مهریز؛ بهشتی در دل کویر
در جنوب استان یزد، شهرستانی معتدل و بیابانی وجود دارد که مهریز نام دارد. این شهرستان دارای یک بخش با مرکزیت مهریز و پنج دهستان شامل بهادران، ارنان، تنگ چنار، خورمیز و میانکوه است.
در جنوب استان یزد، شهرستانی معتدل و بیابانی وجود دارد که مهریز نام دارد. این شهرستان دارای یک بخش با مرکزیت مهریز و پنج دهستان شامل بهادران، ارنان، تنگ چنار، خورمیز و میانکوه است.
مهریز شهرستانی است که به جهت ادامه ارتفاعات شیرکوه در بخش غربی آن و تشکیل سفره‌های آب زیرزمینی، هوایی معتدل‌تر از دیگر شهرستان‌های استان یزد دارد و به باغ شهر یزد مشهور شده است؛ البته باید گفت در این گستره، از شمال به جنوب و از غرب به شرق از میزان بارندگی کم می‌شود و خشکی محیط بیشتر خود را نشان می‌دهد. نبود توفان‌های شن در این منطقه برخلاف دیگر مناطق کویری، شرایط مناسب‌تری را برای سفر و گردش در این منطقه کویری ایجاد کرده است.
بزرگ‌ترین باغ انار جهان با 300 هکتار در مهریز قرار دارد. منابع طبیعی ازجمله چشمه‌ها و کوه‌های زیبا، گردشگری طبیعی این منطقه را رونق بخشیده و بازدیدکنندگان را آرامشی دوباره می‌بخشد.
از کوه‌های این منطقه می‌توان به امتداد شیرکوه، کوه لاخسه، کوه سیاه و کوه مدوار اشاره کرد که سرچشمه بیشتر جویبارهای فصلی این شهرستان، طبیعت منطقه را زیبا و لطیف کرده است.
چشمه بزرگ، پرآب و زیبای غربال‌بیز در نزدیکی روستای مدوار با چشم‌انداز طبیعی شگفت‌انگیز و آرامش‌بخش، چشمه دامگاهان (دون گاهون) در محلی به نام دون گاهون، منطقه تفریحی کوه ریگ، از مکان‌های تفریحی و گردشگری شهرستان است که مسافران و خانواده‌های بسیاری را سوی خود کشانده است.
سرو کهنسال مهریز با ارتفاع نزدیک به پانزده متر و حدود هزار سال عمر از شگفتی‌های طبیعی شهرستان به‌حساب می‌آید که دیدن آن خالی از لطف نیست.
رودخانه فصلی منشاد با گذر پلکانی شکل خود از میان دو کوه، دره سرسبز و بسیار قشنگی ایجاد کرده و در روزهای تعطیل پذیرای گردشگران بسیاری است که از طبیعت لذت می‌برند.
از دیگر جاذبه‌های منطقه، دره آدروشک است که سرسبز و خوش آب و هوا با چند چشمه طبیعی، فضایی مناسب را برای گردش و تفریح سالم ایجاد کرده است. این دره دارای یخچالی طبیعی است که در فصل تابستان پوشیده از برف است و برای گردشگران منطقه‌ای زیبا را به نمایش گذاشته است.
مجموعه مهر پادین
این مجموعه در شهرستان مهریز از توابع یزد و در فاصله 30 کیلومتری از این شهر و در خیابان مصطفی خمینی و محله مهر پادین واقع شده است.
مجموعه دارای یک ایوان و یک مناره است که مناره آن در حال حاضر تنها دارای دو ردیف تزئینات کاشی به رنگ‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و سیاه و سفید بر زمینه آجر در قسمت‌های بالایی آن و یک نقش لوزی از کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی به همراه دو چلیپای کوچک فیروزه‌ای در پایه منار است.
براساس شواهد موجود می‌توان استنباط کرد که این مجموعه از آثار دوره آل‌مظفر در قرن هشتم هجری باشد.
حس جنگ در قلعه مهر پادین
این قلعه در فاصله یک کیلومتری مجموعه مهر پادین قرار گرفته است. اگر به دنبال دیدن بخشی از تاریخ هستید که هنوز دست نخورده مانده و دوست دارید هیجان حضور در قلعه‌ای واقعی را، همان‌طور که در فیلم‌های تاریخی دیده‌اید حس کنید حتما از این قلعه بازدید کنید.
دیدن قلعه‌ای که مانند شهری کوچک با اتاق‌ها، خانه‌ها، خیابان‌ها و مغازه‌هایی که از اعماق تاریخ به همان صورت حفظ شده است ناخودآگاه ضربان قلب هر بیننده‌ای را بالا می‌برد. قدمت این قلعه مربوط به قرن هشتم و اساس آن از خشت بوده و دارای دو دیوار استحفاظی است که از این نظر شبیه به قلعه ابراهیم‌آباد است.هر دیوار قلعه چهار برج دیده‌بانی دارد که در مجموع دو ردیف دیوارها، هشت برج ساخته شده است. این قلعه تقریبا سالم مانده و در اطراف آن باغ‌های انار و زمین‌های کشاورزی واقع شده است.
در ورودی به قلعه دارای ایوان کنگره‌داری است که از طریق آن می‌توان به قلعه وارد شد. در بالای دیوارهای قلعه کنگره‌هایی ایجاد کرده‌اند که احتمالا کاربرد دیدبانی و تیراندازی از فواصل آن را داشته است با این حسن که شخص تیرانداز و مدافع قلعه مورد اصابت تیرهای دشمن قرار نگیرد.
تنها کمی تخیل لازم است تا با دیدن این کنگره‌ها، سربازانی را تجسم کنید که از فاصله‌های بین کنگره‌ها به دشمن تیراندازی می‌کردند و مردمی نگران‌که از داخل قلعه به آن چشم دوخته بودند.
در پشت ورودی قلعه ساختمانی سه طبقه وجود دارد که احتمالا محل استقرار قراولان و محافظان دروازه بوده و از پشت آن به بافت قلعه که شبیه یک شهر کوچک با خیابان‌بندی‌های منظم است، وارد می‌شویم. در این خانه‌ها که بعضی حیاط‌دار بوده است، تعداد زیادی چاه حفر شده بود که آب قلعه را تامین می‌کرد.
باغ زیبای تاریخی پهلوانپور از دوره قاجار در محله مزویرآباد نیز از باغ‌های قشنگی است که با جاری بودن کاریز حسن‌آباد در دو مسیر باغ، باغی همیشه سبز و با طراوت است و نیز در اطراف آن چنارهای بلند و سرسبز دیده می‌شود که بازدید آن خالی از لطف نیست.
عمارت کوشک یا شربخانه در میان باغ، جاذبه طبیعی را به همراه جاذبه تاریخی همزمان برای گرشگر به نمایش می‌گذارد.
نکته‌ای که دانستن آن برای مسافران این دیار خالی از لطف نیست، وجود بلندترین برج بادگیر دنیا با بلندای 55.5 متر در مهریز است.
از جمله بناها و جاذبه‌های گردشگری تاریخی این شهرستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مساجد جامع مهرپادین، جامع منگاباد، جامع باغ بهار، جامع خورمیز، جامع سریزد و قلعه‌های مهرپادین، هرفته، خورمیز، ملکی، سریزد و کاروانسرای شاه عباسی، رباط‌های زین‌الدین (تنها کاروانسرای مدور ایران)، نو سریزد، کرمانشاه، شمس و آسیاب‌های مزوار و مهریز، آرامگاه شیخ عبدالله، آرامگاه بهاء‌الدین، امام‌زاده پیرغیب، برج و آسیاب پیر نورکی، خانه سریزد، حمام منشاد، حمام استهریج یا همان موزه مردم‌شناسی مهریز، امام‌زاده سیدغیاث‌الدین مهریز.
صنایع دستی و غذاهای محلی
مردم این منطقه در کنار کار کشاورزی به ساخت و تهیه صنایع دستی مشغول هستند که قالیبافی از همه مهم‌تر است و مهم‌تر از همه این‌که نقشه فرش‌های شهرستان مهریز همانند طرح‌های کرمان و یزد است. از دیگر صنایع دستی این منطقه می‌توان به گیوه‌بافی، سبدبافی، چاقوسازی، آهنگری سنتی و سریشم اشاره کرد.
مردم کویرنشین مهریز غذاهای محلی و سنتی گوناگونی دارند که برخی از آنها برای مراسم ویژه پخته می‌شود. آش ماش در منشاد در زمستان و برای ناشتایی می‌پزند و نیز در مراسم سوگواری و روز دفن مرده، برای خانواده سوگوار می‌برند.
آش گندم ویژه شب‌های زمستانی اسفند ماه است که در آن از حبوباتی چون نخود، لوبیا، عدس و گندم پوست کنده به همراه سرکه استفاده می‌شود.
جالب است بدانید این آش را در منشاد، «آش جه‌جه» می‌خوانند و در بهادران، شب اسفندی می‌گویند. از دیگر غذاهای این منطقه؛ آش رشته یا شولی (آشی که در همه جای استان یزد پخته می‌شود)، آش انار، آش پرک، آش جو، حلیم (آش تنوری) و اشکنه را می‌توان نام برد.
منبع: jamejamonline.ir
