تبیان، دستیار زندگی
آب در سه حالت بخار (بخار آب)، مایع (قطرات آب) و جامد (بلورهای یخ) در جو وجود دارد. از این سه حالت تنها حالت بخار نامرئی است آب تحت شرایط خاصی از یک حالت به حالت دیگر تغییر پیدا می کند که هر کدام نام ویژه ای به کار گرفته می شود...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آب موجود در جو

آب موجود در جوآب موجود در جوآب موجود در جو

آب موجود در جوآب موجود در جوآب موجود در جوآب موجود در جو

آب در سه حالت بخار (بخار آب)، مایع (قطرات آب) و جامد (بلورهای یخ) در جو وجود دارد. از این سه حالت تنها حالت بخار نامرئی است آب تحت شرایط خاصی از یک حالت به حالت دیگر تغییر پیدا می کند که هر کدام نام ویژه ای به کار گرفته می شود این تغییر حالت ها و نام های مربوط به شرح زیرند:

تبخیر:

تغییر حالت از مایع به بخارآب موجود در جو

انجماد:

تغییر حالت از مایه به جامد

تصعید:

تغییر حالت از جامد به بخار

ذوب:

تغییر حالت از جامد به مایع

میعان:

تغییر حالت از بخار به مایع

نهشت:

تغییر حالت از بخار به جامد

تغییر از حالت از مایع به بخار نیازمند گرمای نهان تبخیر است و برای تغییر از حالت جامد به مایع به گرمای نهان ذوب نیاز داریم.

هنگامی که تغییر حالت در جهت عکس صورت گیرد، گرمای نهان تبخیر و ذوب آزاد می شوند. همچنین برای تغییر حالت از جامد به بخار به گرمای نهان تصعید نیاز داریم که این گرما در موقع نهشت آزاد می شود.

بخار آب

آب موجود در جو

مقدار بخار آب موجود در جو بر حسب زمان و مکان متغیر است. مقدار واقعی بخار آب موجود در یک نمونه هوا ممکن است با عبارات مختلفی تعریف شود که از این قرارند:

1.نسبت آمیزه رطوبت:

به نسبت جرم بخار آب به جرم هوای خشک (هوای بدون بخار آب) اطلاق می شود و واحد آن گرم بر کیلوگرم است.

2.رطوبت مطلق:

عبارت است از نسبت جرم بخار آب به حجمی که توسط مخلوط بخار آب و هوا اشغال شده است. واحد رطوبت مطلق گرم بر مکعب است.

3.فشار بخار آب:

عبارت است از فشار جزئی آب موجود در جو. این قسمتی از فشار کلی جو است و واحد آن هکتوپاسکال است. ظرفیت پذیرش بخار آب در هوا با ازدیاد دما افزایش می یابد.

4.رطوبت نسبی:

نسبت بخار آب موجود در نمونه هوا در یک دمای خاص به مقدار بخار آب موجود در همین در دما در حالت اشباع. این نسبت بر حسب درصد بیان می شود. رطوبت نسبی توسط دمای نمونه هوا کنترل می شود و میزان بخار آب موجود در آن پارامتر کنترل کننده ی عمده نمی باشد.

دمای نقطه شبنم

دمای نقطه شبنم دمایی است که اگر نمونه ای از هوا را (با ثابت نگه داشتن موجودی بخار آب و فشار) تا آن دما پایین آوریم به حالت اشباع می رسد. البته این مسئله در مجاورت سطح همواری از آب (در حالت مایع آن) صحت دارد.

تراکم

آب موجود در جو

تراکم بخار آب در جو اغلب در نتیجه ی کاهش دمای هوا به زیر نقطه شبنم اتفاق می افتد. عمل تراکم در جو نیاز به حضور هسته تراکم دارد که ذرات بسیار ریز موجود در هواویزها این نقش را ایفا می کنند. این ذرات در غلظت های مختلف بر اثر جریان های طبیعی جو از قبیل آتشفشان ها، حباب های کوچک جدا شده از سطح دریا و ناشی از فرآیندهای شیمیایی انجام شده در جو از زمین به هوا وارد می شوند. نمک طعام و ذرات اسید سولفوریک نمونه هایی از هسته های تراکم بوده که جاذب رطوبت می باشند.

آب موجود در جو

تبخیر

موجودی بخار آب جو از طریق تبخیر از سطح زمین و یا تصعید از سطوح یخی تامین می شود. منابع آبی که تبخیر در آن ها صورت می گیرد، نه تنها شامل سطوح آزاد آب ها مانند اقیانوس ها، دریاچه ها و رودخانه ها بلکه شامل سطوح خاکی و پوشش های گیاهی نیز می شوند.

تبخیر به صورت آهنگی که ضخامتی از آب در مدتی معین به بخار تبدیل شود، بیان می شود (برای مثال میلی متر بر روز). عمل تبخیر بر روی خشکی را "تبخیر و تعرق" می نامند زیرا تبخیر از روی خاک و تعرق گیاهان را شامل می شود.

آهنگ تبخیر به عوامل زیر بستگی دارد:

الف) انرژی: گرمای نهان تبخیر موردنیاز
ب) رطوبت نسبی
ج) باد
د) آب

آب موجود در جو

تغییرات روزانه رطوبت نسبی

کم ترین مقداررطوبت نسبی در بعد از ظهر و بیش ترین مقدار در سپیده دم صبح اتفاق می افتد. شکل سمت راست این تغییرات روزانه به طبیعت سطح، فصل سال، دمای هوا و موجودی بخار آب بستگی دارد.

اندازه این تغییرات معمولا بر روی خشکی بزرگ تر از دریاست. اگر موجودی بخار آب در یک نمونه هوا ثابت بماند، رطوبت نسبی در طول روز با افزایش دما کاهش می یابد.

در نتیجه رطوبت نسبی زمانی به کم ترین حد می رسد که دمای هوا به بیشترین مقدار خود برسد. افزایش دمای هوا اثر بیش تری بر روی رطوبت نسبی دارد تا افزایش موجودی بخار آب هوا.

آب موجود در جو

آب موجود در جو

چگونگی تغییرات روزانه رطوبت نسبی

تغییرات دما و رطوبت نسبی برای یک روز بهاری


مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاطمه گودرزی - تنظیم: یگانه داودی