موسسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان

حالا پنج سال از آخرین باری که در خانه‌ی واترلو هیئت می‌گرفتیم گذشت‌هاست. هیئتی که به همت گروهی ده دوازده نفره از دانشجوها شروع شد، پا گرفت، بالید، و تبدیل به مدلی برای برگزاری هیئت‌های خانگی خارج از ایران شد. شاید اگر قرار باشد از بین تمام تجربه‌های جدید و گاهی عجیب این دوازده سال دوری از ایران ارزشمندترین‌شان را نام ببرم، حتما آن شش سال مجلس اباعبدالله را سر لیستم خواهد نوشت. تجربه‌ای بی‌بدیل و شوق‌آور که هنوز در حسرت تکرارش هستیم. وقتی کار و شهرمان را عوض کردیم، دیگر آن گروه دوستی پایه‌ی برگزاری هیئت را پیدا نکردیم.

در میان حوادثى که در طول تاریخ بشریت به وقوع پیوسته، هیچ نهضت و حرکتى به پویایى و برجستگى قیام عاشورا نیست؛ نهضتى که در سرزمینى محدود، زمانى کوتاه و با فداکارى افراد معدودى رخ داد، اما توانست الگویى عملى براى آزاد مردان جهان ارائه کند و براى همیشه به عنوان انقلاب بزرگ بر تارک تاریخ بشر بدرخشد.

عزاداری امام حسین (ع) یکی از اعمال پرفضیلتی است که تاکید فراوانی بدان شده است. همچنین ائمه اطهار (ع)، روایات و توصیه‌های فراوانی در مورد حفظ و بزرگداشت این شعائر دینی بیان کرده‌اند.

عزاداری در مصیبت امام حسین علیه‌السلام، یکی از اعمال عبادی است که نه تنها واسطه تقرب و توسل به امام حسین (ع) است، بلکه این عمل خودش نیز موضوعیت دارد که مورد تاکید ائمه بوده‌است.

اگر دوست یا عزیزی را در حادثه ای از دست بدهیم، در غم و ماتم او با لباس سیاه حتی ماه و سال را سپری می‌کنیم. در حالی که آنچه از خوبی ها به ما رسیده از دین و مذهب اثنی عشری، حلال زادگی، آداب و سنن، یادگیری احکام، آشنا شدن با خدا و قیامت، حسن سلوک، ادب، همه از برکت عاشورای امام حسین (ع)است.

بسیاری معتقدند حادثه عاشورا در پس غفلت از واقعه غدیر رخ داده است. اگر مردم مسیر غدیر را ادامه می‌دادند و منحرف نمی‌شدند، قطعا حادثه عاشورا اتفاق نمی‌افتاد و مسیر تاریخ عوض نمی شد.

یکی از دیدگاه هایی که در مورد هدف حرکت امام حسین (ع) مطرح شده است، دیدگاه شهادت فدیه‌ای است. معتقدان این دیدگاه، بر این باورند امام حسین (ع) بدین خاطر به سمت شهادت حرکت کردند که کشته شوند و شهادتشان، کفاره گناهان امت اسلامی باشد.

چه کسانی برای اولین بار قاتلان سید الشهدا علیه السلام را مورد لعن خود قرار داده‌اند؟

در زیارت عاشورا می‌خوانیم مصیبت امام حسین (ع)، بزرگ‌ترین مصیبت در اسلام و در همه‌ آسمان‌ها و زمین است. ولی درظاهر مصیبت‌هایی در تاریخ رخ داده است که تعداد افراد بیشتری کشته شده اند و گاهاً به طرز فجیع‌تری کشته شده اند. ولی در روایات، مصیبت امام حسین (ع) را بزرگ‌ترین مصیبت نامیده‌اند.

در زیارت عاشورا می‌خوانیم « اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا ثارَ اللَّهِ» و ایشان را ثار الله خطاب می‌کنیم؛ بنابراین لازم است به بررسی لغوی و ادبی مصدر «ثار» بپردازیم.

جمله مشهور «کُلُّ یَومٍ عاشُوراءُ وَ کُلُّ أرْضٍ کَرْبَلا» از کیست؟ آیا این جمله سندیت دارد؟ آیا در روایات ما چنین عبارتی نقل شده است؟

کتاب «پس از پنجاه سال»،‌ نَه روایت زندگی حسین (ع)، بلکه تحلیل و علت شناسی عاشوراست که به قلم توانمند و شیوای سید جعفر شهیدی در سال ۱۳۳۰ نگاشته شده است. دکتر شهیدی، در بررسی تاریخی حرکت امام حسین، دیدگاه اجتماعی را تبیین می کنند.

تاریخ، اولین زائر قبر مطهر حضرت امام حسین علیه السلام را جابربن عبدالله انصاری می داند. در این زیارت عطیّه کوفی وی را همراهی کرده است.

در قرن سوم و چهارم هجری قمری نگارش کتاب های تاریخ اسلام فزونی یافت. کتاب هایی که به موضوع واقعه کربلا اشاره کرده، برخی گذرا و برخی دیگر نیز به صورت مفصل به ذکر واقعه عاشورا و پس از آن اشاره کرده اند.

تاریخ نگاران صدر اسلام، عمدتا از دانشمندان اهل سنت بوده و گزارش های تاریخی توسط ایشان به دست ما رسیده است. در این میان تاریخ نگاران شیعه نیز هم پای آنان، در نقل تاریخ، قلم رانده اند. ابن اعثم یکی از این افراد است.

محمد بن سعد، متن مهمی از واقعه ی کربلا در ذیل شرح حال امام حسین علیه السلام در طبقات خود آورده است که متنی برمطلب و به لحاظ تاریخی غنی است؛ گرچه به هر روی ممکن است برخی از اخبار وی قابل نقد باشد

سخن گفتن از امام حسین علیه السلام و آنچه در کربلا بر وی خاندان و اصحابش گذشت، آسان نیست. چراکه از یک سو، دریایی از اطلاعات و اخبار در اختیار ماست که می توانیم از آن بهره ببریم؛ او از سوی دیگر، آمیخته شدن اخبار سره و ناسره، و واقعی و داستانی در روایت تاریخ

بسیاری از یارانی که با امام حسین علیه السلام در واقعه عظیم کربلا شرکت داشتند از افرادی معمولی بودند اما به دلیل ایمان و اعتقادی که به خاندان پیامبر داشتند، بدون هیچ گونه چشم داشتی خانه و کاشانه خویش را رها کرده و امام حسین را را یاری و حمایت کردند.

در هیچ برهه ای از تاریخ نقش بانوان را نمی توان نادیده گرفت. از نظرگاه شیعه، زنان پیش از اسلام و بعد از آن نقش های مختلف و مهمی را ایفا کرده اند که در این میان برخی از ایشان به دلائلی بیشتر و برخی کمتر شناخته شده هستند.

قبیله گرایی یکی از ویژگی های انسان شناختی در دوران مختلف بوده است. حمایت همه جانبه مردم یک قبیله از بزرگ و رئیس خود مهم ترین کارکرد اجتماعی و انسان شناختی قبیله گرایی است.