انتشار معارف و تربیت علمای بزرگ که منشأ خدمات برای جهان اسلام بودند؛ بیشتر در زمان امام محمد باقر (ع) انجام شد. اما چرا این امر بیشتر در زمان امام پنجم شیعیان صورت گرفت ؟
همزمان با فرا رسیدن ایام شهادت حضرت مسلم ابن عقیل (ع)، آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در شبهای ۲۷، ۲۸ و ۲۹ مرداد، آماده برگزاری مراسم سوگواری مسلمیه و میزبانی از هیئات مذهبی خواهد بود.
دانشمند مسیحی از امام باقر(ع) پرسید به چه دلیل مىگویید: وقتى اهل بهشت وارد آن مىشوند و از نعمتهاى آن مىخورند و مىآشامند، ادرار و مدفوع از آنان خارج نمىشود؟ دلیل و نمونه روشنى بر این مدعا هست؟
امام باقر (ع)، در طول زندگی خود، به نشر و گسترش حقایق و معارف الهى پرداخت . مشکلات علمى را تشریح نمود. جنبش علمى دامنه دارى به وجود آورد که مقدمات تاسیس یک «دانشگاه بزرگ اسلامى» را که در دوران امامت فرزند گرامیش «امام صادق» به اوج عظمت رسید، پى ریزى کرد.
بهترین مردمان کسى است که بیشترین خیر را به هم نوعان خود برساند گرچه هیچ خیرى به او نرسیده باشد؛ و خود را از تمام افراد بى نیاز بداند و چشم داشتى به کسى نداشته باشد.
ابن اثیر می گوید با مطالعاتی که در روش ملوک دارد، بعد از خلفای راشدین کسی نیکوتر از سیرت عمربن عبدالعزیز نیافته است. معمولا وی را به عنوان پنجمین خلیفه از خلفای راشدین می شمرند. احتمالا این نقل از امام باقر (علیه السلام) نیز درست باشد که او نجیب بنی امیه است!
ترديدى نيست كه بزرگ ترين رسالت مرجعيت دينى در عصر غيبت ولى عصر عليه السلام استخراج احكام شرعى از ادله و منابع دينى و قرار دادن آن در اختيار مسلمانان مى باشد؛ اما در اينجا اين پرسش به ذهن خطور مى كند كه نخستين بار، اين تلاش علمى – به معناى مصطلح و امروزى آن – توسط چه كسى انجام شد؟ و در واقع چه كسى باب اجتهاد را گشود و با تمسك به اصول، آن را تبيين نمود و آيا در زمان باز بودن باب علم و حضور معصوم نيز اجتهاد صورت مى گرفته است يا خير؟ اين نوشتار كوشيده است تا اين پرسش را در چند بخش پاسخ دهد.
با مرگ یزید بن عبدالملک برادرش هشام بن عبدالملک در سال ۱۰۵ ه در حالی که ۳۸ سال از عمر او می گذشت بر مسند خلافت نشست. بررسی زندگی امام باقر (ع) می نمایاند که روزگار خلافت هشام از نظر سیاسی، سخت ترین و پر مسأله ترین دوره برای آن حضرت به شمار می آید؛ زیرا در دورۀ خلفای پیشین، آن امام از مدینه به سایر شهرها جلب و احضار نشد.
زندگی سیاسی امام محمد باقر (ع) و سیره عملی آن حضرت در مبارزه با خلفای جور تاکنون از حیث اهمیتی که برای اندیشه سیاسی شیعه داشته، مورد توجه قرار نگرفته است.
در طول تاریخ همواره افرادی بودند که حاضر شدند در عوض معامله با دنیا، ننگ ابدی تاریخی را برای خویش بخرند، هشام بن عبدالملک مروان با دستور شهادت حضرت امام باقر علیه السلام،یکی از این افراد ابدی تاریک تاریخ است.
ائمه اطهار علیهم السلام در دوره از حیات خویش و به حسب اوضاع نامساعد سیاسی و عدم سهولت در دسترسی متقابل با مردم،تلاش می کردند تا با معرفی و تربیت شاگردان مستعد و توانمند،نیاز مردم را از این طریق برای پاسخ گویی برطرف سازند.
حضرت امام محمّد باقر علیه السلام، با پنج تن از خلفای طغیانگر اموی معاصر بودند. ولید بن عبدالملک، که نخستین خلیفه معاصر امام علیه السلام بود، توانست در نتیجه آرامشی که در عصر وی بر کشور حکمفرما بود قلمرو خود را از شرق و غرب توسعه دهد.
موضع گیری های ناصحیح ابن تیمیه نسبت به تفکر شیعی(پیروان مکتب اهل بیت) در همه آثار وی نمایان می باشد. نظرات مغرضانه وی که همواره علیه این تفکر بوده است، گاه اهل بیت پیامبر را هدف قرار می دهد و گاه پیروان ایشان را. این نوشتار دیدگاه وی در مورد امام باقر علی
بنابر تحقیق مسلّم و غیر قابل انکار انتسابات و پیوندهایى که بین بنى هاشم و امویان رخ داده «یکطرفى» بوده است، به این معنا که عمدتاً امویان و دیگر مخالفان بوده اند که با بنى هاشم پیوند بسته و از بنى هاشم دختر گرفته اند، ولى در بنى هاشم، کسى نیست که از مخالفا
برای ما که در دوران غیبت زندگی می کنیم، آسان است که از فضیلتها و معجزات اهل بیت علیهم السلام در کتابها بگوییم اما و صد اما که حقیقت وجود ما وقتی آشکار میشود که در کنار ایشان باشیم.
از نظر الهی، امام صادق علیه السلام و نیز امام باقر علیه السلام چه در دوران کم سالی و بیاعتنایی مردم و چه در دوران ابهت علمی، نزد خدا از یک جایگاه برخورداند و در همه حالات معدن علم الهی هستند اما مردم عادت کردهاند که با ملاکهای عرفی و ظاهری خود درباره او
امام در علم از گذشته و آینده متبحر و آگاه است و صفحات گذشت روزگار در نظر او قرار دارد كه از آن جمله خبر از مرگ و رحلت خویشتن است و این حقیقت را ما در سیره چهارده معصوم علیهم السلام درباره هر یك جداگانه دیده و خواندهایم و ثابت است كه همه آنها می دانستن
عصرى كه عصر امام باقر علیه السلام با آن آغاز گردید، آغازى نو بود كه آن انحراف سیاسى در قالب انحرافی فكرى خودنمائى می كرد. انحرافی فكرى و عقیدتی به مرجعیت صحابه كه از مهاجران و انصار و تابعین بودند شروع شده بود