مضرات مصرف ظروف پلاستیکی

مصرف ظروف پلاستیکی می تواند باعث ابتلا به بیماری های مختلفی مانند: بی خوابی، خستگی و حتی سرطان شود.

طی سال‌های گذشته، پلاستیک به دلیل مزایای زیادی که داشت، بسیار استفاده می شد. پلاستیک عایق حرارتی و الکتریکی مناسب و در عین حال سبک و نشکن است، در برابر حلال‌های شیمیایی مقاوم است، قابلیت رنگ‌پذیری دارد و قارچ یا کپک هم نمی‌زند.

این در حالی است که مواد موجود در ظروف پلاستیکی خطرات بالقوه‌ای برای سلامت دارد.

مصرف ظروف پلاستیکی می تواند باعث ابتلا به بیماری های مختلفی مانند: بی خوابی، خستگی و حتی سرطان شود.

تاثیر پلاستیک بر سلامت

بیسفنول، ماده سمی است که موجب بسیاری از ناهنجاری‌های غیرقابل جبران در بدن می‌شود که بعضی از آنها عبارتند از:

- بلوغ زودرس و رشد بیش از اندازه سینه در دختران جوان

- به وجود آمدن رفتارها و خلق و خوی جنس مخالف در شخص

- تغییر عملکرد هورمون‌ها و کاهش ترشح هورمون تستوسترون

- بزرگ شدن غده پروستات در مردان

- کم شدن تعداد و کیفیت اسپرم مردان

- تغییر فعالیت سیستم ایمنی بدن

- تغییرات خلق و خو و بروز تندخویی و پرخاشگری

- همچنین زنان بارداری که در معرض دائم این ماده قرار می‌‌گیرند، بیشتر صاحب فرزند پسری می‌‌شوند که دچار اختلالات تناسلی است.

چاقی و دیابت

ماده شیمیایی بیسفنول با بروز چاقی و دیابت در ارتباط است. مقادیر کمی از این ماده ممکن است در بدن واکنش ایجاد کرده و بر هورمون ها تاثیر منفی بگذارد.

این ماده باعث افزایش میانگین میزان چربی ها و تولید هورمون انسولین می‌شود که مسئول کنترل سطح قند در خون در بدن است.

اگر میزان این هورمون افزایش یابد، بدن در مقابل تاثیرات آن مقاوم می‌شود که این امر باعث افزایش وزن و دیابت نوع دوم می‌شود.

ماده بیسفنول بر لوزالمعده که تولید کننده انسولین است، تاثیرات منفی می‌گذارد.

باروری

اگر غلظت بیسفنول زیاد باشد، می‌تواند روی کیفیت اسپرم در مردان تأثیر منفی بگذارد و در زنان نیز احتمال ناباروری را افزایش دهد و بیماری‌های قلبی و عروقی ایجاد کند.

وجود بیسفنول تنها به قوطی‌ های کنسرو و شیشه ‌شیرها محدود نمی‌شود، بلکه برای ساخت اسباب‌بازی‌های پلاستیکی، بسته‌‌ بندی‌های مواد غذائی و اشیاء دیگری که ما به طور روزمره با آنها در تماس هستیم نیز از این ماده سمی استفاده می‌شود.

مادران باردار

افزایش ماده بیسفنول یا BPA در بدن مادران باردار، خطر بروز نارسایی‌های مادرزادی را در نوزاردان افزایش می‌دهد. افزایش سطح این ماده شیمیایی در خون مادران احتمال نارسایی های عصبی – رفتاری را در نوزادان آنها تشدید می کند.

تاثیر بر سلامت زنان و مردان

بیسفنول به عنوان مختل‌ کننده کار غدد درون ریز نیز شناخته شده است که سبب ایجاد اختلال در کار بیضه‌ها، رشد مغزی، غدد سینه‌ ای و تخمدان می‌شد و همچنین بر بافت دستگاه گوارش تاثیر منفی می گذارد.

مردانی که مجبور به تماس با مواد پلاستیکی به مقدار زیاد بوده‌اند: 4 برابر بیش از مردان دیگر دچار ناتوانی جنسی شده و نیز 7 برابر بیش از سایرین از زود انزالی، احساس ناراحتی می‌کنند.

سرطان

استفاده از این ظروف باعث ایجاد عوارضی همچون: بی خوابی و بی حوصلگی شده و در نهایت با مصرف طولانی مدت این ظروف، بعضی ترکیبات پرخطر آن همچون مونومر، وارد مواد غذایی شده و منجر به سرطان می شود.

زمان ماندگاری غذا در ظروف پلاستیکی مهم است

مضرات استفاده از ظروف پلاستیکی با افزایش زمان ماندن غذا در این ظروف بیشتر شده و اسیدهای مضری وارد غذا می شود.

ظروف پلاستیکی از هر نوعی که باشد (از فومی گرفته تا براق و سفید) دارای ترکیباتی است که مضر بوده و در اثر گرمای غذا و تماس با چربی و اسید، مواد تشکیل دهنده اش جدا شده و داخل موادغذایی می شود.

ظروف پلاستیکی و دمای غذا

ظروف پلاستیکی، در صورت تماس با مایعات و مواد غذایی بالای 40 درجه، ماده‌ای شیمیایی به نام استایرن از خود خارج می‌کنند که موجب تلخی غذا شده و بیش از 77 نوع بیماری سرطانزا را به همراه دارد.

چربی‌هایی که روی مایعات داغ داخل لیوان‌های یکبار مصرف پلاستیکی قرار می‌گیرد را بارها مشاهده کرده اید. این چربی همان سم خارج شده از پلاستیک است که روی سیستم‌های عصبی، قلب و گوارش انسان تاثیر منفی می گذارد.

ظروف یک بار مصرف پلاستیکی تنها برای سرو غذای سرد مناسب هستند.

به طور کلی به هر میزان که غذا درجه حرارت بالاتری داشته باشد و یا محیط اسیدی‌تر باشد، (مانند غذاهایی که آبغوره و آبلیمو دارند)، طبیعتا نفوذ و حلالیت غذا در ظرف پلاستیکی بیشتر می‌شود.

دلایل منع مصرف ظروف پلاستیکی

استفاده از ظروف پلاستیکی به دو دلیل منع می شود:

- وابستگی به ترکیبات نفتی از نظر اقتصادی و دور شدن از مصرف مواد طبیعی.

- عدم تجزیه این ظروف در طبیعت که به هر حال بعد از 200 تا 500 سال مجددا وارد آب یا خاک شده و دوباره به سیکل مواد غذایی برگشته و اثرات منفی بر سلامت مواد غذایی می گذارد.

بنابراین تولید و استفاده این ظروف هم برای سلامتی انسان و هم برای سلامت محیط زیست مضرات جبران ناپذیری دارد.

استفاده از ظروف گیاهی به جای پلاستیکی

به دلیل طبیعی بودن و تجزیه پذیر بودن ظروف گیاهی، مصرف آنها از سوی وزارت بهداشت توصیه می شود. بهترین ظروف یکبار مصرف، ظروفی هستند که از مواد سلولزی که ریشه گیاهی دارند، ساخته می‌شوند. ظرف‌های فومی یکبار مصرف مناسبترند، اما ایمنی صددرصد ندارند.

نکات مفید

- بطری‌ پلاستیکی آب را در فریزر برای انجماد قرار ندهید، چون این کار باعث آزادسازی سم دیوکسین از ظروف پلاستیکی می‌شود.

- غذاهای فوری (Fast Food) و سوپ‌ها باید از ظرف یک بار مصرف تخلیه و در ظرف دیگری گرم شوند.

- چایساز و ظروف همزن پلاستیکی به دلیل ماهیت پلاستیکی که دارند، در اثر مجاورت با گرما، مواد مصنوعی پلاستیکی‌شان وارد آب یا مواد غذایی شده و آن را سرطانزا می‌کند.

- نباید غذاهای خود را در ظروف پلاستیکی در مایکروویو گرم کنید، این موضوع بخصوص در مورد غذاهای حاوی روغن و چربی اهمیت می‌یابد. ترکیب «چربی و حرارت بالا و پلاستیک» باعث آزادسازی دیوکسین به داخل غذا می‌شود.

- از ورقه‌های پلاستیکی برای پوشش غذا در موقع گرم کردن آن در مایکروویو خودداری کنید، زیرا به راحتی مواد شیمیایی موجود آن به داخل غذا راه‌‌ یافته و سبب آلوده شدن غذا می‌شود.

- در موقع خرید مواد خوراکی سعی کنید از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نکنید.

- بطری‌های شیر و آب و پستانک‌های نوزادان که از پلاستیک درست شده‌اند، می‌توانند در مسمومیت کودکان نقش داشته باشد.

- در موقع شستن ظروف پلاستیکی به هیچ عنوان نباید از وسیله یا مواد شیمیایی قوی استفاده کرد، زیرا اگر سطح داخلی یا خارجی این ظروف آسیب ببینند و خراش پیدا کنند، غیرقابل استفاده خواهد شد، چون موجب ترشح مواد شیمیایی درون بدنه پلاستیک به غذا خواهد شد.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

روزنامه مردم سالاری- مهندس سید رضا غلامی، معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت

ایران ناز

سلامت نیوز - دکتر سیدضیاءالدین مظهری

جام جم