جی پی اس های طبیعی

امروزه وسایل بسیاری ما را در جهت یابی یاری می کنند و در طرفه العینی سریع ترین و کوتاه ترین مسیر را برایمان مشخص می سازند. کافی است تلفن همراه و یا خودروی خود را مجهز به یکی از برنامه های مسیریابی کرده باشید تا در هر لحظه از موقعیت خود و مسیر حرکتتان آگاه باشید. البته ما همیشه به این گونه وسایل دسترسی نداریم و در همه جا قادر به استفاده از آن ها نیستیم. سربازان، دریانوردان، خلبانان، کوهنوردان، رانندگان ماشین های سنگین و بسیاری از افرادی که در مناطق خارج شهری به فعالیت می پردازنند برای یک بار هم که شده طعم خراب شدن این دستگاه های الکترونیکی را چشیده اند و اگر برای مسیر یابی خود تنها به این ابزار اعتماد کرده بودند معلوم نیست چه سرنوشتی برایشان رقم می خورد!

موارد بالا را فراموش کنید. فکر می کنید در صده های گذشته مردم چگونه از شهری به شهر دیگر سفر می کردند و مسیر خود را تشخیص می دادند؟ به نظرتان ناصرخسرو از GPS بهره می برد یا کریستف کلمب Google earth را دانلود کرده بود!

جواب سوالات بالا تنها یک کلمه است: طبیعت.

طبیعت در طول تاریخ همیشه راه گشای بشر بوده و مهربانانه آن را در رسیدن به اهدافش کمک کرده است. جهت یابی به کمک طبیعت هم یکی از مواردیست که چه در گذشته و چه امروزه کاربرد دارد.

اگر می خواهید بعد از غرق شدن کشتی ای نظیر تایتانیک خود را سالم به ساحل برسانید موارد زیر را به خاطر بسپرید:

ستاره قطبی

برخلاف تصور عامه مردم، ستاره قطبی هیچ برتری خاصی نسبت به سایر ستارگان ندارد. نه درخشنده تر است و نه حتی بزرگتر. اما یک ویژگی خاص آن را از هم نوعان خود متمایز ساخته و آن هم این است که همیشه در بالای قطب شمال جغرافیایی زمین قرار گرفته است. یعنی اگر شما بتوانید در هر زمانی از سال ستاره قطبی را در آسمان بیابید به راحتی می توانید سمت شمال را پیدا کنید و به تبع آن 4 جهت اصلی جغرافیایی را تشخیص دهید. به همین راحتی!

یافتن ستاره قطبی راه های مختلفی دارد اما دو روش از سایر روش ها متداول تر است:

 اولین روش این است که ابتدا باید صورت فلکی دب اکبر را در آسمان تشخیص دهید. نحوه آرایش ستارگان دب اکبر به قدری در آسمان بارز است که با یک بار مشاهده شکل آن،  همیشه در ذهنتان نقش خواهد بست. وقتی دب اکبر را در آسمان یافتید کافیست 5 برابر فاصله دو ستاره دب اکبر را مطابق شکل در راستای خودش امتداد دهید تا به ستاره قطبی برسید.

روش دیگر یافتن ستاره قطبی استفاده از صورت فلکی ذات الکرسی است. ستارگان ذات الکرسی آرایشی نظیر حرف M (یا W) دارند. ستارگان ذات الکرسی نیز نظیر دب اکبر به راحتی در آسمان قابل تشخیص هستند. مطابق شکل از روی ستاره میانی ذات الکرسی به راحتی می توان ستاره قطبی را پیدا کرد.

ماه

به جز ماه شب 14 که قرص کامل و زیبای آن دلربای عاشقان است! در بقیه شب های هر ماه قمری به راحتی از روی اهله ماه می توان جهت های شرق و غرب را تشخیص داد. در نیمه اول ماه قمری قسمت روشن هلال ماه رو به مغرب و در نیمه دوم ماه قمری قسمت روشن هلال ماه رو به مشرق است. یادآوری این نکته ضروریست که حرکت ظاهری ماه در آسمان مانند خورشید از شرق به غرب است.

ستارگان ذات الکرسی آرایشی نظیر حرف M (یا W) دارند. ستارگان ذات الکرسی نیز نظیر دب اکبر به راحتی در آسمان قابل تشخیص هستند

سایه شاخص

سایه یک شاخص که به صورت عمود در زمین قرار گرفته بسیار در جهت یابی کمک می کند. نوک سایه شاخص را بر روی زمین علامت گذاری کنید. مدتی تامل کنید تا سایه جابه جا شود. دوباره نوک سایه را بر روی زمین علامت بزنید. پاره خط ایجاد شده جهت غرب-شرق را نشان می دهد. نقطه علامت گذاری اول رو به غرب و نقطه دوم رو به شرق است.

از سایه شاخص استفاده دیگری نیز می توان کرد. در لحظه ظهر شرعی ( هنگام اذان ظهر) خورشید بیشترین ارتفاع را در آسمان دارد و دقیقا در جهت جنوب قرار می گیرد پس سایه هر جسمی در لحظه ظهر کوتاه ترین مقدار را دارد و در راستای شمال به جنوب قرار می گیرد. شما می توانید قبل از لحظه ظهر نوک سایه شاخص را علامت گذاری کنید. در حدود هر یک ربع به یک ربع نوک سایه را علامت گذاری کنید. کوتاه ترین مقدار علامت گذاری جهت شمال را نشان می دهد. توجه داشته باشید که هر چقدر بازه های اندازه گیری کم تر باشد نتیجه کار دقیق تر خواهد شد.

جهت‌یابی با ساعت عقربه‌دار

ساعت مچی معمولی را به حالت افقی طوری در کف دست نگه می‌داریم که عقربه ساعت‌شمار به سمت خورشید اشاره کند. در این حالت، نیمسازِ زاویه‌ای که عقربه ساعت‌شمار با عدد 12 ساعت می‌سازد (زاویه کوچک‌تر، نه بزرگ‌تر) جهت جنوب را نشان می‌دهد.