تنگی کانال نخاع

تنگی کانال نخاع در حقیقت اصطلاحی است که برای بیان باریک شدن بخش تحتانی مسیر عبور نخاع (کانال نخاع) در ستون فقرات به کار می رود.

کانال نخاع وظیفه حفاظت از نخاع و ریشه های عصبی را به عهده دارد. در صورتی که کانال نخاع از میزان خاصی در هر یک از محل های نخاع گردنی، پشتی یا کمری باریک تر باشد (بسته به میزان باریکی که ایجاد شده) می تواند برای بیمار مشکل ساز باشد. این تنگی می تواند نسبی و یا کامل باشد.

اگر چه مواردی از تنگی کانال نخاع از بدو تولد وجود دارد، اما اغلب مبتلایان در سنین بالای 50 سال هستند و بر اثر آسیب و پیر شدن ستون فقرات به این بیماری مبتلا شده اند.

بسیاری از این افراد بدون علامت هستند، تا اینکه علت های دیگر باعث فشار بیشتر بر نخاع شده و تنگی را تشدید کنند.

در صورتی که این باریکی نخاع باعث آزردگی طناب نخاعی یا ریشه های آن گردد، باید به فکر حل این مشکل باشیم.

علل تنگی کانال نخاع

- پیر شدن ستون فقرات بر اثر افزایش سن

- کلسیفیکاسیون یا رسوب کلسیم بر روی تاندون ها و لیگمان های مختلف: رسوب کلسیم باعث ضخیم و سفت شدن تاندون ها و لیگمان ها می شود.

- تشکیل اوستئوفیت (زایده استخوانی با بیرون‌زدگی رویشی استخوان)

- رشد استخوان‌گونه لبه های مهره ها و مفاصل بین مهره ای

- فتق دیسک های بین مهره ای

- لغزش مهره ها روی یکدیگر

- تروما، مثلا بر اثر ضربه های مکرر و متوالی یا تصادفات

- عفونت‎ها

- بیماری استئوآرتریت

- ناهنجاری‌های مادرزادی

- اختلال در وضعیت مفاصل بین مهره‌ای پشتی

علائم تنگی کانال نخاعی

- کمردرد در زمان نشستن و یا خم شدن رو به جلو

- ضعف عضلات

- کرختی یک یا هر دو پا، باسن و یا ساق پاها

- خواب رفتگی، احساس سوزش، سوزن سوزن شدن و حتی خارش پاها، باسن و یا ساق پا

- گرفتگی های عضلانی

- خستگی زودرس

- احساس ضعف و لنگیدن پاها (لنگش عصبی) : تفاوت لنگش عصبی از لنگش عروقی ناشی از نارسایی عروق خونی این است که در موارد عروقی، ایستادن و توقف کردن برای برطرف شدن علائم کافی است، اما در موارد نخاعی، فرد حتما باید خود را به جلو خم کند و یا به حالت چمباتمه بنشیند تا احساس بهبودی کند.

در موارد شدید تنگی کانال نخاع:

- اختلال در دفع ادرار و مدفوع معمولا بصورت بی اختیاری

- اختلال در راه رفتن

- فلج اندام تحتانی

- افزایش درد هنگام راه رفتن

- درد ناحیه کمر و اندام تحتانی

- معمولا شدت درد به هنگام صاف کردن تنه افزایش می یابد.

- کاهش درد هنگام خم کردن تنه به طرف جلو: در این وضعیت فشار از روی ریشه‌های اعصاب نخاعی برداشته می‌شود و به همین دلیل درد کاهش می یابد.

راه های تشخیص تنگی کانال نخاع

- تاریخچه بالینی بیمار

- معاینه دقیق

- رادیوگرافی ساده

- سی تی اسکن

- ام.آر.آی

درمان تنگی کانال نخاع

به خاطر داشته باشید که برطرف شدن درد، هدف اصلی درمان در این بیماران نیست. در فیزیولوژی بدن، درد یک مکانیسم هشدار دهنده مهم است و به معنی وجود یک مشکل زمینه ای می باشد.

به همین دلیل برطرف کردن درد، بدون حل مشکل اصلی می تواند در درازمدت فاجعه آمیز باشد، چرا که موجب پیشرفت بدون سروصدای بیماری زمینه ای خواهد شد.

اغلب مبتلایان به تنگی های نسبی کانال نخاعی، خصوصا در صورتی که زود تشخیص داده شوند، بوسیله روش های غیرجراحی قابل درمان هستند. اما در موادی که این تنگی بدتر و شدیدتر شود، نیاز به جراحی بیشتر خواهد بود.

پس مراجعه دیرهنگام بیمار به پزشک متخصص و عدم تشخیص به موقع بیماری می تواند عواقب بدی برای شخص در پی داشته باشد.

دارودرمانی

- می توان از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل: بروفن، ناپروکسن، سلبرکس، ایندومتاسین و نیز مسکن های موضعی تحت نظر پزشک استفاده کرد.

- شل کننده های عضلانی مثل: متوکاربامول نیز مجاز هستند.

- مصرف کورتون ها پیشنهاد نمی شود، مگر در موارد خاص و به صورت محدود.

- تزریقات موضعی کورتون، فقط در موارد خاصی موثر بوده و برای تمام بیماران پیشنهاد نمی شود.

عوامل افزایش دهنده بهبودی

- استراحت کوتاه مدت در بستر (حداکثر برای سه روز) : استراحت های طولانی مدت اصلا پیشنهاد نمی شود. کمی راه رفتن در مدت سه روز استراحت نیز مفید است، چرا که بی تحرکی بدن و از بین بردن کامل فشار بر استخوان های بدن موجب اثرات نامطلوبی از قبیل: تشدید برداشت کلسیم از استخوان ها (پوکی استخوان)، افزایش احتمال ایجاد لخته در عروق خونی و خطرات ناشی از آن و بسیاری مشکلات دیگر خواهد شد.

- کاهش نسبی فعالیت های بدنی، خصوصا خودداری از انجام کارهای سنگین و فشارهای بیش از حد

- در صورت بهبودی بیمار و کاهش درد، می توان از روش های حرکت درمانی و ورزش های مخصوص استفاده کرد. این حرکات با افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات احاطه کننده ستون فقرات، میزان بهبودی را افزایش خواهند داد.

درمان های جایگزین

تنگی نخاع در اکثر موارد با ورزش درمانی، فیزیوتراپی و ورزش درون آب با برنامه مشخص تجویز شده توسط متخصص فیزیوتراپی و توانبخشی قابل درمان است.

در چه صورت جراحی لازم می شود؟

در صورتی که روش های بالا نتوانند طی مدت 4 تا 6 هفته مشکلات بیمار را بهبود قابل توجهی بخشند، و یا اینکه علائم زیر دیده شوند، باید جراحی انجام شود:

- ضعف حرکتی

- اختلال در دفع ادرار و مدفوع

- کاهش قدرت عضلانی ناشی از فشار بر ریشه های عصبی

- تنگی های شدید کانال نخاعی (در MRI بیمار وجود داشته باشد)

- توانایی راه رفتن بیمار در حد قابل توجهی کاهش یابد و مجبور باشد برای طی مسافتی کوتاه، مرتبا خود را به جلو خم کند و یا بنشیند.

در موارد بالا، باید به صلاحدید جراح اعصاب و یا جراح ستون فقرات، به آزاد سازی نخاع از طریق جراحی فکر کرد. نتایج حاصل از جراحی تنگی نخاع در 50 درصد موارد رضایتبخش بوده است.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

پارسی طب

آفتاب

ویکی پدیا