سئوال های آقایان درباره تستوسترون
تستوسترون، قوی‌ترین آندروژن یا هورمون مردانه در بدن است. این نام کاملا متناسب است، زیرا آندروژن‌ها مسوول حجیم شدن عضلات، استحکام استخوان‌ها، کلفت‌شدن صدا و الگوی رشد مویی هستند که مشخصه مردان است.
این هورمون باعث تشدید تولید گلبول‌های قرمز خون نیز می‌شود.
تستوسترون رشد دستگاه تناسلی را حین بلوغ تحریک می‌کند و مسوول تولید اسپرم در طول دوران زندگی است.
به علاوه این هورمون اثری عمده – هر چند کاملا شناخته نشده- بر رفتار مردان دارد.
تستوسترون در احساس انرژی (و پرخاشگری) دخیل است.
برای داشتن میل جنسی ضروری است و در ایجاد نعوظ طبیعی و کارکرد جنسی نقش دارد.
پس از اینکه تستوسترون در بدن به هورمون دی‌هیدروتستوسترون تبدیل می‌شود، رشد سلول‌های غده پروستات را تحریک می‌کند و باعث تحلیل رفتن فولیکول‌های مو در مردانی می‌شود که به صورت ژنتیکی مستعد طاسی مردانه هستند.
تستوسترون جلوی سالمندی را می گیرد؟
با افزایش سن مردان، تغییراتی در بدن آنها رخ میدهد. کلسیم بدن کاهش مییابد، توده عضلانی تحلیل می‌رود و چربی بدن افزایش پیدا می‌کند. تعداد سلول‌های قرمز خون نیز پایین می‌آید.
یک مرد معمولی با افزایش سن انرژی‌اش کمتر می‌شود و فعالیت جنسی‌اش کاهش مییابد و این وقایع هنگامی رخ میدهد که میزان تستوسترون در حال کاهش است.
میزان تستوسترون کل در هر سال پس از 40 سالگی یک درصد کاهش مییابد، اما تستوسترون قابل‌دسترس از لحاظ زیستی یعنی شکلی از تستوسترون که تاثیرات هورمون را ایجاد می‌کند، حدود 2 درصد در سال افت می‌کند.
با کنار هم گذاشتن این دو پدیده، یعنی کاهش میزان تستوسترون و کاهش توانایی‌های مردان، کاملا قابل‌درک است که چرا درمان با تستوسترون تا این حد جذابیت دارد.
در نهایت و مهم‌تر از همه اینکه بسیاری از پزشکان نگران هستند که درمان با تستوسترون ممکن است بی‌خطر نباشد.
بی‌خطر بودن درمان با تستوسترون در مردان در سنین بالا موضوعی مورد اختلاف است. احتمال تاثیر درمان با تستوسترون در بیماری‌های پروستات، چه بزرگی خوش‌خیم پروستات و چه سرطان پروستات، هنوز تایید نشده است.
سایر عوارض جانبی درمان با تستوسترون شامل پلی‌سیتمی (افزایش بیش از حد تعداد گلبول‌های قرمز خون)، قطع تنفس حین خواب (که می‌تواند باعث افزایش خطر ابتلا به فشارخون بالا، حمله قلبی و سکته مغزی شود)، ژنیکوماستی (بزرگ شدن خوش‌خیم پستان در مردان)، آکنه و بیماری کبدی است.
چه کسانی باید تستوسترون مصرف کنند؟
درمان با تستوسترون برای مردانی که دچار کمبود تستوسترون (که میزان تستوسترون خون پایین‌تر از حد طبیعی است) یا «هیپوگنادیسم» هستند، تایید شده است.
علل هیپوگنادیسم شامل مختل شدن کار بیضه به علت خطاهای ژنتیکی، اوریون، ضربه شدید، اعتیاد به الکل و شیمی‌درمانی و پرتودرمانی برای سرطان است.
در موارد دیگر هیپوگنادیسم ممکن است در اثر مشکل در غده هیپوفیز در مغز باشد. از جمله علل دیگر، تومورها (تقریبا همیشه خوش‌خیم)، ضربه سر، جراحی مغز، داروهای گوناگون، برخی اختلالات وراثتی، سوء تغذیه شدید و بیماری‌های مزمن است.
تقریبا در همه آقایان مبتلا به هیپوگنادیسم، میزان تستوسترون کل در خون کمتر از 300 نانوگرم در دسی‌لیتر و میزان تستوسترون آزاد زیر 5 نانوگرم در دسی‌لیتر و میزان تستوسترون در دسترس از لحاظ زیستی زیر 150 نانوگرم در دسی‌لیتر است.
اما از آنجایی که میزان این هورمون در طول روز به شدت نوسان می‌کند، اندازه‌گیری تستوسترون خون باید در ساعت 7 و 10 صبح انجام شود تا نتایج حاصله بیشترین میزان دقت را داشته باشد.
مردان مبتلا به هیپوگنادیسم باید درمان جایگزین با تستوسترون خارج از بدن را دریافت کنند.
موارد استثنا که نباید هورمون‌درمانی انجام شود، شامل مردان مبتلا به سرطان پروستات یا پستان، بالا بودن میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) که در خون اندازه‌گیری می‌شود، وجود گره‌ها یا توده‌هایی در پروستات یا بزرگی شدید پروستات، بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون و غلظت خون، قطع تنفس انسدادی حین خواب درمان‌نشده، یا نارسایی شدید قلبی است.
همچنین تحقیقات اخیر نشان میدهد که مردان سالمند و مردانی که دارای بیماری قلبی- عروقی هستند یا عوامل خطرساز عمده برای بیماری قلبی مانند فشار خون بالا را دارند، باید با کمال احتیاط تستوسترون را دریافت کنند.
با وجود مواردی که در بالا ذکر شد، درمان با تستوسترون تنها برای مردان مبتلا به «هیپوگنادیسم» تایید شده است.
اما بر اساس گزارش موسسه پزشکی آمریکا، در سال 2002 تعداد نسخه‌ها برای تجویز داروهای تستوسترونی 75/1 میلیون مورد و هزینه‌ای بالغ بر 400 میلیون دلار داشته و این ارقام در حال افزایش سریع است. اغلب این مردان تستوسترون را برای خواص ادعایی «ضدپیری» آن یا برای درمان اختلال نعوظ (که تاثیر تستوسترون در این مورد بسیار مورد تردید است) مصرف می‌کنند.
حتی اگر مشکلات احتمالی پروستات ناشی از مصرف تستوسترون را در نظر نگیریم، بررسی‌های اخیری که نشان‌دهنده اثر تستوسترون بر بیماری‌های قلبی بوده‌اند، ما را وادار می‌کند که این موضوع را جدی بگیریم.
علائم کمبود تستوسترون چیست؟
1) علائم به شدت بیانگر کمبود تستوسترون:
کاهش میل و فعالیت جنسی
کاهش نعوظ‌های خودبه‌خودی
کوچک شدن بیضه‌ها یا بیضه‌های بسیار کوچک
کاهش موی صورت و بدن
پوکی استخوان، شکستگی با ضربه خفیف، کاهش قد
بزرگی یا حساسیت پستان
گرگرفتگی و تعریق شبانه
2)علائم کمتر مربوط:
کاهش توده یا قدرت عضلانی
کاهش انرژی، خستگی و خواب‌آلودگی
افزایش چربی بدن
اختلال تمرکز و حافظه
اختلال خواب یا افزایش خواب‌آلودگی
کاهش قدرت و کارکرد جسمی
بخش سلامت تبیان
منبع : هفته نامه سلامت - دکتر زهرا عباسپور
