پشتیبانی كرده و به ایفای نقش در حوزه فیلترینگ بدون خطا بپردازد.

آقامیری درباره ضابطه‌های موجود برای فیلترینگ در كشور گفت: بر اساس قانون جرایم رایانه‌یی، مصوب مجلس شورای اسلامی، ماده 21، کلیه ارایه‌کنندگان خدمات دسترسی باید به پالایش فضای اینترنتی خود اقدام كنند و درصورت تخطی از ارائه خدمات آنان جلوگیری می‌شود و همچنین بر اساس ماده 22 قانون مذکور ، کارگروه مشارالیه مسوولیت رسیدگی به سلامت فضای اینترنتی و مجازی کشور را برعهده دارد و در ماده 23 مراکز ارائه خدمات داده‌های اینترنتی داخلی (دیتاسنترها) نیز موظف به تبعیت از همین کارگروه هستند.

منبع: ایسنا