آرامبخش در تعطیلات عید
یکی از اموری که موجب ایجاد تحول و پویایی در خانواده میشود،سفر کردن است سفرها میتواند مادی و معنوی یا درونی و بیرونی باشد.همهء انواع سفر لازم و ضروری است و موجب کامیابی آدمی میگردد.سعدی میفرماید:"نه سعدی سفر کرد تا کام یافت؟"و دست یافتن به کامیابیها میتواند رمز تحول و پویایی در خانوادهها باشد.
ضرورت گنجاندن سفر برای آرامش روحی خانواده اگر پس از یک سال کار بی وقفه، درصدد استراحت و آرامش هستید، تعطیلات نوروزی فرصت خوبی است تا خستگیهای ناشی از روزمرگی و فعالیت مداوم را با سفر کردن از بین ببرید و سال جدید را با انرژی و توان بیشتری آغاز کنید. مسافرت، فواید بسیاری برای جسم و فکر دارد و باعث افزایش بهره وری افراد جامعه میشود. در ذیل به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم.
دوری از ترس
سفر به افراد این امکان را میدهد که پس از کار و فعالیتهای مداوم، فشارهای روحی و روانی را از خود دور کنند. دکتر شمس الدین کهانی، روانشناس بالینی، درباره فواید سفر بخصوص سفرهای نوروزی میگوید: خستگیهای ذهنی و جسمی و استرسهای کاری و روزانه به تدریج ممکن است باعث از بین رفتن نشاط و شادابی افراد شود و آنها را به نوعی دچار فرسودگی روحی و جسمی روانی کند؛ بنابراین در چنین شرایطی برخورداری از یک برنامه تفریحی در قالب سفر و گردش، فرصتی آزاد و فارغ از کار و استرس را برای افراد فراهم میکند تا بتوانند تا حدی به ارتقای بهداشت روان و سطح سلامت روانی خود کمک کنند.
سفر کردن آثار بسیاری دارد واسلام نیز به آن تأکید کرده است. توجه به نشانههای الهی و تدبر در فرجام اقوام و ملتهای گوناگون از جمله فوایدی است که به فرموده قرآن با سفر کردن نصیب انسان میشود. حجت الاسلام دکتر علیرضا دهقانی، عضو هیأت علمی دانشگاه الهیات دانشگاه امام صادق(ع)، میگوید: «اسلام یک دین جامع است که انسان را با تمام ابعادی که در وجودش نهادینه شده و مسیر حرکت او را که صلاح و رستگاری و حرکت به سمت کمال است، در نظر گرفته است. با توجه به این مسأله دین اسلام دستورالعملهای کافی برای انسانها مقرر کرده که یکی از آنها وجود نشاط و تحرک در روح و روان انسان است.»
حجت الاسلام دهقانی میافزاید: «در دین مبین اسلام آمده است انسان خمود که افسرده است بهخوبی نمیتواند مسیر رسیدن به کمال را طی کند؛ بنابراین باید دستورالعملهایی مقرر شود که به واسطه اجرای آن این نشاط پدید آید و استمرار داشته باشد که سفر یکی از این مقوله هاست.»
رشد و بالندگی
از دیگر فواید سفر، رشد و بالندگی عقل است. افراد در طول سفر با شگفتی ها، افکار و رسوم اقوام گوناگون آشنا میشوند، سختکوشی آنان را میبینند و یاد میگیرند چگونه برای بهتر زندگی کردن تلاش کنند. سفر همچنین با ایجاد فرصتی برای استراحت ذهن و جسم، عزم افراد را برای شروع زندگی تازه بخصوص پس از عید نوروز و شروع سال جدید، استوارتر میکند. دکتر کهانی با بیان اینکه تفریح و سفر بهعنوان یکی از شاخصهای بهداشت روانی، نقش مهمی را در توسعه یک جامعه ایفا میکند، میگوید: «همان طور که افراد برای سلامت جسمانی خود نیاز به مواد پروتئینی در سبد کالایی خانواده دارند، لازم است توسط روانشناسان در هر جامعهای با توجه به نیاز و فرهنگ خاص آن جامعه سبدی نیز بهعنوان سبد خانوادهها تعریف و به افراد آموزش داده شود چه نوع کارها و فعالیتها و برنامههای تفریحی میتواند به ارتقا و حفظ سلامت آنها کمک کند.»
به گفته وی مطالعات نشان داده است تفریح سالم و بهموقع میتواند در افزایش کمّی و کیفی شغلی و همچنین بهرهوری افراد در یک جامعه کمک کند. همچنین باید یادآور شد که انسان فقط برای کارکردن آفریده نشده است، چرا که اگر این طور بود خداوند انسان را تنها در بعد جسمانی خلق میکرد. پس همان طور که جسم آدمی برای رشد و تکامل نیاز به تغذیه دارد، بعد روحی و روانی او نیز برای رشد و شکوفایی نیازمند تغذیه است» حجت الاسلام دکتر دهقانی هم معتقد است: سفر کردن در تمامی اعیاد پسندیده است و عید نوروز فرصت مناسبی برای پرداختن به سفر است. امام هشتم(ع) میفرمایند: اوقات خود را به چهار بخش تقسیم کنید؛ بخش عبادت، بخش کار و فعالیت، بخش معاشرت و بخشی برای تفریحات که سفر در این بخش جای میگیرد.»
مقاومت در سختیها
سفر، هراس و اضطراب را از اشخاص دور میکند و به جای آن آرامش میبخشد و به انسان میآموزد چگونه در برابر سختیها و مشکلات ایستادگی کند. مطالعات گوناگونی که در مورد گردش و مسافرت از دیدگاههای مختلف، انجام گرفته، نشان میدهد اگر به ابعاد اجتماعی و فرهنگی سفر توجه کنید، علاوه بر عبرتگیری و جنبههای پندآموزی و معنوی آنکه از تماشای آثار تاریخی و باستانی حاصل میشود، در سفر شاهد تبادل فرهنگی و آشنایی افراد با آداب و رسوم، باورها و پاره فرهنگها در هر شهر و دیاری خواهیم بود که این امر نوعی تبادل دیدگاه و الگوپذیری را به دنبال خواهد داشت.
حجت الاسلام دهقانی نیز بر انجام سفرهای زیارتی تأکید دارد و میگوید: «هدف انسان در یک سفر زیارتی دریافت معنویت از معصوم(ع) و کسب توفیق بیشتر برای اعضای خانواده در طول فعالیتهای زندگی است.»
همچنین از نظر دکتر کهانی، یکی از کارکردهای نوروز از دیدگاه روان شناختی، جنبه التیام دهندگی آن است؛ یعنی نوروز و سفرهای نوروزی فرصتی را به افراد میدهد تا به نوعی از نظر روحی التیام یابند و معاشرت با اقوام در موطن اصلی خود، هم برای رفع کدورتهای احتمالی و هم به لحاظ برخورداری از حمایتهای روانی اجتماعی التیام بخش است.» به گفته این روانشناس بالینی، افراد در سفر با برنامه ریزی و افزایش مشارکت و تقسیم کار آشنا میشوند و مدیریت زمان و تدبیر مالی را بهتر فرا میگیرند. بر این اساس، دکتر سپهر معتقد است مسؤولان باید هر چه بیشتر موانع و مشکلات مربوط به سفر رفتن را کاهش دهند تا بتوان از این طریق میزان سفرهای داخلی را که با آرامش و امنیت همراه است، در جامعه افزایش داد که در نتیجه کارآیی نیروی انسانی، انس و الفت در میان هموطنان و انسجام ملی نیز افزایش یابد.
فرآوری: نسرین صفری بخش خانواده ایرانی تبیان
منابع: روزنامه ایران/مجله پیوند